Зэманым зехъуэж, лъэхъэнэхэм зызэрадзэкI, цIыхухэм япIэм нэгъуэщI къоувэ… Мы тхыгъэр зытеухуа Сэкрэк Аннэ Нартщауэ и пхъум и дуней тетыкIар, къекIуэкIыкIар, иIа пщIэр сыт хуэдэ лъэхъэни щапхъэу бгъэлъагъуэ хъунущ.
1937 гъэм Тэрч районым хыхьэ Дей къуажэм щыщ ТхьэицIыхухэ я унагъуэм къыщалъхуащ Аннэ. Бынунагъуэшхуэм къыхэкIа, гугъуехьыр зыгъэунэхуа, къэзылъхуахэм, къыдалъхуахэм я лъагъуныгъэм и IэфIыр зыхэзыщIа пщащэр щIэныгъэм хуэнэхъуеиншэу къыдэкIуэтеящ. Курыт школыр къиуха нэужь, егъэджакIуэхэр щагъэхьэзыру Налшык дэта училищэм щIэтIысхьащ икIи ехъулIэныгъэхэр иIэу 1956 гъэм къиухащ. Зригъэгъуэта IэщIагъэм пэрыува щхьэкIэ, къызыхуигъэщIар производствэр арагъэнти, 1963 гъэм Налшык дэта «Дружба» трикотаж комбинатым инспектору уващ. 1965 гъэм профсоюзхэм я комитетым и унафэщIу хахащ. Абы пэрытурэ 1970 гъэм КПСС-м и ЦК-м деж щыIэ Парт школ нэхъыщхьэм щIэтIысхьэри, парт-хозяйственнэ лэжьакIуэ IэщIагъэр иIэу 1976 гъэм диплом плъыжькIэ къиухащ. Апхуэдэ IэщIагъэлIым занщIэу гу къылъатащ икIи КПСС-м и Къэбэрдей-Балъкъэр обкомым и унафэкIэ, Фэм щелэжь фабрикэм и унафэщI къулыкъур пщэрылъ къыщащIащ, иужькIэ, 1979 гъэм «Дружба» трекотаж комбинатым унафэщIу ягъэкIуащ.
Аннэ и лэжьыгъэр кIуатэу, къалэн гугъухэм пэлъэщу, и лэжьакIуэхэм я псэукIэр иригъэфIэкIуэн папщIэ зэфIигъэкIхэри къехъулIэу щIыщытар пэжым и телъхьэу, хэгъэгум къыщекIуэкIхэм щыгъуазэу, гъащIэм и унэтIыныгъэ псоми фIыуэ хищIыкIыу зэрыпсэурт. Абы ипкъ иткIэ, унафэщI гумызагъэр, щIэм и лъыхъуакIуэр «Дружба» предприятэм и коллективым къигъэлъагъуэри, КъБР-м и Парламентым и депутату хахащ.
Абы щыгъуи игурэ и щхьэрэ зэтелъу, лъахэм ис бзылъхугъэхэм я гупсысэр къигъэлъагъуэу, республикэм и орган нэхъыщхьэм цIыхубз хэтын зэрыхуейм шэч къытримыхьэу къыхуагъэфэща къалэным пэрыхьащ Сэкрэк Аннэ. Абы къилъытэрт щIыналъэм и зыужьыныгъэм, псэукIэфIым и къызэгъэпэщыныгъэм теухуауэ унафэщIхэм зэрахьэ Iуэхухэм бзылъхугъэ акъыли хэлъын зэрыхуейр. Абы и щхьэусыгъуэр езым хуэдэ адрейхэм я гугъуехьыр, зыхуей хуэмызэ сабийхэм къатехьэ лейр, зи закъуэу къэна анэхэм, зи ныбжь хэкIуэтахэм я гукъеуэхэмрэ гугъуехьхэмрэ цIыхубзым нэхъыфIу къыгурыIуэу зэрибжырт. ЗыIут IэнатIэм нэхъыбэу щылажьэри бзылъхугъэти, Аннэ фIыуэ хищIыкIырт абыхэм я гуныкъуэгъуэхэм. Мис ахэр игъэзэкIуэжын, бзылъхугъэм и гъащIэр нэхъ нэху, тынш ищIын щхьэкIэт властым хыхьэну щIыхуейри.
«Юристхэмрэ политикхэмрэ я закъуэкъым хабзэубзыху органым щылэжьэн хуейр. Абы хэтын хуейщ лэжьакIуэ къызэрыгуэкIхэм я лIыкIуэхэри. Ахэр гъащIэм зэрыхуэIущымрэ я IуэхуеплъыкIэмрэ зэи лей хъунукъым республикэм и Iуэхур нэхъыфI щIынымкIэ», - шэч къытрихьэркъым Сэкрэкым. Шэч къыщIытримыхьэр, ар фIыуэ зэригъэунэхуаращ. Депутату щыщытами, УФ-м и Федеральнэ Зэхуэсым ФедерацэмкIэ и Советым и депутатым и дэIэпыкъуэгъуу щылэжьами, ар егугъуащ ипщэ къыдэхуэ къалэн псори къызыхуэтыншэу игъэзэщIэну, езым хуэдэ бзылъхугъэхэм, къуажэдэсхэм я гурыгъу-гурыщIэхэр зригъащIэу, абы я Iуэху дэкIын папщIэ Iэмалхэр пхигъэкIыну.
Сэкрэк Аннэ политикэм къыхина лъэужьым и гугъу щыпщIкIэ, нэхъыщхьэу къыхэгъэбелджылыкIыпхъэу къыщIэкIынщ ар КПСС-м и XXVI съездым зэрыхэтар. Къэралым дежкIэ мыхьэнэшхуэ зиIэ а зэхуэсышхуэм ди лъахэм къыбгъэдэкIыу Москва ягъэкIуа лIыкIуэхэм ящыщт Аннэ. Ипщэ дэлъ жэуаплыныгъэр зыхищIэрэ екIуэкIыну псалъэмакъым хуэхьэзыру ежьа бзылъхугъэм къэкIуэну илъэситхум хуаIэ мурадхэмрэ къалэнхэмрэ и щхьэм щызэблэкIырт, а псори и комбинатым зэрыхилъхьэным егупсысырт. Ахэр нобэ къеIуэтэж и гъащIэ гъуэгур гукъинэж зыщIа махуэшхуэхэм ящыщу къелъытэри:
- А съездыр зэрекIуэкIа махуийр си гъащIэм щыщ зы Iыхьэ цIыкIу хъуащ. Си дежкIи, сэ схуэдэ куэдым я дежкIи, псом хуэмыдэу, гукъинэт КПСС-м и ЦК и Генеральнэ секретарь Брежнев Леонид ищIа докладыр. Дуней псом цIыхуу тетым я гулъытэр хуэгъэзат абы. Ауэ телевизоркIэ, радиокIэ къыщатым, е газетым укъызэрыщеджэм ещхьтэкъым, езы Брежневым и макъыр зыхэпхыу, и гупсысэкIэм, и IуэхущIэкIэм и телъхьэ къомым уахэсу пэшым ущIэсыныр. Къэрал куэдым, парт зэмыщхьхэм я лIыкIуэхэр къыщыпсэлъащ абы – псори нэхъыбэу зыхуэпабгъэр мамырыгъэрт.
Абы дызэрыщыIа махуэхэр дахэу зэкIэлъагъэкIуат. Съездым хэтыну къызэхуэсахэм щхьэкIэ къызэрагъэпэща концертыр гуимыкIыж хъуат, Театр Иным «Лебединое озеро» балетым дыщеплъащ, музейхэм, гъэлъэгъуэныгъэхэм дыщыIащ, цIыху гъэщIэгъуэн куэд зэдгъэцIыхуащ. Куэдым срагъэгупсысащ Тыркум къикIа журналистым си лъэпкъэгъухэм ятеухуауэ сызэригъэпсэлъам…
Куэдым ямыгъэунэхуа а гухэхъуэр – съездым ухэтыныр – си насып къихьащ сэ. ИкIи къаруущIэхэр къысхилъхьарэ лэжьыгъэм хузиIэ къэухьым нэхъри зиубгъуауэ сыкъэкIуэжат. Брежневым и докладым сыздедаIуэм, зыужьыныгъэм и хэкIыпIэ нэхъыщхьэхэм щытепсэлъыхьым, си щхьэм илъыр сызиунафэщI IуэхущIапIэм къыпэщылъ лэжьыгъэрат. ЩIэуэ къасщIэри, гъэщIэгъуэну зыхэсхри сигу зэризубыдэным иужь ситт, сыкъэкIуэжмэ, си IэнатIэм къыщызгъэсэбэпыну…
ИкIи къыщигъэсэбэпащ. ЖэрдэмыщIэхэмрэ гукъыдэж инрэ иIэу къэзыгъэзэжа Аннэ нэхъыбэжу зритащ лэжьыгъэм. Абы Iуэхум хилъхьа къарур псыхэкIуадэ хъуакъым, цIыхухэм ягу къинащ, республикэм нобэ иIэ хъуа щытыкIэм и зы Iыхьэу блэкIам къыхэнащ.
Сэкрэкым къыхуагъэфэщащ ЩIыхьым и Дамыгъэ (1971), Лъэпкъ Зэныбжьэгъугъэ (1981) орденхэр, «И лэжьыгъэфIым папщIэ» (1970), «Лэжьыгъэм и ветеран» (1984) медалхэр, «СССР-м и промышленность псынщIэм и социалистическэ зэхьэзэхуэм и отличник» бгъэхэIу дамыгъэр, «Профсоюзхэм жыджэру зэрыщылажьэм папщIэ» ВЦСПС-м и бгъэхэIу дамыгъэр, «Дунейм и совет фондым» и щIыхь дамыгъэр, апхуэдэуи къыхуагъэфэщащ РСФСР-м Текстилымрэ промышленность псынщIэмрэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ цIэ лъапIэр.
