Бгъэдэлъ фIыщIэм уасэ иIэкъым

Уэхъутэ Анзор Жамбот и къуэр 1915 гъэм щIышылэм и 10-м Хьэбэз районым хыхьэ Беслъэней къуажэм къыщалъхуащ.

Къуажэ еджапIэр къиуха нэужь, Черкесск къалэм дэт педучилищэм щеджащ.
1933 - 1935 гъэхэм Беслъэней къуажэм щыIэ пэщIэдзэ еджапIэм щылэжьащ.
1935 - 1937 гъэхэм, илъэситIым къриубыдэу, Анзор щеджащ Къэбэрдей-Балъкъэрым егъэджакIуэхэр щагъэхьэзыр и институтым. Ар къиуха нэужь, щIэныгъэ нэхъыщхьэ зэзыгъэгъуэта IэщIагъэлI ныбжьыщIэр Куэш-Хьэблэ къуажэм дэт пэщIэдзэ еджапIэм и унафэщIу, ягъакIуэ.

1938 - 1939 гъэхэм ар «Черкес плъыжь» газетым и редактору щытащ. Иужьым, IэнатIэ зэхуэмыдэхэр иIыгъащ, зауэр къэхъеиху.
Фашист зэрыпхъуакIуэхэр ди къэралым къыщытеуам, лIыгъэ хэлъу Хэкур бийм щызыхъумахэм, уIэгъэ хьэлъэ зытелъу зауэм къыхэкIыжахэм ящыщщ Анзор.

1943 гъэм ар аргуэру адыгэ газетым и редактору ягъэув.
КъыкIэлъыкIуэу, зы илъэскIэ Беслъэней къуажэм дэт курыт еджапIэм и унафэщIу щытащ, егъэджакIуэуи лэжьащ. 1944 - 1945 гъэхэм КПСС-м и Черкесск обкомым и лекторщ. 1945 - 1948 гъэхэм Анзор и пщэрылъщ Ставрополь край тхылъ тедзапIэм и къудамэу Черкесск щыIэм и унафэщI IэнатIэр. 1948 - 1951 гъэхэм Черкесск тхылъ тедзапIэм и редакторщ.
1951 гъэм щыщIэдзауэ 1975-м нэс «Черкес пэж» (иджы «Черкес хэку») газетым щылэжьащ.

Уэхъутэм къыхуагъэфэщащ «Лэжьыгъэм хьэлэлу зэрыпэрытым папщIэ» медалыр.

1938 гъэм фокIадэ мазэм «Черкес плъыжь» газетым и редактору щыта Мэшыкъуэ Хьэжумар дзэм къулыкъу щищIэну ираджэри, газетыр редакторыншэу къонэ. А IэнатIэр
зыхуагъэфэщэну къыхагъэщыр Хьэбэз районым хыхьэ Куэш-Хьэблэ къуажэм дэт илъэсибл еджапIэм и унафэщI Уэхъутэ Анзор Жамбот и къуэрат.

ЦIыхухэм ягу изуда 1937 гъэр икIaт. МащIэтэкъым абы щыгъуэм лажьи-хьэкъи имыIэу ягъэкIуэдар, газетым щылэжьахэри яхэту.
1938 гъэм и жэпуэгъуэ мазэм и 17 махуэм Уэхъутэ Анзор педсовет иригъэкIуэкIыу, классыбжэр къыIуехри, партым и обкомым и инструктор Къумыкъур (и цIэр тщIэжкъым) пэшым къыщIохьэ, икIи 
«Уэхъутэ Анзорыр хэт?» - жери щIоупщIэ.

- Сэращ, - жэуап иретыж Анзор.

- АтIэ, уэрамэ, зыхуапэ, обкомыр къоджэ, - тегъэчыныхьауэ, пэрыуэгъу щыIэн зэрыхуэмейр щIигъэбыдэу жеIэ Къумыкъум.

- Зэ, педсоветыр сыгъэухи, итIанэ дыкIуэнщ, - Анзор жиIа щхьэкIэ, модрейм къыхуидакъым.

А дакъикъэхэм Анзор и гур куэдым жащ. Апхуэдэ зыхуэпэкIэ зиIэр чекистхэрати, хьэкъ зытрагъэхуар ягъэтIысыну щыкIэлъыкIуэм дежи арат ящыгъ хабзэр.

«КъыскIэлъыкIуащ!» - егупсысащ Уэхъутэр, къыщIыкIэлъыкIуэн къуаншагъэ къуэмылъ пэтми. Абы щыгъуэм къуаншагъэ гуэр умылэжьами, икIэщIыпIэкIэ хъыбарыншэу уагъэкIуэдыныр зыхуэIуа щыIэтэкъым. Нэрыбгищыр уи къуаншагъэм арэзы техъуамэ, уи гъащIэр бухат…
Анзор и унагъуэм, зыдэлажьэ гупым, иригъаджэ ныбжьыщIэхэм игукIэ и иужьрей псалъэ гуапэхэр яжреIэж. Сыт ищIэнт, «хьэуэ» псалъэр жыпIэ хъунутэкъыми, зимыIэжьэу, и къуэдзэу лажьэ ПэтI Аслъэмырзэ педсоветым и зэIущIэр адэкIэ пищэну пщэрылъ хуещIри, Анзор Къумыкъум щIыгъуу къыщIокI.

ЕджапIэ бжэIупэм Iут машинэм кърагъэтIысхьэри, Черкесск къалэм нашэс. Къалэм нэсыхукIэ машинэм исам ящыщу зы цIыхум псалъэ къыжьэдэкIакъым, Анзор здашэм, щIашэм хуэгъэзауэ.
Машинэр йокIуалIэ Советым и Унэм. Фэ щыгъынкIэ зэщыхуэпыкIа щIалэр япэ иту, Анзор абы и ужьым иту партым и обкомым щIохьэ.
Пщыхьэщхьэр фIыуэ хэкIуэта пэтми, партым и обкомым и зэIущIэ екIуэкIт. Зэуэ Уэхъутэм и пащхьэ къралъхьэ кадрхэр учет зэращI карточкэр.
Абы иритхэнухэр иухыху, жэщыр фIыуэ хэкIуэта мэхъу, сыхьэти 10-м зэрынохьэс. Бюром и зэIущIэр и гуащIэгъуэу екIуэкIыу, Анзор пэшым щIашэри, щIэсхэм я пащхьэ ирагъэувэ, къращIэнури къызэрыхуейри къыгурымыIуэу. ИкIи, и анкетэм къеджа нэужь, плIанэпэм дэс лIы нэщхъ зэхэукIар къопсалъэри: «Мыбы и адэцIэ «Жамботовичым» къикIыр фщIэрэ?» - бюром хэтхэм захуегъазэ.

«Iэщэ зезыхьэщ абы къикIыр, дэ апхуэдэ дыхуейкъым», - жеIэ абы.
НэгъуэщI зы къопсалъэри, Анзор и адэцIэм апхуэдэ къызэримыкIыр псоми къагурегъаIуэ.

КъыкIэлъыкIуэу, Уэхъутэм упщIэ зыбжанэ кърат. Анзори абыхэм жэуап тэрэз яритыжыфкъым, иджыри нэгъэсауэ зыхэхуар къыгурыIуэркъыми. Хуэм-хуэмурэ, Iуэхур зытетым щыгъуэза, адыгэ газетым и редактору ягъэувыну къызэрыхуагъэфащэр къызыгурыIуа Анзор, япэщIыкIэ ауи идэркъым а IэнатIэм пэрыхьэну. Абы и щхьэусыгъуэуи жеIэ газет Iуэхум зыри зэрыхимыщIыкIыр, редакцэм и лэжьыгъэм, редакторым и пщэрылъым зэрыщымыгъуазэр. Ауэ партым и обкомым хэтхэм къабгъэдэкIыу Уэхъутэм зэхихыр зы псалъэщ: «ДыбдэIэпыкъунущ!».

Мис апхуэдэу, 1938 гъэм и бжьыхьэ мазэм егъэджакIуэ IэщIагъэм къыпэраша Уэхъутэ Анзор адыгэ газетым и редактор ящI. Ар хохуэ езым ипэкIэ редактору тета Мэшыкъуэ Хьэжумар къызэригъэпэща гупым, езыми лэжьыгъэм къыхешэ нэгъуэщI журналистхэр.
Абы щыгъуэм газетым щылажьэрт Уэхъутэ Айтэч, КIытIэ Алий, Балэ Хъалил, Ахъмэт Мухьэдин, Къардэн Хьэсанэ, ДыщэкI Чэмил сымэ, нэгъуэщIхэри.

ДОХЪУШОКЪУЭ Синэ.
Поделиться: