Нартан къуажэм дэт амбулаториер зэрагъэпэщыж. 1992 гъэм яухуауэ щыта а медицинэ IуэхущIапIэм иджы япэу елэжьу аращ.
Къуажэ амбулаторием цIыху мини 10 къегъэщIылIащ, сабийхэри балигъхэри зэхэту. «Узыншагъэр хъумэн» пэхуэщIэм хиубыдэу ирагъэкIуэкI лэжьыгъэхэм япкъ иткIэ щхьэгъубжэхэр яхъуэжащ, бжэхэм, унэм екIуалIэ ток кIапсэхэмрэ псыр зэрыщIашэ икIи къагъэсэбэпар къызэращIашыж бжьамийхэмрэ мыгувэу я пIэм ирагъэзэгъэнущ.
Ухуэныгъэхэр здекIуэкIым языныкъуэ блынхэр дахынурэ, зэманымрэ лэжьыгъэмрэ нэхъ зэрезэгъыным хуэдэу зэпагъэщхьэхукIыжынущ, амбулаторием къекIуалIэ цIыхухэр тыншу здэщысын утыкуи къыхагъэкIынущ. А лэжьыгъэхэр кърахьэлIа нэужь IуэхущIапIэр иджырей щапхъэхэм тету зэрылэжьэнум езы дохутырхэм я къалэныр къащигъэпсынщIэнущ, къахуэкIуэ сымаджэхэм хуащIэ Iуэхутхьэбзэхэри куэдкIэ ефIэкIуэнущ.
«ЩIэныгъэ» пэхуэщIэм хиубыдэу Шэджэм къалэм и Ипщэ хьэблэм дащIыхь еджапIэм и ухуэныгъэри ипэкIэ мэкIуатэ. Ар гъэ кIуам и мэлыжьыхьым кърагъэжьауэ щытащ. Мы зэманым щIытI лэжьыгъэхэр яухри, унэ блынхэр дращIеин щIадзащ. Зы зэблэкIыгъуэу цIыху 800-м ятещIыхьа еджапIэр къудамитхуу зэхэтщ: щIыхьэпIэр, еджапIэ къудамитI, шхапIэ, спортзал. Языныкъуэ къудамэхэм етIуанэ къатыр къыщыдращIеящ, ар ягъэбыдэу ещанэм иужь ихьэну аращ. НэгъуэщI щIыпIэкIэ етIуанэ къатым иджыри щолэжь. ШколыщIэм и убзыхуныгъэм и гугъу пщIымэ, спортзалу 2 хэтынущ, зым зэпеуэхэр щекIуэкIыу, адрейм спорт лIэужьыгъуэ щхьэхуэхэмкIэ цIыкIухэм щадэлажьэу. Ухуэныгъэхэмрэ коммуникацэхэмрэ зэгъусэу кърахьэлIэ, лэжьыгъэм цIыху 50 пэрытщ. ЕджапIэр илъэсым и кIэм хьэзыр хъунущ.
ЩIыналъэ гъуэгу фондым къыхэкIа мылъкукIэ Шэджэм къалэм щызэрагъэпэщыж километррэ ныкъуэрэ зи кIыхьагъ, ГъущIом и цIэр зезыхьэ уэрамыр.
Иджыпсту лэжьакIуэхэм асфальт тIуащIэ тралъхьэ, гъуэгу зэпыхьэпIэхэр ягъэбыдэ. Абы къыкIэлъыкIуэу къагъэщIэрэщIэжынущ КIарэ зэкъуэшхэмрэ Щоджэнымрэ я цIэхэр зезыхьэ, километри 2,6-рэ зи кIыхьагъ уэрамри.
Шэджэм Ипщэ жылэм псыр зрикIуэ бжьамий жьы хъуахэр щIэкIэ щахъуэж. ЩIыпIэ бюджетым къыхагъэкIа ахъшэкIэ зыхуей хуагъэзэнущ километри 4 зи кIыхьагъ псы жапIэ нэхъыщхьэр. Мы зэманым абы щыщу 1 километрыр зэрахъуэкIащ. Апхуэдэ лэжьыгъэхэм я фIыгъэкIэ бжьамийхэм псыр уэру ирикIуэнущ, къуажэдэсхэм зэфэну псыр зэпыу имыIэу яIэрыхьэн хуэдэу.
