Илъэс къэс ар зэрагъэлъапIэр и нэщэнэщ къэрал зэхуаку экономикэм зегъэужьыным, промышленностымрэ сатумрэ я зэфIэкIхэмкIэ зэхъуэжэным, тIуми я сэбэп зыхэлъхэр пхыгъэкIыным, технологие пэрытхэр къэгъэсэбэпыным - а псоми яхуэгъэзауэ пщалъэхэм ягъэзащIэ мыхьэнэр зэрыин дыдэм.
Дуней псор пщалъэхэм тетщ, гъащIэм и лъэныкъуэ куэдым ахэр лъабжьэ яхуохъу. Я мыхьэнэр щIагъэбыдэн мурадкIэ, Пщалъэхэм я дунейпсо махуэр илъэс къэс зытраухуэхэри зэщхькъым. Мы гъэм ар ирагъэкIуэкI «Пщалъэхэр зыужьыныгъэм и тегъэщIапIэ нэсщ» («Устойчивое развитие через стандартизацию») къыхуеджэныгъэм щIэту.
СтандартизацэмкIэ Дунейпсо къызэгъэпэщыныгъэхэм - МЭК-м, ИСО-м, МСЭ-м - лъэпкъ, щIыналъэ пщалъэ куэдыкIейхэр зэпашэч, сату Iуэхум хэлъ лъэпощхьэпохэр зэфIах, я зэдэлэжьэкIэр социально-экономикэ зыужьыныгъэм сэбэп хуохъу, ардыдэмкIи дунейпсо Iуэху зехьэкIэ пэрытхэр зэкIэлъагъакIуэ.
Пщалъэхэм я фIыгъэкIэ, зы щIыпIэ дыпсэлъэну дыхуеймэ, телефонкIэ зэрызыпытщIэфынур дощIэ, сымаджэ дыхъумэ, Iэмэпсымэ ехьэжьахэмкIэ къыдэIэзэну дащогугъ, автомашинэ дисмэ, и лэжьэкIэр зыхуэдэр къыдощIэ, дызыхуей хъыбархэр Интернетым къыщыдогъуэт. Дунейпсо пщалъэхэр ди гъуазэу, хьэпшыпхэм, ерыскъыхэм, Iуэхутхьэбзэхэм я фIагъыр здынэсыр тхузэхэгъэкIынущ. Дзыхьымрэ зэдэлэжьэныгъэмрэ абыхэм къызэрагъэпэщ, зэдэрэгъухэм я IэпэщIэкIхэр дунейпсо утыкум щагъэлъэгъуэным, щыпхагъэкIыным ахэр трагъэгушхуэ. Пщалъэхэм я фIыгъэкIэ зохъуажэ дэнэ щIыпIи Iуэху щызыщIэхэр. Бжыгъэ гъэпсахэрщ бизнесым, правительствэхэм, жылагъуэхэм я зэдэлэжьэкIэми лъабжьэ быдэ яхуэхъур. Апхуэдэ дыдэуи, пщалъэхэм я «IизынкIэ» экономикэм жыджэру зезыгъэужь Iэмалхэр къагупсыс икIи къагъэсэбэп.
Тхыдэм мыжыжьэм
1925 гъэм СССР-м щыщIадзащ къэралым щагъэува пщалъэхэр экономикэм и сыт хуэдэ IэнатIэми щыхэпщэныр. Абы папщIэ къызэрагъэпэщат зи гугъу тщIы Iуэхум хуэIэзэ IэщIагъэлIхэм я «комитет».
1940 гъэм Совет Союзым, и ЦIыхубэ комиссариатым и унафэкIэ, «ГОСТ» зыфIаща къэрал пщалъэхэр къыщащтат.
ЕтIуанэ Дунейпсо зауэр иуха къудейт. Хэгъэгухэм я экономикэр дэхуэхати, хьэпшыпуи ерыскъыхэкIыуи къыщыщIагъэкIыр мащIэ дыдэт. Абы техуэу, 1946 гъэм жэпуэгъуэм и 14-м, Англием и къалащхьэ Лондон щекIуэкIащ къэрал 25-м я лIыкIуэу 65-р зыхэта зэIущIэ. Щызэхуэсахэм я пащхьэ ирагъэувэжа къалэн нэхъыщхьэр пщалъэхэр зэдагъэуву къызэдащтэнырт, къинэмыщIауэ хэгъэгухэм щыIэ комитетхэм я лэжьыгъэр зэзыгъэуIу къэрал зэгухьэныгъи къызэгъэпэщынырт.
Ауэрэ здекIуэкIым, 1970 гъэм ПщалъэхэмкIэ къэрал зэхуаку зэгухьэныгъэм и унафэщIым и къалэнхэр зыгъэзэщIа Сунтер Фарук къыхилъхьащ жэпуэгъуэм и 14-р Пщалъэхэм я дунейпсо махуэу къэлъытапхъэу. Пщалъэхэм ятеухуа хабзэщIэр къезыхьэжьауи къалъытэр а лIыращ. Пщалъэхэр – фIагъ хуэшэщ
КъБР-м СтандартизацэмкIэ, метрологиемрэ гъэунэхуныгъэхэмкIэ и къэрал щIыналъэ центр – федеральнэ бюджет IуэхущIапIэр (ЦСМ – ФБУ) дэфтэрхэмрэ нэгъуэщI тхылъхэмкIи къулейщ. Апхуэдэщ лъэпкъ-дунейпсо пщалъэхэм, техникэ регламентхэм теухуахэр, щIэныгъэ-техникэ, экономикэ журналхэр, зэрыгъуазэ методикэхэр, урысейпсо классификаторхэр, нэгъуэщI куэдхэри. Центрым республикэм и предприятэхэм, организацэхэм я IэщIагъэлIхэр, хьэрычэтыщIэхэр, цIыху щхьэхуэхэр Iэмал имыIэу зыхуей-зыхуэныкъуэ щIэныгъэ-техникэ хъыбархэмкIэ, стандартизацэм, метрологием, гъэунэхуныгъэхэм я пщалъэ тхылъхэмкIэ къызэрегъэпэщ, зэхуегъакIуэ.
Лэжьыгъэ псоми я нэхъыбэр зыгъэзащIэр центрым метрологиемкIэ и къудамэхэрщ. Абыхэм Iэмэпсымэу къызэрагъэпэщхэм я щытыкIэр зыхуэдэр къапщытэ, фIагъышхуэ яIэу къагупсысагъащIэхэр хэпщэнымкIэ IэнатIэхэм ядоIэпыкъу, псыуэ, токыу къагъэсэбэпыр зыхуэдизыр къызэрабж, коммунальнэ Iуэхутхьэбзэхэм хуэзэр къызэралъытэ иджырей Iэмэпсымэхэм я зехьэкIэм республикэм и цIыхухэр щагъэгъуазэ.
А Iэмэпсымэхэм я гъэлэжьэкIэ-зэтеухуэкIэм хуей дэтхэнэри зы махуэм къриубыдэу тыншу щыкIэлъагъэплъыфынущ зи гугъу тщIы а къудамэм. Абы и IэщIагъэлIхэм зыхуеину псори яIэщи, зэрызэхуагъакIуэ Iэмалхэр нэгъэсауэ къагъэсэбэп. ЕрыскъыхэкIхэм, щIыдагъэхэкIхэм я фIагъыр къыщапщытэ, электротехникэмрэ радиацэмрэ щакIэлъыплъ лабораторэхэри яIэщи, Къэбэрдей-Балъкъэрым и Правительствэм, къалэ, район администрацэхэм, Iуэхур зэхьэлIа министерствэхэм, федеральнэ кIэлъыплъакIуэ IэнатIэхэм купщIафIэу ядолажьэ.
Республикэм и предприятэхэм, организацэхэм ящыщу лэжьыгъэрэ Iуэхутхьэбзэрэ зыгъэзащIэхэм зыщагъэгъупщэн хуейкъым я IэдакъэщIэкIхэр къызэрапщытэ пщалъэхэм мы зэманым мыхьэнэ ин дыдэ зэраIэр, абыхэм продукцэм и фIагъым зэрыхагъахъуэр, ауэ щыхъукIи, фейдэ нэхъыби къазэрыпэкIуэр. Сыту жыпIэмэ, ГОСТ-м тету ягъэхьэзыра продукцэр нэхъыфIщи, тыкуэным щIыхьэ цIыхур псом япэу зэплъыр къищэхур пщалъэм къызэритIасэрщ.
Республикэм и IэщIагъэлIхэм ящыщу стандартизацэм и IэнатIэм пэрытхэм Пщалъэхэм я дунейпсо махуэмкIэ дохъуэхъу, узыншагъэ быдэ яIэну, я Iуэхухэмрэ я мурадхэмрэ къайхъулIэну, я лэжьыгъэм купщIафIэу дяпэкIи пэрытыну!
