Псысэм ухэтым ещхьу

«Сыт сэ Къэбэрдей-Балъкъэрым сызэритхьэкъуфынур? Сэ къурш лъагэхэр, мэз Iувхэр, псыкъелъэхэмрэ зи гъунэм унэмыплъыс губгъуэхэмрэ зиIэ Адыгэ республикэм сыщыщщ!» - ахэр и гупсысэу «Си щIыпIэ жыжьэ» фестивалым къэкIуа, Красногвардейскэ къуажэм къыщыдэкI «Дружба» газетым и корреспондент Ковалевэ Иринэ и «шэрхъ репортажыр» Налшыкрэ абы и Iэгъуэблагъэмрэ хузэхилъхьа уэрэдым хэдэу, бзэ дахэкIэ итхыжащ. 

«УзыIуплъэм япэу уигу къыхуэкIыр пщыгъупщэркъым. Уеблэмэ уи гъащIэ псом къыздыбохьэкI. Къэбэрдей-Балъкъэрым и щыхьэрым япэ дакъикъэм щегъэжьауэ сыкъигъэуIэбжьащ. Пасэрей ухуэныгъэхэмрэ иджырей псэукIэмрэ зэгъусэу щыплъагъукIэ, гур мэпIейтей. Iэуэлъауи, пIащIи, псынщIагъи здэщымыIэ дуней щэху гуэрым укъыщыхутам хуэдэщ. Мы дурэш Iэуэлъауэншэхэм ущызекIуэурэ гупсэхугъуэм зыхебгъэлъэфэну ухуейуэ уохъу. Абы къыхохьэж нэр зыгъэгуфIэ теплъэгъуэхэм ущызымыгъащIэ хэкурысхэр. Пэжщ, пэжщ. Сыбэлэрыгъауэ сыпсалъэркъым. Налшык щыпсэухэм я нэгум гуапагъэрэ гумащIагърэ иболъагъуэ, фIы ягу къызэрыпхуилъми шэч къытумыхьэу хьэщIэхуэфIхэщ. Сыт хуэдэ упщIэкIэ захуумыгъазэми, гуфIэ мащIэ щIэлъущ жэуап къызэрыуатыр. Дакъикъитху уабгъэдэтмэ, дунейм узэрытетрэ уи нэIуасэм ещхьу хэгъэрей къыпхуохъу. 
Адыгэхэмрэ балъкъэрхэмрэ фIыуэ зэхущыту къызэдогъуэгурыкIуэ. Щхьэж и хабзэр иIыгъыжщ, и бзэм хуосакъ. А Iуэхум зыми ухимыгъэзыхьу гу лъыботэ. Мы гъэм КъБР-м илъэси I00-р зэригъэлъапIэм и нэщэнэхэм къытощ а псори. Ари ущIэгушхуэн щхьэусыгъуэщ. 
ЩIыналъэр щхъуантIагъэм зэрыщIигъэнам ар нэхъри нэхъ гуакIуэж ещI. ЗыгъэпсэхупIэхэр ин дыдэкъым, ауэ гур зыIэпызышэщ. ЗыплъыхьакIуэ уежьэмэ, уи Iупэр зэтемыхьэжу уигу хохъуэ. Апхуэдэ гурыщIэщ Гуэл ЩхъуантIэми щыдгъуэтар. Псори зэхэту тху фIэкIа хъуркъым ахэр. Ауэ зыплъыхьакIуэу зрашалIэм я бжыгъэр пхужыIэнукъым. Псом хуэмыдэу нэхъ ищхьэIуэкIэ тет гуэл зыбжанэм. 
- Дэ Налшык дыщыщщ, - жеIэ зи къуэрылъху-пхъурылъхухэр зыхуэмыубыд нанэм. – Iэмал зэрыдгъуэту, мыбы дыкъокIуэ. Гум зыщегъэпсэху, щIалэ цIыкIухэм къыщажыхьынуи щIыпIэ яхурокъу. Дахагъэ куэд иIэщ ди республикэм. Абыхэм дыкIуэху, дэри дигу хохъуэ апхуэдэ щIыналъэ дахэм дызэрыщыпсэум щхьэкIэ. 
- Туристхэр ди куэдщ, - жеIэ абдеж дыдэм щыт зыгъэпсэхупIэр зыгъэлажьэ цIыхубзым. - Унагъуэ-унагъуэурэ къокIуэ, школакIуэхэри гуп-гупурэ къашэ. 
ГъащIэм укъызэрыхашын къару яхурокъу гуэлхэм, дауи щIы. Гуэл Щэхум деж цIыху 40-м нэс зыхэт «Вертикаль» клубым щыщхэм дащыIущIащ. Урысейм и къалэ куэдым щыщ, ныбжькIэ зэхуэмыдэ защIэщ ахэр. 
- ФIы дыдэу солъагъу Къэбэрдей-Балъкъэрыр. Мы гуэлхэм къызат гукъыдэжыр уафэм щIоуэ, - жеIэ Валентинэ. Ар илъэс 72-рэ мэхъу. Туристу и гъащIэр ехь зыхужаIэм хуэдэщ. КъызэрыщIэкIымкIэ, нобэ икIуа километрипщIыр къомэщIэкI цIыхубзым. Километр 30 хуэдизым нэхъ есащ». 
Адрей журналистхэми хуэдэу, Иринэ топсэлъыхь гуэлхэр зэрызэщхьэщыкIым, сатуущIхэм я лэжьыгъэхэм, шхапIэхэм щыIухуа шхыныгъуэхэм. КъэувыIэпIэхэм я зым абы псэлъэгъу къыщыхуэхъуащ цыхэкI щыгъынхэр зыщэ цIыхубзыр. 
- Дэ мэл 40 хуэдиз диIэщ, - жеIэ Бабугент щыщ бзылъхугъэм. Зэман дэкIмэ, ахэр 70 ирикъунущ. Цы зэрызымыхъэ цIыхубз ди унагъуэм игъащIэм исакъым. Зы ныбжьым адрейм Iэпихыурэ дыкъогъуэгурыкIуэ. Сэри, мис, си къуэм и къуэрылъху хъыджэбз цIыкIури изогъасэ. 
«Ди жагъуэ зэрыхъущи, зыплъыхьыгъуэр щIэх еух, - негъэс Иринэ и репортажыр. - Япэ кIуэгъуэм апхуэдизу уигу ирихьа Къэбэрдей-Балъкъэрым къыумыгъэзэжыну гугъущ».