Мы тхыгъэр зытеухуа, Кэнжэ къуажэм щыщ Тэтэр Iэминэ пасэрей хьэпшыпхэр зыхилъхьэ щымыIэу фIыуэ елъагъу икIи ахэр зэхуехьэс.
И адэмкIэ и адэшхуэ БетIалрэ и анэшхуэ Нащхъуэрэщ а Iуэхум щIэзыпIыкIар.
- Нэхъыжьхэм пасэрей хьэпшыпхэм пщIэ хуащIырт. Си унагъуэм исахэм къащIэна хьэпшыпхэр зэрысхъумэфам срогушхуэ. Ар икIи нэхъыжьыфIхэм я фэеплъщ. Ди ужь къихъуэну щIэблэми а Iуэху гуапэм къыпащэну сыщогугъ, - жеIэ Iэминэ. – Дэтхэнэ зы хьэпшыпри гъэщIэгъуэнщ икIи тхыдэ дахэ къыдокIуэкI. Ноби дыщэ, дыжьынхэкI къыщысщэхукIэ илъэсыр, махуэр ятызотхэ, зэгуэр зесхьа хьэпшыпхэм я тхыдэр щIэблэм ящыщхэм зрагъэщIэн хуей хъумэ жыхуэсIэу. ХьэпIацIэщыгъэм, хэдыкIым сыдрагъэхьэхащ пасэрей хьэпшыпхэм. Ди нэхъыжьхэм я IэпэIэсагъэм къыпытщэну, я IэщIагъэ дахэхэр щIэблэм я деж нэтхьэсыну къытлъос.
Тэтэр Iэминэ мэкъумэшыщIэ унагъуэм къыхэкIащ. Къуажэ колхозым жыджэру хэта и нэхъыжьхэм щIым зэрелэжь Iэмэпсымэ куэд къащIэнащ. ЗэрыцIыкIурэ и анэшхуэм къыжриIэрт: «Пасэрей хьэпшыпхэр хыфIэбдзэ е ущымэхъашэ хъунукъым. Дыхуей щыхъукIэ, ахэр иджыри куэдрэ къытхуэсэбэпынущ». Апхуэдэ гъэсэныгъэм щIапIыкIа хъыджэбзыр цIыкIуами, и анэшхуэм и жыIэр зыхилъхьауэ унагъуэм къыдекIуэкI Iэмэпсымэхэр хуэсакъыу ехъумэ.
Iэминэ и музей цIыкIум щIэлъ хьэпшыпхэр гъэмахуэм пщIантIэм дэт гуэщым щехъумэ. ЩIымахуэм абы къыпыт унэ цIыкIум егъэIэпхъуэ. Ижь-ижьыж лъандэрэ адыгэхэм я пщIантIэм унитI дэту къокIуэкI. Апхуэдэщ Iэминэхэ я пщIантIэри.
- Псом хуэмыдэу сфIэфIщ щыхъыджэбз дэсым щыщIэдзауэ си анэшхуэм зэрихьэу щыта и пхъуантэр. Фэм къыхэщIыкIа а пхъуантэ морафэр апхуэдэу инкъым. КъищынэмыщIауэ, си анэшхуэм иджыри зэрихьэу щыта пхъуантэ зыбжанэ сохъумэ, - жеIэ Iэминэ. – Нанэ и пхъуантэхэм щэкI зэмылIэужьыгъуэхэр, IэлъэщIхэр, нэгъуэщI цIыкIуфэкIухэр дэлът. СыщыцIыкIум, дауи, а «хъугъуэфIыгъуэхэм» сыщIэхъуэпсырт. Анэшхуэр къызэрысхуэупса щэкIхэм ящыщхэмкIэ бостей езгъэдащ, нанэ и фэеплъу. Ахэр щызесхьэкIэ, анэшхуэм и хуабагъэмрэ лъагъуныгъэмрэ зыхызощIэ.
Нащхъуэ цым елэжьырт икIи унагъуэм исхэмрэ и благъэхэмрэ цылъэпэд яхуищIырт. Абы зэрихьэу щыта цыкIуэкIымрэ цы мастэхэмри ехъумэ и къуэрылъхум. И адэшхуэм и фэеплъу ехъумэ гъукIэ Iэмэпсымэ сыджымрэ шэмэджым зэреуIу пхъэпсымрэ.
И унагъуэм, благъэ-Iыхьлыхэм къадэкIуэу, нэгъуэщIхэм зэрахьэу щыта пасэрей хьэпшыпхэри зэхуехьэс Тэтэрым. Апхуэдэщ пасэрей бзэху хьэкъущыкъухэр, тебэхэр, шыуанхэр, Iуданэхэр, тхылъхэр, пхъэ шэнтхэр, фэтыджэн лампIхэр, нэгъуэщIхэри. Хьэпшып псори зэхэту 100-м щIегъу. Iэминэ а хьэпшыпхэр лъапIэу къыщIилъытэр унагъуэм, лъэпкъым я блэкIам пыщIэныгъэ быдэ зэрыхуиIэрщ. Илъэс 45-кIэ узэIэбэкIыжмэ, и анэшхуэ Нащхъуэ къищэхуа ятIагъуэ кружкэрщ Iэминэ ноби кофе зэрефэр.
И анэмкIэ и анэшхуэ Индрей Цацэ къыщIэна дыжьын бгырыпхыр хуэсакъыу зэрехьэ Iэминэ. Цацэ унагъуэ щихьэм и адэшхуэм тыгъэ къыхуищIауэ щыта а бгырыпхыр япэу зыщIилъхьат и хьэгъуэлIыгъуэм. И анэшхуэм хуэсакъыу ихъума а бгырыпхыр Iэминэ къратыжащ, дыжьын бгъэIулъыр, IэлъэщI лъапIэр щIыгъуу.
