И къалэн нэхъыщхьэхэр зэи ихъуэжакъым

Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и хабзэубзыху орган нэхъыщхьэр махуэ къэс толажьэ щIыналъэм и жылагъуэ-политикэ щытыкIэр зэпIэзэрыту щыгъэтыным, лъэпкъ зэмылIэужьыгъуэ куэдым къахэкIа цIыхубэр зэгурыгъэIуэным. Властым и IэнатIэ нэхъыщхьэм ар щылажьэ лъэхъэнэм и ныбжь тридзэу къогъуэгурыкIуэ. Илъэс 30-м къриубыдэу Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Парламентым зэхъуэкIыныгъэ куэд игъуэтащ, къэралым зыдихъуэжурэ къекIуэкIащ. Ауэ сыт щыгъуи хэгъэгу хабзэубзыху IэнатIэм и пащхьэ къиувэ къалэнхэмрэ мурадхэмрэ игъэзэщIащ.

Республикэ Парламентым и зэфIэувэныгъэр ди къэралым дежкIэ тыншу щымыта лъэхъэнэм ирихьэлIащ жыпIэмэ, ущыуэнукъым. Апхуэдэ щытыкIэ гугъум ирихьэлIэу хабзэм теухуа реформэ ебгъэкIуэкIыным мыхьэнэшхуэ иIэт, гугъуехьышхуи пыщIат. Ауэ итIани депутатхэм я пщэ къыдэхуэ Iуэхум пэлъэщащ.

Япэ зэхуэсыгъуитIым Парламентыр палатитIу – Республикэм и Советрэ ЛIыкIуэхэм я Совету – зэхэтащ, ар хэгъэгум жылагъуэ-политикэ зэпIэзэрытыныгъэр зэтес щыщIыжыным епхат, лъэпкъ зэмылIэужьыгъуэхэм я лIыкIуэ нэхъыбэ хэтын хуейт.

2003 гъэм палатиту зэхэт къулыкъущIапIэм ипIэ къиуващ зы палатэ хъу Парламентыр. Абы щыгъуэм жылагъуэ-политикэ щытыкIэри нэхъ зэпIэзэрыт хъужат, федеральнэ законодательствэми хабзэщIэхэр халъхьат. Нэхъапэм щIыпIэ самоуправленэхэм, нэгъуэщI къулыкъущIапIэхэм, хабзэхъумэ IуэхущIапIэхэм я унафэщIхэр депутат хъууэ щытамэ, иджы а къалэнитIыр зэдэпхьыныр Iэмал зимыIэт. Мис а лъэхъэнэми, парламентаризмэр властым и зы къудамэ щхьэхуэу зэфIэувэнымкIэ мыхьэнэшхуэ иIащ. Къэралым и политикэ системэм зэрызиужьам, политикэ партхэм хуитыныгъэ зэрагъуэтам илъэс къыкIэлъыкIуэхэм щIыналъэхэм я хабзэубзыху IэнатIэхэм зэхъуэкIынгъэ, щIэщыгъуэ куэд къахуихьащ.

Парламентхэм я III-V зэхуэсыгъуэхэм депутатхэм я бжыгъэхэмрэ ахэр зэрыхах щIыкIэмрэ щIэуэ щаубзыхужащ. Иджырейм, Парламентым и VI зэхуэсыгъуэм, депутат 70 хэтщ, урысейпсо политикэ парти 5-м я лIыкIуэу. IэIэтхэри парт списокымкIэщ зэрекIуэкIыр.

Парламентым и зэхэлъыкIэми, депутат корпусми, политикэ къарухэм я зэкIэлъыкIуэкIэми захъуэжу къекIуэкIащ. Ауэ и къалэн нэхъыщхьэхэр сыт щыгъуи игъэзащIэкIэрэ, Парламентыр властымрэ жылагъуэмрэ, къулыкъущIэхэмрэ оппозицэмрэ, политикэ парт зэмылIэужьыгъуэхэм я зэпсэлъапIэ утыку нэхъыщхьэу дапщэщи щытащ. А псоми я мурадыр зыт Урысейм и щхьэр игъэпсэужыфу, лъэ быдэкIэ щыту ялъагъунырт, абы папщIэ я щIэныгъи къаруи щысхь яхэттэкъым.

Къэбэрдей-Балъкъэрым и Парламентыр къызэрыунэхурэ куэд мыщIами, республикэм и къэралыгъуэр зэфIэувэным, зиужьыным хэлъхьэныгъэ ин хуищIащ.

Абы и щхьэпагъыр, купщIафIагъыр жыпхъэ, мардэ гуэркIэ къыпхуэлъытэну хъункъым. Къалэн нэхъыщхьэр къэрал къулыкъущIапIэхэмрэ цIыхубэмрэ зэпыщIэнырщ, гъащIэм мыхьэнэ ин щызиIэ Iуэхугъуэ гуэрым теухуа унафэ къыщащтэкIэ, хэхакIуэхэм я еплъыкIэри къалъытэнырщ.

Хабзэ къыдэгъэкIыным епха лэжьыгъэм щынэхъыщхьэр ящI унафэм и бжыгъэракъым, атIэ абы и фIагъырщ, пылъ сэбэпынагъырщ. Ди депутатхэр зытетыр мыращ: хабзэщIэ зэхэлъхьэн щыхуейр абы къэралыр, жылагъуэр хуэныкъуэ щыхъуам дежщ, апхуэдэ щхьэусыгъуэ зэманым къигъэувмэщ.

Дауи, псом япэ зыхэпсэукI зэманым цIыхухэр зэрыдекIун унафэ къэщтэнырщ, хабзэубзыху лъабжьэ быдэ къызэгъэпэщынырщ, ахэращ республикэм и социально-экономикэ зыужьыныгъэ зэпIэзэрытым сэбэп хуэхъур, щIыналъэм иIэ лъэпкъ, щэнхабзэ, тхыдэ щхьэхуэныгъэхэр къэлъытауэ федеральнэ законодательнэ жыпхъэм изыгъэзагъэр.

Мыхьэнэшхуэ иIэщ къащта хабзэр зэрагъэзащIэми кIэлъыплъыным. Парламент кIэлъыплъыныгъэм къыщагъэсэбэп Iэмалхэм сыт щыгъуи къыхагъахъуэ, къищынэмыщIауэ къащта хабзэм къыпэкIуэ сэбэпынагъыр нэгъуэщI бгъэдыхьэкIэхэмкIи къахутэ. Псалъэм къыдэкIуэу жыпIэмэ, парламент кIэлъыплъыныгъэ егъэкIуэкIынымкIэ щыIэ федеральнэ хабзэхэм нэмыщI, ди Парламентым къыхилъхьа Iэмалхэр къагъэсэбэп, ар «комитетым и сыхьэт» жыхуиIэращ. Абы комитетым и нэIэ щIэт IэнатIэм щекIуэкI Iуэху нэхъыщхьэхэр щызэпкърах, щыIэ гугъехьхэм я хэкIыпIэхэм щытопсэлъыхь. Апхуэдэуи Парламентым и Президиумым щIыналъэхэм щригъэкIуэкI зэIущIэхэр щыIэщ. Къалэ, щIыналъэ унафэщIхэр хэту зэIущIэхэр зэрырагъэкIуэкIым нэмыщI, депутатхэр абдеж щахуозэ къызэрыгуэкI цIыхубэм, щытыкIэр я нэкIэ зэрагъэлъагъу. Апхуэдэ кIэлъыплъыныгъэхэм унафэхэм я гъэзэщIэкIэ хъур къегъэлъагъуэ, аращ унафэм и щхьэпагъри, купщIафIагъри къызыпэкIуэр.

Урысей Федерацэм и Федеральнэ Зэхуэсым и Къэрал Думэм къыщыхалъхьэ жэрдэмхэмкIэ, ар и лъабжьэу къащта къэрал унафэхэмкIэ, ди республикэ Парламентыр адрей хэгъэгухэм щылажьэ хабзэубзыху IэнатIэхэм ящыщу япэ итхэм хабжэ. Республикэ Парламентым мыхьэнэшхуэ ирет федеральнэ хабзэубзыху Iуэхум и гуащIэ хилъхьэным. АбыкIэ нэхъ жыджэру лажьэ хъуащ иджырей зэхуэсыгъуэмрэ ипэ итамрэ. А лъэхъэнэм къриубыдэу федеральнэ законхэм я проекту 32-рэ къыхалъхьащ, абыхэм ящыщу 14-р мэлажьэ, иджыри плIым хоплъэ.

ИджыпстукIэ IэнатIэм япэ щрагъэщыр Урысей Федерацэм щекIуэкI политикэм, Къэбэрдей-Балъкъэрым и цIыхубэр зыхуэныкъуэм тещIыхьа къалэнхэрщ, УФ-м и Президент Путин Владимир УФ-м и Федеральнэ Зэхуэсым Зэрызыхуигъазэм, Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек КъБР-м и Парламентым Зэрызыхуигъазэм къыщагъэув Iуэхугъуэ нэхъыщхьэхэрщ.  

Нобэ депутатхэм я нэIэ зытетхэм ящыщщ Дзэ Iуэху хэхам хэт щIалэхэмрэ абыхэм я унагъуэхэмрэ ядэIэпыкъуныр. Егъэлея хъунукъым къэрал псор, жылагъуэр зэрыщыту абы иужь зэритыр жыпIэмэ, ди Хэкум и шынагъуэншагъэр зыхъумэу губгъуэм итхэр зыхуэныкъуэ псори къахузэгъэпэщыным дэтхэнэ зыми и къару зэрыхилъхьэр махуэ къэси ди нэгу щIокI.

СВО-м хэтхэм ятеухуауэ Парламентым къыIэрыхьэ сыт хуэдэ лъэIури, Iуэхури пIалъэ къыхэмыкIыу зэрызэфIагъэкIыным иужь дит зэпытщ. ЩIалэхэмрэ абыхэм я унагъуэхэмрэ къэрал дэIэпыкъуныгъэр и чэзум зэраIэрыхьэным депутатхэр кIэлъоплъ, сыт хуэдэ Iуэху къалъыкъуэкIми, ар зэфIэхыным я гуащIэ халъхьэ.

Депутатхэр жыджэру хэтщ дзэм ираджахэмрэ я арэзыныгъэкIэ кIуахэмрэ гуманитарнэ дэIэпыкъуныгъэ яхуэшэным. Парламентым къыбгъэдэкI дэIэпыкъуныгъи мызэ-мытIэу ирагъэшащ СВО-р щекIуэкI щIыпIэхэм. ЗауэлIхэм Iэрагъэхьащ фащэхэр, щыгъынхэр, ерыскъыхэр, зыхуеину Iэмэпсымэхэр.

ЩIалэгъуалэмрэ ныбжьыщIэхэмрэ псэкупсэ гъэсэныгъэ яхэлъхьэныр Парламентым япэ иригъэщ Iуэхуу сытым дежи щытащ апхуэдэуи къонэж. Урысей Федерацэм и Президент Путин Владимир къыдигъэкIа унафэр, урысей псэкупсэ лъапIэныгъэхэр хъумэным, гъэбыдэным теухуа къэрал политикэм и лъабжьэр зэхэлъхьэн зэрыхуейр, мыхьэнэшхуэ зиIэщ. Ди къэралым и Президентым къигъэува къалэнхэр гъэзэщIа хъун папщIэ лъэныкъуэ куэду зэхэлъ Iуэхугъуэшхуэхэр зэфIагъэкI ди депутатхэм, ахэр псори зыхухэхар ди лъэпкъхэм ижь-ижьыж лъандэрэ къадекIуэкI щэнхабзэ, псэкупсэ хъугъуэфIыгъуэхэр хъумэнырщ, мис а лъапIэныгъэхэращ ди къэралыр зыхэхуа гугъуехьхэм къыхэзышри, нэгъуэщI гузэвэгъуэхэм къезыгъэлри.