КъуийцIыкIуокъуэ Дэгужьрэ ЕщIэнокъуэ Атэбийрэ я хъыбар

ЕщIэнокъуэ Атэбий а щIалитIыр иIэ хъуауэ, ахэри щIалэ танэфI хъуахэу, зыгъэлIэн узыр ефыкIыу Атэбий сымаджэу гъуэлъащ. Ар зэрысымаджэ уэндэгъур джэгуакIуэхэм зэхахащ. КIуащ абы деж джэгуакIуитI: «Мы лIы хъарзынэу дунейм тетам тIэкIу дыбгъэдэсыжынщ, абы адэкIэ уэсят къедгъэщIыжынщ, и гуныкъуэгъуэ жедгъэIэнщ», – жари.

ДжэгуакIуэхэр щIыхьэщ сымаджэр зыщIэлъми жаIащ:

– Утлъагъуну дыкъэкIуащ. Абы адэкIэ, дунейм лIыгъэ уиIэу утетащ, куэд уи нэгу щIэкIащ. Уигу щIэныкъуэIамэ, узыхуейIамэ, жодгъэIэну аращ дыкъыщIэкIуари къыджыIэ, – жари.

– «ЕщIэнокъуэ Атэбий» жезгъэIащ. ЗылI илъагъуни слъэгъуащ, зылI ищIэни сщIащ, лей къызищIауэ зыхуэзгъэгъуаи дунейм къытенэркъым, ауэ сщIа, си нэгу щIэкIа Iуэхугъуэ гуэр щыIэщ сымыIуэтауэ, «СIуатэмэ, щхьэщытхъущ къысхужаIэжынщ» жысIэурэ си кIуэцIым изгъэфыхьауэ», – жиIащ.

– Ар къыджыIэ, хьэдрыхэ здумыхь, – щыжаIэм, къажриIащ, а и шынэхъыщIэр зэраукIар, ар зыукIар къызэригъуэта щIыкIэр, ар зэриукIыжа щIыкIэр. Ахэр псори нэсу къиIуэтащ.

ДжэгуакIуэхэм абы жиIэжар псори гъыбзэу пшыналъэм иралъхьащ. АбыкIэ зэхыхьэхэм я нэгу зрагъэужь хъуащ.

Ауэрэ екIуэкIыурэ, а джэгуакIуэхэр зы къуажэм икIмэ нэгъуэщI къуажэм кIуэхэурэ, хэку псом зэлъащIысащ а гъыбзэр. А щIыкIэм тетурэ КъуийцIыкIуокъуэ Дэгужьыр – зэрыхъуар ямыщIэу кIуэдар – зыщыпсэуа хэкум нэсащ а гъыбзэр, пшынэуэкIэр. Къэбэрдейм икIа джэгуакIуэхэм я гъыбзэм мы псалъэхэр хэлът:

– Хуарэ псыгъуэ ныбэ нэщIым

Жэщ мазэхэм уродыгъуэ,

Жэщ мазагъуэм укърокIуэж,

КъуийцIыкIуокъуэр щIэбгъафэщ,

Афэ джанэр къыщыпхщ,

КIэс дахэр къэпхьри укъэкIуэжщ,

ЕщIэнокъуэ Атэбий! – жиIэу.

Ар зэхахащ КъуийцIыкIуокъуэхэ. ЩIэупщIэу хуежьэхэри, къагъуэтащ, къащIащ ар зыукIар ЕщIэнокъуэхэу зэрыщытыр. Ар Iуэху ящIри, КъуийцIыкIуокъуэ зэшитI я пашэу, шу гуп ин къэкIуащ Къэбэрдейм. ЩIэупщIэурэ къагъуэтащ ЕщIэнокъуэхэ зыдэс жылэр. Атэбий лIати, ягъуэтыжакъым, ауэ и къуитIыр лIы хъуауэ хэкум щыцIэрыIуэу щытт а зэманым. КъэкIуахэм дзыхь ящIакъым ЕщIэнокъуэ зэшитIым ятеуэн. ЩIэупщIэу хуежьащ гъэпцIагъэкIэ яхудэзышын. Сыт ямыщIами, ягъуэтыртэкъым яхудэзышын.

ЕщIэнокъуэхэ быдзышэкIэ япIауэ зыгуэр щыIэти, ар къыдахьэхри къагъэдэIуащ. ХьэщIэхэм яхэту ЕщIэнокъуэхэ я къаныр къуажэбгъум къекIуалIэри, ЕщIэнокъуэхэ я бжэныхъуэр яригъэцIыхури яжриIащ:

- Мис мыр абы я бжэныхъуэщ, ефхьэжьи, зэшхэр къыдэпхъэрыкIынщи, итIанэ фызэрыфIэфIщ.

А унафэм тету бжэныхъуэр ирахьэжьащ. Пхъэр къуажэм къэкIуэжащ. ЕщIэнокъуэ Темыркъан шы илъэщIу бгъэдэту щызэхихым, псынщIэу уанэ трилъхьэри, щIэлъэдащ хьэщIэщым, Уэзырмэс и деж. Темыркъан псынщIэ бзаджэт, тэмакъкIэщIт. Уэзырмэс сабыру, цIыху хуэм-хуэму, тэмакъкIыхьу, гушхуэ кIуэцIылъу щытт. «Ди бжэныхъуэр яхь, щIэхыу, Уэзырмэс», - жиIэу хьэщIэщым щыщIэлъадэм, Уэзырмэс нэмэзлыкъым тесу унэкум ист. Уанэ зэщIилъхьэри жиIащ:

- УмыпIащIэ, Темыркъан, ахэр ди бжэныхъуэракъым зыхуейр, дэращ, уэлэхьэ, выгукIэ укIуэми, уащIыхьэнум абыхэм, – жиIащ.

АрщхьэкIэ, Темыркъан хуабжьу зихъунщIэрт:

- Уэ уи Iуэхур фыз яшэнум хуэдэщ, дунейр мэкъутэж жаIами, зыбгъэхъеинукъым.

Темыркъан хутемыубыдэу зы шы гуэр зридзри дэжащ. ЩIагъуэ имыкIуу ящIыхьэу хуежьащ. Абы я гъусэт Талъостэнхэ ящыщ. зыгуэр, абыхэм тхьэ яхуиIуауэ, «Сэри фэ фхуэдэ зылIу сыувынщ», – жиIэри.

А Талъостэн и къуэрат быдзышэкIэ ЕщIэнокъуэхэ япIар. Абыи емыплъу, Темыркъан къезауэу щIидзащ. Езым къытримыгъахуэу и шыр щIиукIыкIащ. Пхъэрым ящыщ зэращIыхьэу и шым шэсри, аргуэрыр къыщIиукIыкIащ. Аргуэру нэгъуэщI зы къыщIыхьэри, абы ишри къригъэукIащ. Абы хэту Уэзырмэс ящIыхьащ.

- Ей, гъуамэ, умыпIащIэ, абы уащIыхьэнущ, жысIатэкъэ, Къэбэрдейм шыхъужь къребгъэнакъым, - жиIэри шхыдащ.

Уэзырмэс щыщIыхьэм, Талъостэн и къуэр IукIуэтри, КъуийцIыкIуокъуэр къыпэуващ.

ЕщIэнокъуэм дэтхэнэ лъэныкъуэмкIи фоч игъэуэфырт. Абы къыхэкIыу шуукIэмыщIэ зищIри, сэмэгумкIэ дидзых хуэдэу ищIри, и бийр игъэбэлэрыгъащ. Абы гугъэ ищIащ - ижьырабгъу лъэныкъуэмкIэ фоч имыгъэуэфыну, «ТIэкIу гъунэгъу къэхъумэ сеуэнщ», - жиIэри къыпэплъэурэ, Уэзырмэс и фочыр уэри, КъуийцIыкIуокъуэр иукIащ. Къигъэзэжри, Талъостэн и къуэр ауэ щытти, щыбгъэдыхьэм, и пыIэр зыщхьэрихри къэуващ:

- Сыщыуащ, къысхуэгъэгъу, - жиIэри.

- Талъостэн и къуэ, быдзышэр лъыуэ кхъуафэм дауэ ипкIэн?

Сытми, имыукIыу къигъэнащ. Бжэныхъуэри къихьыжри къэкIуэжащ. Мис а щIыкIэм тету ЕщIэнокъуэхэ ялъ ящIэжауэ щытащ.