Доткъул Еленэ: Гум жиIэм уедаIуэмэ, ущыуэнукъым

ДыщэкI IэщIагъэм бзылъхугъэхэр зэрырилажьэр димыщIэщыгъуэми, абы нэсу хуэIэижь хъуфыр зырызщ. Апхуэдэхэм уигурэ уи щхьэрэ зэтелъу яхыубжэ хъунущ сурэтыщI, дыщэкI, декоративно-прикладной гъуазджэм и лэжьакIуэ Доткъул Еленэ. Ар Бахъсэн къалэм щыщщ, щеджари абы дэт курыт еджапIэ №I-ращ. ГъуазджэхэмкIэ институтыр къиуха иужькIэ ар зэман гуэркIэ гъуазджэхэмкIэ школым егъэджакIуэу щылэжьащ,  уней хьэрычэтыщIэуи щытащ.
Еленэ Интернетым щиIэ «Дыщэ унэ» тыкуэным цIыху минипщIым щIигъу и хьэщIэщ (Iэ щIадзауэ, абы илъхэр щIаплъыкI). Абы дахагъэу щIэлъым нэр топщIыпщIэ, гур егъэхъуапсэ. Адыгэ фащэр (цIыхухъухэм ейри цIыхубзхэм ейри) зэрагъэдахэхэр, тхьэгъу, Iэлъын, щIыIу, лэрыпс, Iэпщэхъу телъыджэхэр, сыхьэт, нэгъуэщI хьэпшып гъэщIэгъуэн куэдым ущрохьэлIэ абы. Ахэр зи Iэдакъэ къыщIэкIам  и хъэтI зэриIэжыр, гумызагъэу и IэнатIэм зэрыпэрытыр нэрылъагъущ.
 Еленэ  нэхъ гъунэгъуу зэзгъэцIыхуа иужькIэ, сэ къызгурыIуащ абы, и IэдакъэщIэкIхэм хуэдэу, езыми  дуней еплъыкIэ дахэ, гупсысэ гъэщIэгъуэн зэриIэр икIи къыджиIахэм  ди гуапэу фыщыдогъэгъуазэ.
- Еленэ, си япэ упщIэр уи IэщIагъэр къызэрыхэпхам хуэгъэзащ.
- ЕплIанэ классым сыщIэсу си анэм художествэхэмкIэ школым сритащ. Абдежым къыщежьащ  тхыпхъэм, лъэпкъ дамыгъэхэм сыдахьэхыныр. ХэдыкIым, цы зэIущэным, дэным я Iэмалхэм еджапIэм нэIуасэ дыщыхуащIащ. Абы щыдагъэлъагъу псоми ящыщу си гум къищтэр декоративно-прикладной гъуазджэрати ар    IэщIагъэ зэрысхуэхъунур къызгурыIуащ. НобэкIэ хьэкъ сщыхъуащ гум жиIэм уедаIуэмэ, узэрыщымыуэнур. Пэжщ, дыщэкI сыхъуну зэуэ тезухуатэкъым,   ауэ сызыхуэкIуэнур    хьэкът. Си анэр дэрбзэрти  (адыгэ фащэхэр ед)  абы ещхь сыхъунут,  е дыщэкI къысхэкIынут. IэщIагъитIри зэзгъэгъуэта иужькIэщ нэхъ къызэхъулIэр къыщызгурыIуар.
- Уезыгъэджахэм, гъуэгугъэлъагъуэ пхуэхъуахэм я гугъу уэзгъэщIынут.
- ГъуазджэхэмкIэ институтым декоративно-прикладной гъуазджэхэмкIэ и къудамэр къэзухащ. ГъущIыкIэр художественнэ жыпхъэм игъэувэнрат къыхэсхар.  ГъущIхэкI лъапIэхэм елэжьыным сыхуезыгъэджар Лэкъун Заурщ. Куэдым яцIыху абырэ и адэ Сэлимрэ - ахэр Iэщэ щIынымкIэ Iэзэ дыдэщ. ГъущIым сызэрелэжьыну Iэмалхэм, зэрызэпызгъэвэну щIыкIэхэм Заур сригъэсащ. Брай Ратмир тхыпхъэ щIыным, абы хэлъ щэхухэм, филигрань техникэм сыхуигъэсащ.
 - Уи лэжьыгъэр нэхъ зыьеухуар къыджепIамэ  арат.
 - Сэ сызэрылажьэр скань, филигрань Iэмалхэрщ. Филиграныр - лIэужьыгъуэ зыбжанэу зэщхьэщокIыж: хъар, тегъэва, къытепIиикI, нэгъуэщIхэри. Сэ псом щыщи сощI, ауэ нэхъ сфIэфIыр хъарырщ.
     ПцIыр сыткIэ щхьэпэ, лэжьыгъэр къыщыбгурыIуэр   и пэм къыщыщIэдзауэ и кIэм нэс зэпэщу зыгуэр щыпщIырщ. Ещанэ курсым сыщIэсу лэжьэн щIэздза иужькIэщ сэ дыщэкI сызэрыхъунур къыщызгурыIуэпар. Апхуэдэуи хьэкъ сщыхъуащ цIыхур и хъуэпсапIэм хуэпэжрэ абы хущIэкъумэ, къызэрехъулIэнур. Филигрань IэмалымкIэ гъущI кIапэ цIыкIухэр зырызыххэу къэбгъэплъурэ зэпыбгъэвэн хуейщ. Лэжьыгъэр тыншхэм ящыщкъым, ауэ фIыуэ плъагъумэ, удехьэх.
- Еленэ, уи IэдакъэщIэкIхэм ящыщу нэхъ лэжьыгъэшхуэу е нэхъ къохъулIауэ сыт хуэдэра къэплъытэр?
- ЕплIанэ курсым сыщIэсу пIащIэу, хъар защIэу бгъэгуIулъ   сщIауэ щытащ. Ди егъэджакIуэр лэжьыгъэр къызэмыхъулIэнкIэ шынэрт, пIащIэIуэт къэсщта гъущI Iуданэхэр. Ауэ сигу ислъхьам сытекIыну си мурадтэкъыми, гъущIыр сфIызэписыкIым, щIэрыщIэу тезгъэвэжурэ, сщIат. Ар зэи схуэмыщэну си лэжьыгъэхэм ящыщщ, сеплъыху сыщыгуфIыкIыжу  унэм щIэлъщ.
      Диплом лэжьыгъэу сщIам   нэхъ тыншу, псынщIэу къызэхъулIа сиIэу си фIэщ хъуркъым. Пщыхьэщхьэм сыхьэтихым щIэздзэри, жэщым сыхьэтищ хъухукIэ   бзылъхугъэ фащэм и бгъэгуIулъхьэр и пэм къыщыщIэдзауэ и кIэм нэс сщIат. ГъэщIэгъуэнракъэ, занщIэуи къызэхъулIат. Ауэ абы игъусэну бгырыпхым мазищым нэблагъэкIэ селэжьащ. Уеблэмэ си нысашэ фащэм кIэрылъар ахэращ!
- Уи IэдакъэщIэкIхэр хэт нэхъыбэу зыщэхур?
- Куэдым   си IэдакъэщIэкIхэм щыщ зэрызэрахьэм сыщогуфIыкI. Уеблэмэ ди къэралым и уэрэджыIакIуэ цIэрыIуэ, УФ-м и цIыхубэ артисткэ Пугачёвэ Аллэ и ныбжьэгъу бзылъхугъэм си IэдакъэщIэкIхэм ящыщ къищэхуащ. Адыгейм щIыхь зиIэ и артист НэкIасэ Анжеликэ адыгэ бгырыпх хуэсщIащ. Къэрал къулыкъущIэ бзылъхугъэхэми яхэтщ си деж къакIуэхэр. Ермэлы, урыс, нэгъуэщI лъэпкъхэм ящыщи щощахуэ си «Дыщэ унэм».  
- Еленэ, мы зэманкIэ уи IэщIагъэм урипсэуфыну?
- Урипсэуфынущ, дауи! Сэ сызэрылажьэ техникэм хьэпшып гъэщIэгъуэн куэд ирипхуэщIынущ. Апхуэдэхэм  щIэупщIэм кIуэ пэтми къахохъуэ!
- Уи хъуэпсапIэхэм дыщыбгъэгъуэзэн?
- Сэ пщащэ цIыкIу куэд къысхуотхэ си хьэпшыпхэм ехъуапсэу, ауэ къахуэмыщэхуу. Мис абыхэм папщIэ нэхъ пуду, ауэ щыхъукIи, гъущIыкIэри мымыхьэнэншэу зыгуэр сщIыну си мурадщи, зэман къысхудэгъахуэркъым.
  Еленэ езыми унагъуэ дахэ иухуащ. Абырэ и щхьэгъусэ Шыбзыхъуэ Ислъамрэ дыгъэм хуэдэу щIалитI яIэщ, зэгурыIуэрэ зэдэIуэжу мэпсэу.
  «Дыщэ унэм» иджыри зэ зыщысплъыхьыжа иужь, щхьэхуимыту Еленэ и IэщIагъэм сехъуэпсащ. НыбжьыщIэ дапщэм я насып зэпащIа абы и IэрыкIхэмкIэ я фащэр гъэдэхауэ, гуфIэгъуэ  дапщэм   щызыкIэралъхьа абы и хьэпшыпхэр?! Гуапагъэ дапщэ ядигуэшыфа абы цIыхухэм?!
  ЕфIэкIуэну, зиужьыну ди гуапэщ!

Епсэлъар Щомахуэ Залинэщ.
Поделиться: