Авидзбэ Ахърэ – ДНР-м и лIыхъужь

Лъэхъэнэ къэс езым и гуащIэрыпсэу иIэжщ. Нобэ фэдгъэцIыхуну ди нэ къызыхуикI Авидзбэ Ахърэ ар хужыпIэныр егъэлеиныгъэу щыткъым, сыту жыпIэмэ, щIалэм 20I4 гъэ лъандэрэ «Донецк къалэм и лIыхъужь» цIэр зэрехьэ. Илъэс 38-рэ фIэкIа зэрымыхъум хуэдэу, орденыбгъэщ, командирщ, зауэлIщ.

«Зауэр щIалэ Iуэхущ», - Цой Виктор и ежьу цIэрыIуэр псалъафэ хуэхъужащ «Пятнашка»-м и командирым. 20I4 гъэм зыщIидза зауэм езым я гукъыдэжкIэ кIуа Ахърэ и акъылэгъу 20-рщ «лъэпкъ куэду зэхэт батальон» зыфIэзыщыжар.

И лъэпкъыцIэр цIэ лейуэ зыкIэрыпщIа «Абхъаз» къыщалъхуари щеджари Сочэщ. Ахърэ къиухащ Зэныбжьэгъугъэм и университетым Сочэ щиIэ къудамэр. Урысейм къыщалъхуауэ щытми, щIалэм зэрыжиIэмкIэ, сыт хуэдэ зэмани абы и гур Абхъаз щIыналъэм хуеIэрт. И Хэкум и хуитыныгъэр щахъумэ зэманым езыр зэрыхъур илъэсих къудейт. Ауэ и адэри, и адэ къуэшхэри зауэм хэтащ.

Авидзбэ зэуэн щыщIидзар 2008 гъэрщ. Куржым къыгуэкIыну еIэ Осетие Ипщэр зыIуувар Абхъаз Хэкур къызыIукIыжа IэнатIэрт. Ахърэ куэдрэ гупсысэн хуейтэкъым къищтэну лъэныкъуэм теухуауэ. Осетинхэр зыпэщIэтыр езым и Хэкум къебгъэрыкIуа куржыхэрт.

20I4 гъэм Донецкрэ Луганскрэ щхьэхуэ защIыну мурад щащIам щыгъуи, Iэщэ къащтэу абы зыунэтIа щIалэхэм я мурадыр зыт – захуагъэм зыщIагъэкъуэныр. Абхъаз зауэр щекIуэкIым я адэхэр зыпэщIэта бийхэм ябгъурытащ нобэ абыхэм Украинэм къащыпэщIэтхэр. Абы лъандэрэ илъэс 30 дэкIащ. Пэжыр зэманым и къанщ. Дэри ди мурадкъым мыбдежым захуэмрэ къуаншэмрэ щызэхэдгъэкIыну. Гу зылъывэдгъэтэну дызыхуейр Кавказым щыщ щIалэр зэрымыщIэкIэ лъэхъэнэ зэIумыбзым и ухеижакIуэ, и дамыгъэ зэрыхъуарщ.

ЗауэлI щыжаIэм деж, уи нэгум къыщIыхьэр цIыху пхъашэщ. ЖиIам зэрытетыжынур зыдэплъагъу Ахърэ бзаджафи, уеблэмэ ткIиифи теткъым. Ауэ и фIэщ мыхъу Iуэхум зэрыпэрымыхьэнур IупщIщ.

И щхьэ темыпсэлъыхьыжрей щIалэр къэтцIыхунымкIэ сэбэпышхуэ мэхъу абы тегужьеикIауэ къыбгъэдэт и щхьэгъусэ Юлэ насыпыфIэу зыкъызэрилъытэжыр. «Тыншу схужыIэнукъым, - зыкъеумыс хъыджэбзым командир щхьэгъусэу ущытын къулыкъум зыгуэр къыщыщIэупщIэкIэ. – Ауэ икIи срогушхуэ. Апхуэдэ щIыбагъ уиIэу ущIэшынэн щыIэкъым. Сэри Iэмал зэриIэкIэ щIэгъэкъуэн пэж сызэрыхуэхъуным сыхущIокъу».

20I4 гъэм и гъэмахуэм цIыху 20 хъу гуп зэхуишэсри, Донбассым езым и гукъыдэжкIэ кIуауэ щытащ Авидзбэ. «Оплот» цIэр зезыхьэ, ДНР-м и милицэм и къудамэу щыт батальоным хэту зэуа нэужь, иджыпсту зи цIэр псоми ящIэ «Пятнашка»-м и командир хъуащ. ДНР-м и лIыхъужь цIэ лъапIэр зэрехьэ. Иджыблагъэ къыкIэлъыкIуэ дамыгъэр тыгъэ къыщыхуащIым, щIалэм жиIащ: «Абхъаз лъэпкъым, Урысейм, Донецк дахуэпэжщ! Дэ тщIэр щIэуэ щыткъым, ди адэшхуэхэм якIуа гъуэгур ткIууэ аращ. Пэжщ, дыхэщIыныгъэншэкъым. Ауэ и Хэкур ихъумэжу дунейм ехыжыр лIэркъым, дуней хьэхур ахърэтымкIэ ихъуэжу аркъудейщ».

ЩIалэм и хьэлыр уи нэгум къыщIэбгъэхьэнымкIэ сэбэп мэхъу ар илъэсищ ипэкIэ Абхъаз республикэм щекIуэкIа зэщIэхъееныгъэхэми зэрыхэтар. И ныбжьэгъухэмрэ акъылэгъухэмрэ зэхуишэсри, хэхыныгъэр къэзыпщыта Суд нэхъыщхьэм пцIы зэрызэрихьэр къыщIигъэщауэ щытащ къикIуэт зымыщIэ щIалэм. ЦIыху 200-м я пащхьэ къиувэри, гур къызыщIэзыгъаплъэ псалъэм Ахърэ цIыхухэр къыщыхуриджащ «абхъазхэм нэхъ лъапIэ дыдэу зэрахьэм» ебгъэрыкIуа унафэщIыр жэуапым ирашэлIэну. Оппозицэри и лъэныкъуэ ищIри, къуаншэр текIыху увыIакъым. А псор – езым и телъхьэхэм Iэщэ къащтэну яхуимыдэу.

Ахърэ и гъуэгум, таурыхъым ещхьу зэхэувам, жагъуэгъу къыщыхуэхъужащ езым зызыщIигъэкъуа тетыгъуэр. Авидзбэ «унэм Iэщэ щызэрехьэ» жаIэри, ирагъэгъэтIысауэ щытащ. Донецк щыщ и ныбжьэгъухэмрэ дэнэ щIыпIэкIи щиIэ и акъылэгъухэмрэ Iэуэлъауэшхуэ къагъэхъея нэужьщ Ахърэ къыщаутIыпщыжар. Щхьэусыгъуэ дыдэр щIалэм «ЦIыхущIэхэр» («Новые люди») зыфIища жылагъуэ гуп, иужькIэ парт къыхищIыкIыжыну, хабзэкIэ зэрызэхуишэсырт.

«Хьэрхуэрэгъу яхуэхъункIэ гузавэхэри, политикэм хамыгъэхьэн щхьэкIэ къыкIэрацIэлъу арат, - жиIащ абы щыгъуэм Юлэ. – Абхъаз хабзэмкIэ, лъэхъуэщым исар илъэс бжыгъэ гуэркIэ унафэщI къулыкъум бгъэдагъэхьэркъым». Абы иужькIэ Ахърэ политикэм къыхэкIыжащ, «зыхэпщIа Iуэхур и фIэщ зэрымыхъужым, зыдэлэжьа гупым адэкIэ яхэтыныр захуагъэу къызэримылъытэжым, зэлэжь Iуэхухэм мыхьэнэ яIэу къызэрыщымыхъужым къыхэкIыу».

Сабийхэм я гъэсэныгъэм, малъхъэр щыкъу анэмрэ адэмрэ зэрадекIуэкIым, езы Юлэ кавказ унагъуэм зэрыхэзэгъам щытрагъэпсэлъыхьым, хъыджэбзым нэхъ IупщIыжу дигъэлъэгъуащ захуагъэм къыщхьэщыжыныр зи лъым хэту къалъхуа абхъаз щIалэм и дуней тетыкIэр.

- Хэт унагъуэм щынэхъыщхьэр?

- Ахърэщ, дауи.

- Куэдрэ фызэдауэрэ?

- Зэи дызэдауэркъым, ди Iуэху еплъыкIэр зэтехуэу къыщIокI сыт щыгъуи.

- Сабийхэм яхуэткIий?

- «Папэ псори едэ» хабзэм дытетщ. Зыри япиубыдыркъым.

Ирамыхухьу къэнакъым хъыджэбзыр «къуэкIыпIэ щIалэхэм» цIыхубзхэр «гугъу зэрырагъэхьым» теухуауи.

«Ахърэ цIыхухъум къылъысыр къыгурыIуэу аркъудейщ. Пэжщ, укъуэдияуэ зыгуэрхэр и хьэлым хэтщ, ауэ ари гъащIэм къыщекIуэкI защIэщ. ЦIыхуфIщ, цIыху щабэщ, цIыху пэжщ. Унэм щыщIэсымрэ зауэм щыхэтымрэ зэхуэдэкъым, дауи. СыщIэтхьэусыхэн сиIэкъым. ЖиIэр зэхэсхыу зезгъэсащ, езыми ар къысхуещIэ».

Гухэхъуэу топсэлъыхь Юлэ Ахърэ и абхъаз благъэхэм: «Унагъуэ быдэ! Егъэлеяуэ благъэ куэд! Нэгъэсауэ зэзгъэцIыхуауэ си фIэщ хъуркъым иджыри. Щэ бжыгъэ мэхъу псори зэхэту. Япэ махуэм щегъэжьауэ сарейуэ зызобжыж. ЦIыхухъур щынэхъыщхьэщ унагъуэм, ауэ цIыхубзхэр зыми дикъузэркъым. Сабийхэм псори хуадэ. «Сэ зэрыжысIам хуэдэущ зэрытщIынур», - жиIэркъым зэи Ахърэ. Ауэ уигу емыуэу, щабэу убгъэдешэф езым фIэзахуэм, аращи, сэри зызмыхъунщIэу акъылэгъу сыдохъу. ЗэрыжаIэу, дызэрыIуэтащ».

Мыпхуэдизу зи цIэ ягъэIуа лIыхъужьыр бийр жэщ-махуэ имыIэу зэщакIуэхэм ящыщщ. Ауэ и псэупIи, и хэщIапIи ихъуэжакъым Ахърэ. «Дауэ зауэ IэнатIэм Iут щIалэхэм я нэгум сызэриплъэжынур, сэ сышынэу зыщIыпIэ зыщызгъэпщкIумэ, - жеIэ абы. – Хьэмэ, ДНР-м и милицэр армырами зыкIэлъыплъ къалэм сыщызыхъумэн цIыхуи I00 къэсщтэжмэ? Сыт итIанэ ахэр щIэзауэр, сэ къалэм сышынэу сыдэсынумэ?»

«Абхъазым щыщ и къуэшхэр Iэджэрэ къызэлъэIуащ, - жеIэ Юлэ. - КхъыIэ, зыгуэру къытегъэхьи фыкъэкIуэж, жаIэурэ. Си анэ дыдэм ар нэхъ къищтэнут. Ауэ нэхъыжьхэм яфIэлIыкIыу щытми, и гум здишэмкIэщ Ахърэ здэкIуэнур. ЗыгуэркIэ дыIэпхъуэжми, зауэр имыухауэ дыхъеинукъым».

А псалъэхэр Юлэ зэрыжиIэрэ илъэс ебгъуанэ йокIуэкI. Зауэм хъуэпсэгъуэ хэлъкъым, дауи. Ауэ дэтхэнэ лэжьыгъэми хуэщIа цIыху зэрыщыIэм хуэдэу, захуагъэр мыщхьэукъуэ плъыру зи гум илъхэр нэгъуэщIу мыпсэуфу къыщIокI. Мамыр гъащIэм абыхэм я хьэлыр зыгуэру трилъащIэми, гъащIэмрэ лIэныгъэмрэ зэпэщIэува нэужь, куэдрэ хэдэн хуей хъуркъым ахэр. Я хьэл пажэр – зыхузэфIэмыкIым къыщхьэщыжыныр - къафIыдрехьей. Сыт щIалэхэр щIэзауэр? Езыхэми псалъэкIэ жаIэфыну къыщIэкIынкъым ар. НэгъуэщIу я гум зэримыдэрщ.

 «Лъэпкъ ухъун папщIэ, узыхуейр IуэхугъуитIщ, - яжриIауэ щытащ Ахърэ Осетие Ипщэм щиIа бысымхэм, - къэралыгъуэрэ щхьэ бжыгъэмрэ. Ар къуитху зэрызиIэу вжызоIэ».