Хэку заушхуэм дэ мыIейуэ дыщыгъуазэщ, ауэ абы и пэ къихуэу1939-1940 гъэхэм екIуэкIа Совет-фин зауэм (ди адэхэмрэ адэшхуэхэмрэ «фин зауэжь» жыхуаIам е усакIуэ Твардовский Александр «цIэрыIуэ мыхъуа зауэ» шэрыуэу зыфIищам) хэтщIыкIыр мащIэщ. Абы щыгъуэми, ар щытащ ди цIыху минипщIхэр зыхэкIуэда лъыгъажэу. Ди къэралми щIагъуэу зыкъыщигъэлъэгъуакъым. Уеблэмэ, тхыдэджхэм къалъытэ Гитлер СССР-м къытеуэну тезыгъэгушхуар арауэ.
Совет Союзымрэ Финляндиемрэ яку къыдэхъуа къаугъэр къызыхэкIар зы мыхьэнэншэ хуэдэщ: Москва Хельсинки елъэIуат а къэралым и гъунапкъэр Ленинград бгъэдигъэкIуэтыну. Абы и пIэкIэ зыхуей хуэмызэща нэхъ щIышхуэ Карелием щритынут. Сталиныр зыгъэпIейтейри езы финхэм къабгъэдэкI шынагъуэртэкъым, атIэ нэмыцэхэм е Инджылызымрэ Франджымрэ абыхэм я щIыналъэр СССР-м къытеуэн папщIэ къагъэсэбэпынкIэ зэрыхъунурт. Ахэр абыкIэ арэзы щымыхъум, Сталиным мурад ищIащ къарум хуэкIуэну.
Щхьэусыгъуэу увар Майнилэ къуажэ цIыкIум и деж совет щIыналъэм топышэхэмкIэ къызэрыщеуарщ ди зауэлIищ щыхэкIуэдащ, офицер я гъусэу. Къэхъуар апхуэдэу къиIуэтащ «Правда» газетым, уэ абы и пэжагъым иджыри шэч къытрахьэ.
ЕбгъэрыкIуэн щIидза иужь етIуанэ махуэм, I939 гъэм дыгъэгъазэм и I-м совет радиом къитащ Финляндием и гуащIэрыпсэухэм езыхэм я «гъэпщылIакIуэхэр» традзыну зыкъызэраIэтам теухуа хъыбар. ИужькIэ къеджащ «Хамэ унафэ щIэмыт Финляндие демократие республикэ» къызэрагъэпэщыным къыхуезыджэ «цIыхубэ правительствэм» и деклерацэм.
Къэхъуам и Iуэху хэмылъ хуэдэ Москва жиIащ абы зыри химыщIакIауэ. АрщхьэкIэ сыхьэт зыбжанэ нэхъ дэмыкIыу «Демократие Финляндие»-м и пашэ коммунист Куссинен Оттэ Кремлым къыщыхутащ икIи Молотовым и гъусэу Iэ тридзащ ЗэдэIэпыкъуныгъэмрэ зэныбжьэгъуныгъэмрэ теухуа зэгурыIуэныгъэм. Аргуэру махуэ зыбжанэ дэкIри, фронтым Iухьащ СССР-м и фин-угор лъэпкъхэм ящыщхэр зыхэт «ЦIыхубэ армэр». Абыхэм Хельсинки яубыдын икIи сенатым и унащхьэм щыфIадзэн хуейт «текIуа революцэм» и бэракъыр.
АрщхьэкIэ къайхъулIакым. Дзэ Плъыжьыр Iууащ Финн псы дэжыпIэм къыщегъэжьауэ Ладогэ хыжьейм нэс щIыналъэр зэхуэзышIа Маннергейм и линэм. Пэжу, а зыхъумэжыныгъэ щIытIыр къэзыгупсысар Маннергеймтэкъым, атIэ генерал Энкель Оскарт, ауэ «инженер нэхъыщхьэр» щIыуэпсырт. Мэз Iувыр, гуэлхэу, псыежэх цIыкIухэу пщIыхэр, шэдылъэ щIыпIэр узыпхымыкIыфыну лъэпощхьэпоууэ къапэуват. Абыхэм я зэхуакухэр пулеметхэмкIэ къыздиукI бетонхэмкIэ зэтегъэжьыхьат. Мерецков Кирилл зи унафэщI Ищхъэрэ-КъухьэпIэ фронтым и дивизэхэр абы хуэмыхьэзыру къыщIэкIащ. Уеблэмэ, зэуэкIи ящIэртэкъым: ди кхъухьлъатэхэм бомбэхэр къыхадзэрт ди лъэсырыкIуэдзэхэм, мыдрейхэр и чэзум танкхэм ядэIэпыкъуфыртэкъым. Финнхэм ди машинэхэм къраутIыпщырт мафIэ зыщIэгъэна птулъкIэхэр-«Молотовым и коктейлхэр».
Ди 7-нэ армэм игъуэта хэщIыныгъэхэр апхуэдизкIэ инти, финнхэр, уеблэмэ, къебгъэрыкIуащ, ауэ яхузэфIэкIа щыIэкъым.
Дунейпсо жылагъуэр республикэ цIыкIум и телъхьэт. Хэбгъэзыхьмэ, Франджымрэ Инджылызымрэ я правительствэхэм жаIакIэт Хельсинки къарукIэ зэрадэIэпыкъунур. Абы къыкъуэувэну зыгъэхьэзырырт нэгъуэщI къэралхэми.
1940 гъэм Дзэ Плъыжьыр аргуэру ебгъэрыкIуащ Маннергейм и линэм. Ауэ егупсысауэ икIи зигъэхьэзырауэ. Иджы ди зауэлIхэм я унафэщI Мерецков Тимошенкэ СеменкIэ зэрахъуэкIащ, езыр 7-нэ армэм и унафэщIу ягъэкIуащ, и щыуагъэхэр ирагъэпшыныжыну. ХэщIыныгъэшхуэ ягъуэтми тегуплIэри, линэр зэпратхъащ. Финнхэр икIуэтын хуей хъуащ.
ИкIэм-икIэжым Москва Iэ щытрадзащ мамыр зэгурыIуэныгъэм. Ауэ лъэныкъуитIри щIымахуэ зауэм кърикIуахэмкIэ ярэзытэкъым. Выборг къалэр ССС-м ей хъуащ, абы и гъунапкъэр километри I50-кIэ Ленинград пагъэкIуэтащ, ауэ Финляндиер социалист къэрал хуэщIакъым. Хельсинки бий лъэщым пэщIэту и щхьэхуитыныгъэр ихъумэжащ, арщхьэкIэ и щIыналъэм щыщ Iыхьэ фIэкIуэдащ.
Ауэ, нэхъыщхьэращи, нэмыцэхэр егупсысащ гугъу демыхьу Совет Союзым къытекIуэфыну, франджыхэмрэ инджылызхэмрэ къащыхъуащ зэрызахъумэжыну быдапIэ лъэщхэр яIэмэ, сыт хуэдэ Гитлери къатемыкIуэну.
Дунейр мафIэ лыгъэм хыхьэрт.