УщыдэкIуеинури ущехуэхынури пщIэркъым

ЕтIуанэ дунейпсо зауэм хэта нэмыцэ дзэзешэхэм ящыщу нэхъ пщIэшхуэ зиIар фельдмаршал Роммель Эрвинт. ЗэхэгъэкIыгъуэ щыхэхуами, абы нэхъ къищтащ и щIыхьыр хамыутэу лIэныр.

 Япэ дунейпсо зауэм иужькIэ Роммель дзэ къулыкъур къигъэнакъым: щIэх дыдэ лъэсырыкIуэ полкым и унафэщI хъуащ, зауэлI еджапIэхэм щригъэджащ. ЗанщIэу цIэрыIуэ хъуауэ щытащ «ЛъэсырыкIуэдзэр йобгъэрыкIуэ» и тхылъыр. Абы гу лъитащ властыр зыIэрыхьа Гитлер. Эрвин фюрерым и щхьэхъумэхэм я батальоным и Iэтащхьэу ягъэуващ. Генерал-майорым нэсауэ танк дивизэм и унафэщIу абы хэлъхьэныгъэшхуэ хуищIащ Франджыр зэуэзэпсэу зэхэкъутэным.

1941 гъэм и пэщIэдзэм Гитлер дэIэпыкъун хуей хъуащ зи дзэр инджылызхэм Африкэ Ищхъэрэм щезауэ и ныбжьэгъу Муссолини-ар хагъащIэрт. ЩытыкIэр иригъэфIэкIуэжыну Африкэ корпусым и унафэщIу игъэуври, Гитлер игъэкIуащ Роммель. Ар зэбгъэхъулIэн папщIэ къарурэ зэманрэ ухуейт, ауэ зралъэфыхьыну зэман яIэтэкъыми, Роммель занщIэу Iуэхум яужь ихьащ икIи акъылыфIэу зыкъигъэлъэгъуащ.

Хьилагъэ хуекIуэри, абы бийм къыщигъэхъуащ я ныкъуэкъуэгъухэр зэуэным емылIэлIэжу. Инджылызхэм ар я фIэщ хъури, офицер куэд, «Нил» армэм и унафэщIри яхэту, зыгъэпсэхуакIуэ ягъэкIуащ. КъаруущIэхэр къэсыным пэмыплъэу, Роммель уащхъуэдэмыщхъуэу бийм ебгъэрыкIуащ. Инджылызхэм зыкъыщащIэжар жыжьэ Iуахуа иужькIэщ. КъебэкI къарухэмкIэ абыхэм къызэтрагъэувыIащ къебгъэрыкIуэхэр, арщхьэкIэ ахэр къаухъуреихьын яхузэфIэкIакъым. Абы щыгъуэщ Роммель «ПшахъуэщIым и бажэ» щыфIащар. Черчилль Уинстон Эрвин щхьэкIэ жиIащ:«Дэ къытпэщIэтщ бий акъылыфIэ икIи мышынэ, апхуэдэуи, зызумысыжынщи, дзэзешэ гъуэзэджэ». А псалъэхэм яужькIэ инджылызхэр Роммель и цIэм апхуэдизкIэ щышынати, Британием и къарухэм я Iэтащхьэм унафэ къыдигъэкIат ар жаIэну хуит ямыщIу. АрщхьэкIэ езым и зауэлIхэм пщIэшхуэ къыхуащIырт икIи фIыуэ къалъагъурт. 1942 гъэм и щIышылэм Роммель генерал-полковник хъуащ, а илъэсым и мэкъуауэгъуэм къару мащIэкIэ къащтащ инджылызхэм Африкэм щаIэ быдапIэ нэхъыщхьэ Тобрук. Абы папщIэ занщIэу генерал-фельдмаршал ящIащ-адэкIэ дэкIуеипIэ щыIэжтэкъым. Инджылызхэр щIигъыIэурэ, абы и дзэхэр Нил псым гъунэгъу хуэхъуащ, арщхьэкIэ и къарухэр IэщIэухат. Роммель Гитлер елъэIуащ къыдэIэпыкъуну, арщхьэкIэ мыдрейм идакъым: абы и гупсысэхэр зэтар КъуэкIыпIэ фронтырт. Ар къагъэсэбэпри, инджылызхэм пIащIэгъуэкIэ Эль-Аламейн къаруущIэхэр ягъэкIуащ, абыхэм яIэрыхьащ американ техникэщIэр. ПшахъуэщIым и бажэм мыбдежи хэкIыпIэ къыщигъуэтыну къыщIэкIынт, арщхьэкIэ хьэлъэу къэсымаджэри, ягъэхъужыну Германием яшэжын хуей хъуащ. Инджылызхэм ебгъэрыкIуэн зэрыщIадзэу госпиталым щIэкIри, Роммель Африкэм игъэзэжащ, ауэ зыри хузэфIэкIыжынутэкъым: нэмыцэхэр Эль-Аламейн и деж хьэлэчу щыхагъэщIащ. Роммель Гитлер елъэIуащ и дзэм щыщу къэнахэр Африкэм иришыжыну, арщхьэкIэ Сталинград и деж къыщрадза удыным иужькIэ фюрерым «къикIуэтын» псалъэр зэрызэхихыу и нэхэм лъы къытелъадэрт.

 КъэгъэшыпIэ

 Абдежу къыщIэкIынщ Гитлер и губзыгъагъым Роммель шэч къытрихьэу щыщIидзар. КIуэ пэтми, ахэр нэхъ куу хъурт, КъуэкIыпIэ фронтым къикI хъыбархэр зэхихыхукIэ. Абы и акъылым къитIасэртэкъым апхуэдэ хьэкIэкхъуэкIагъэ зепхьэ хъуну. Роммель къищIащ Белоруссием щызауэ офицер гупыр фельдмаршал фон Бок Федор цIыху мамырхэр зэтезыукIэ СС-м щыщхэр къыжьэдикъуэну зэрелъэIуар. Бок хущIэкъуащ абыхэм я унафэщIхэр ириджэну, арщхьэкIэ къехъулIакъым: Белоруссием и комиссар нэхъыщхьэ Кубе Вильгельм къыжриIащ зыри зэрыхузэфIэмыкIынур-Гитлер эсэсовцхэр хуит ищIат зыхуей дыдэр ящIэну…

Куэд къыгурыIуа иужь Роммель и гум щIыхьащ нэмыцэ лъэпкъым и цIэкIэ фашистхэм КъуэкIыпIэ фронтым бзаджэнаджагъэхэр зэрыщызэрахьэр. «Сэ сыт щыгъуи къабзэу сызэуащ»,-жиIэрт фельдмаршалым. Яубыда щIыналъэхэм щаукIа зы нэмыцэ къэс хуэзэу цIыху мамыр 12 яукIыжыным теухуауэ Гитлер къыдигъэкIа унафэр хыфIэзыдза генералхэм ящыщащ Роммель.

ЗэкIэ фельдмаршалыр Франджым ягъэкIуащ, къалэн пыухыкIахэр пщэрылъ щащIри.

КъызэдэщI дзэхэр Нормандием зэрыщитIысыкIрэ мазэрэ ныкъуэрэ нэхъ дэмыкIыу 1944 гъэм бадзэуэгъуэм и 15-м Роммель Гитлер зыхуигъэзащ зауэр игъэувыIэу зэпсэлъэныгъэхэм щIадзэну ткIийуэ хуигъэуву. АрщхьэкIэ жэуап игъуэтакъым. МахуитI нэхъ дэмыкIыу Роммель и автомобилым инджылыз кхъухьлъатитI къытеуащ Фельдмаршалыр уIэгъэ хьэлъэ хъуащ. Дохутырхэм, уеблэмэ, ягугъащ ар къахуемыгъэлыну, ауэ и ажал хэлътэкъым. Бадзэуэгъуэм и 20-м фюрерыр яукIыну хэтащ, арщхьэкIэ къехъулIакъым. Шэч хэмылъу, Роммель щыгъуазэт фюрерыр яукIыну зэрызэрагъэхьэзырым, ауэ езыр бадзэуэгъуэм и 20-м уIэгъэщым щIэлъащ, иужькIэ мазитIкIэ унэм дохутырхэр зыщригъэIэзащ.

Жэпуэгъуэм и I4-м Умм и гъунэгъу и унэм кIуащ генералхэу Бургдорф Вильгельмрэ Майзель Эрнстрэ. Фельдмаршалым и щхьэгъусэмрэ и къуэмрэ щысу япэ щIыкIэ бжьыхьэр зэрыуэфIым, Роммель псынщIэу къызэрызэфIэувэжым тепсэлъыхьахэщ, я закъуэ къэна иужь къыжраIар нэгъуэщIщ.

 Зы сыхьэт дэкIа иужь фельдмаршалыр и фызым и пэшым щIыхьэри, жриIащ: «Дакъикъэ 15 нэхъ мыгувэу сэ сылIэнущ» икIи къыгуригъэIуащ фюрерым и бийуэ зэгурыIуахэм ящыщ зым абы и цIэр къызэрыриIуар. Иджы Гитлер ар хегъадэ е зиукIыжын е къищтэну унафэр зыхуэдэм шэч къытумыхьэну «ЦIыхубэ судым» иритын. Иужьрейр къыхихмэ, и унагъуэри бэлыхь хэхуэнущ. Бургдроф Роммель къигъэгугъащ Умм щыкIуэкIэ щхъухь гуащIэ къритыну: «Секунди 3-м фIэмыкIыу уигъэлIэнущ». ИтIанэ къэралым къищIэнущ «фельдмаршалыр бадзэуэгъуэм и 17-м игъуэта уIэгъэхэм зыри пэмыплъэххауэ зэрилIыкIар». Мыгувэу абы и хьэдэр Умм и госпиталым нагъэсащ. Махуи 4 дэкIри, фельдмаршал Роммель Эрвин лъэпкъ лIыхъужьу щIалъхьащ. Гитлер нэмыцэхэм ящибзыщIащ езым и дзэзешэ нэхъ цIэрыIуэ дыдэр щэхуу зэгурыIуахэм зэрахэтар.