Пшынауэ IэщIагъэр зыгъэдэха

ГуфIэгъуэрэ лъагъуныгъэрэ зи пшынэ макъым къизыгъэкIыу илъэс 40-м щIигъукIэ гъуазджэм, цIыхубэм хуэлэжьа Уэрэзей Лидэ ящыщщ «Кабардинка»-р гъащIэ зыхуэхъуахэм. 

Лидэ 1937 гъэм Дей къуажэм къыщалъхуат. Пшынэ еуэным зэрысабийрэ хуэнэхъуеиншэ хъыджэбзым IэщIагъэр адэ-анэм къыщыпаубыдми, абы куэд щIауэ псори ибзри игъэтIылъыжат. Хадэм зыщигъэпщкIуурэ нартыху хьэсэм махуэ псокIэ пшынэм щеуэрт. ЩIамыдэр гурыIуэгъуэт: а зэманым нэхъыжьхэр хуейтэкъым я хъыджэбз цIыкIухэр еджапIэ къалэм ягъэкIуэну. ИтIанэми, анэшхуэм къыщIэна адыгэ пшынэ цIыкIур Лидэ дежкIэ лъапIэт, фызыжьыр абы еуэу зэхимыхами, ижь къыщIихуа хъуащ...
Школ нэужьым Уэрэзейм Тэрч къалэм дэт ЩэнхабзэмкIэ унэм лэжьэн щыщIидзащ. 1960 гъэм щIыналъэм хуеблэгъащ Къэбэрдей-Балъкъэрым уэрэдымрэ къафэмкIэ и ансамблыр. Уэрэзей Лидэ и пшынэ еуэкIэр щызыхихым, къэфакIуэ гупым и балетмейстеру щыта Дашу Хьэшыр занщIэу хъыджэбзыр ансамблым щылэжьэну иригъэблэгъащ. Нэхъ гъэщIэгъуэнратэкъэ, ансамблым хыхьэ хъужыкъуэми, Лидэ зыщIэхъуэпсыр ар абы и къэфакIуэ хъунырт. АрщхьэкIэ, хъыджэбзым и зэчийр зытегъэпсар пшынэ еуэнырт...
1962 гъэм къыщыщIэдзауэ илъэсищкIэ Уэрэзейр щылэжьащ КъБКъУ-м и художественнэ самодеятельность «Кабардинка» зыфIащауэ щытам. 1965 гъэм уэрэдымрэ къафэмкIэ къэрал ансамблым и хорыр Къэбэрдей-Балъкъэр радиом иратыжа нэужь, къагъэщIэрэщIэжа къэфакIуэ гупым (Аронов Евгенийрэ Ульбашев Мутайрэ я унафэщIу) и ехъулIэныгъэхэм прагъэщащ. Лидэ яхэтащ а Iуэхум зи гуащIэ хэзылъхьахэм.
- Унэм дыщыщIэсыр мащIэт. Мазэм концерт 25-р Iэмал имыIэу ттырт. Пщэдджыжь, пщыхьэщхьэ диIэтэкъым - дылажьэрт, ди зэфIэкIым зэрыхэдгъэхъуэным дыпылът, - игу къигъэкIыжырт пшынауэм. - Щэбэтхэмрэ тхьэмахуэхэмрэ зыгъэпсэхупIэхэм зыкъыщыдгъэлъагъуэрт. Районхэм дыщыкIуэкIэ, и нэхъыбапIэм клуб ямыгъэплъхэм дыщIэсын хуей хъурт, уеблэмэ къэфакIуэхэм зыщахуапэр автобысрауэ. ИтIани щIалэгъуалэр я псэ еблэжыртэкъым, я IэщIагъэм я гур етати, цIыхухэри гуапэу къытIущIэрт.
Апхуэдэ лэжьэкIэм унагъуэр дебгъэкIун е унагъуэр абы тебгъэхуэн жыхуэпIэр зэрыгугъу дыдэр дощIэ. Лидэ и хъыджэбз нэхъыщIэ Эля нэхъыжьым, Ритэ, и куэщIым ирипIыкIауэ арат. ХъыджэбзитIым я зэхуаку илъэс 16 зэрыдэлъым и зы фIагъыу ар къыщIэкIат.
1968 гъэм Лидэ ансамблым хэту илъэгъуащ Мароккэ, Алжир, Тунис, Ливие, кIэлъыкIуэу Латин Америкэр, Польшэр, Германиер, Чехославакиер, Сириер, Иорданиер, Бразилиер. 
Лидэ и гукъэкIыжхэм ящыщщ мыр: «Атлантикэ хым зыщыдгъэпскIащ, хьэндыркъуакъуэл, езым зэрашхыныгъуэм къыхэкIыу, дэзыгъэшхаи къахэкIащ (Iэнэм къытхутрагъэувар зиIысыр тщIэртэкъым, къыщыджаIам дыкъызэIыхьэ пэтат). Апхуэдэхэри къытщыщIт, арщхьэкIэ дэнэкIэ дымыкIуами пщIэ къытхуащIащ, хамэ къэралхэм дыщыщыIэхэм я газетхэр увыIэгъуэ ямыIэу ди пщIэр яIэту къыттетхыхьт. Аргентинэм дыщыIэу дызыIууа мыпхуэдэ зы Iуэхуи сигу къокIыж: Буэнос-Айрес фестиваль гуэр щекIуэкIыу дыхэтын хуей хъуащ. Ауэ ди макъамэмрэ къафэмрэ, зэрыхабзэм хуэдэу, занщIэу япхъуэтакъым. Зэман дэкIын хуеящ ахэр къыдэсэным. Махуэ зыбжанэкIэ апхуэдэу екIуэкIащ, дезыгъэблэгъа хьэрычэтыщIыр гузэвэжари хэлъу. АрщхьэкIэ, икIэм-икIэжым, ансамблым абыхэм я гулъытэри я псэри къихьэхуфащ, мазэм нэблагъэкIэ дыкъамыутIыпщыжу концерт гукъинэжхэр абы щыттащ. 
«Кабардинка»-м Уэрэзей Лидэ къыхэкIыжа и ужькIи Iуэхуншэу щысакъым, иджыри илъэс 25-кIэ ар щылэжьащ курыт школхэм я къэфакIуэ гупхэм, Кэнжэ жылагъуэм и сабий садымрэ ЩэнхабзэмкIэ унэмрэ. Лидэ пшынауэ IэщIагъэр игъэдэхащ, игъэбжьыфIащ.
 

 

БАГЪЭТЫР Луизэ.
Поделиться: