АШАБЭ И КЪУЭ МИНЧАКЪ

Къаплъэн-Джэрий и дзэр 1707 гъэм зэтезыкъута къэбэрдеилI хахуэхэм ящыщщ Ашабэ и къуэ Минчакъ. Ар Къэзанокъуэ Жэбагъы и къуажэгъуу щытащ. КъэзыIуэтэжхэм абы и цIэр зэтемыхуэу жаIэ – Минчакъ, Минщакъ, МыкIакъ, Къэлшакъ, Къылшыкъуэ. Хэти ар пщыуэ щытауэ, хэти пщылIу щытауэ жаIэ.

Абы фыз дахэ иIэт. Минчакъыр мэз къикIыжри и фызыр гъуэгыу щIэсу кърихьэлIэжащ.

- Къэхъуар сыт, хэт лIауэ бгъейр? Сэ сыпсэущ иджыри! -жиIащ Минчакъ.

- Уэращ згъейр. Уэ упсэу щхьэкIэ улIа пэлъытэщ! -къыжриIащ фызым.

- Сыт сыщIэлIар, сылэжьэфыркъэ, узгъэшхэфыркъэ?

- УлIа пэлъытэкъэ, уэ ущысу сэ тэтэрхэм сыщахькIэ! – къехъурджэуащ аргуэру фызыр.

- Сыт мыбы жиIэ делагъэр? Хэт узыхьыр?

- Нобэ тэтэрхэр къыдыхьэри сыкъалъэгъуати, сахьыну жаIащ.

- Сэ сыпсэууэ уэ зыми уихьынукъым, абы щхьэкIэ умыгъ! – жиIэри пхъэр иунэщIу щIидзэжащ.

- Пхъэракъым иджы Iуэхур, псори пщым и пщIантIэм щызэхуосри абы кIуэи унафэм едаIуэ! – жиIащ фызым.

Минчакъым уэщыр и кIэпкъым дэIуауэ ХьэтIохъущокъуэхэ я деж кIуащ.

Тэтэрыдзэр яукIыну унагъуэхэм щытрагуашэм:

- Сэ тэтэрипщI къызэфтыну сыныволъэIу, - жиIащ Минчакъ.

- Уэ ущIалэ закъуэщ, апхуэдиз «пхуэгъэхьэщIэнкъым!»

- «ИгъэхьэщIэнщ», сэ фIыуэ соцIыху а щIалэр, бланэщ, едвгъэт! - жиIащ Жэбагъы.

- «ХьэщIэ» жагъуэр гъубж жэщым «идгъэкIыжа» нэужь, бэрэжьей пщэдджыжьым мыбы дыкъыщызэхуэсыжынщи, Къэнжалыщхьэ къыщына дзэм унафэ тетщIыхьынщ.

Минчакъ и хьэщIэхэр и фыз дахэм деж кIуэжащ.

- Сыт мыхэр къыщIысхуэпшар, септыну ара? - къэуIэбжьащ фызыр.

- Уа, фыз, адыгэ хабзэр пщыгъупщэжа! Мыхэр хьэщIэщ, зэрыбгъэхьэщIэным, зэребгъэфэн-зэребгъэшхэным яужь ит, емыкIу къыдумыгъэхьу. Мыхэр «дгъэхьэщIэн» хуейуэ пщымрэ Жэбагъырэ унафэ къысхуащIащ.

Минчакъым и хьэщIэхэр мэрэмэжьей гуащIэм ирагъафэри замыщIэжу жеящ, и уэщыр къищтэри я пщэр пигъэлъэтурэ екIуэкIащ.
ИужькIэ Къэнжал кIуэ дзэм хэту Минчакъ ежьащ. А зауэ гуащIэми хэтащ. Зауэр зэфIэкIыу, укIыгъэхэри уIэгъэхэри зэхуахьэсыжу увыIэпIэ щратым, Минчакъ и псэу е и хьэдэ ягъуэтакъым. Къуентхъыр гуэшын хуейт. Жэбагъы унафэ ищIащ: «Минчакъ дыпэплъэнщ иджыри тIэкIурэ, ар фIыуэ зауэу слъэгъуащ ныжэбэ». Пэплъэу, зыхэта зауэм и гугъу ящIыжу здэщысым, дыгъэри фIыуэ къыдэкIуэтеяуэ, Минчакъ зы къуэ задэ зэв гуэрымкIэ и джатэр зыщIигъакъуэурэ къыдэпщыжри къахыхьэжащ, и щыгъыныр зэхэфытхъауэ, езым лъыр къежэхыу.

- Дэнэ, Минчакъ, иджыри къэс уздэщыIар, дэ зауэр зэрыдухрэ мащIэ щIа? - еупщIахэщ.

- Ныжэбэ дыщызэхыхьам мы къуэ кIуэцIым зы гуп дыхьэу слъэгъуати, сакIэлъыдыхьэри дэзукIыхьащ, - жиIащ Минчакъ.

- «Гупышхуэу» къыщIэкIынт абы уи закъуэ уакIэлъыдыхьэу щыдэбукIыхьакIэ! – жиIэри ауаныщIу зыгуэр къэдыхьэшхащ.

- Куэдми мащIэми фи нэкIэ флъэгъуам хуэдэ щыIэкъым, фыщхьэщыхьи фыдэплъэ, сэ сукIахэм я хьэдэр зэтеслъхьэри сыкъыдэкIыжащ, - жиIащ Минчакъ. Щхьэщыхьэу зыдэплъа къуэм хьэдэхэр Iэтэу щызэтелът.

- Афэрым, Минчакъ, лIыгъэ уиIэщ, мы къуентхъым узэгуакIуэр къыхэх! - жиIэри ар Жэбагъы хигъэдащ.

- Си джатэм сризауэурэ и Iэпщэр къэшри срипыджэ фIэкIа сриуэ мыхъужу гугъу сригъэхьащ, - жиIэри, абы зы джатэ кIэщI цIыкIу къуентхъым къыхихащ.

Минчакъ а зауэм щызэрихьа лIыхъужьыгъэм щхьэкIэ уэркъ ящIащ, и унэцIэр къуажэм фIащащ, жаIэ. Минчакъ и хахуагъэр тIэкIу егъэлеиIуауэ хъыбархэм къаIуэтэжу къыщIэкIынщ, ауэ цIыхубэм я лIыхъужьхэр ину яIэту зэрыщытам ар и щапхъэщ.

Поделиться: