«Унагъуэр анэдэлъхубзэм, хабзэм я хъумакIуэщ» фIэщыгъэм щIэту гъатхэпэм и 3-м Налшык къалэм щекIуэ-кIа республикэ зэпеуэм («АП» №27) Прохладнэ щIыналъэм хыхьэ Къэрэгъэш къуажэм щыщ Хьэмдэхъухэ я унагъуэ дахэр щытекIуащ.
А зэпеуэр къызэзыгъэпэщар КъБР-м Егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министерствэм и къудамэу «ЕгъэджакIуэхэм я щIэныгъэм щыхагъахъуэ центрырщ».
ЗанщIэу къыхэгъэщыпхъэщ мыпхуэдэ зэхыхьэхэм мыхьэнэ тIууащIэ-щащIэ зэраIэр. Ар анэдэлъхубзэр унагъуэхэм щыхъумэным, щIэблэм щапхъэ яIэу къэгъэтэджыным, унагъуэм исхэр мы Iуэхум хэткIэ- рэ, нэхъ зэкъуэт хъуным ехьэлIащ.
Зым и дежкIи щэхукъым унагъуэ куэдым анэдэлъхубзэр къызэрыщамыгъэсэбэпыжыр. КIуэдыр бзэм и закъуэкъым, абы докIуэщI лъэпкъ хабзэмрэ гъэсэныгъэ дахэмрэ. Унагъуэ щхьэхуэм и къалэным, абы быным хилъхьэм куэд зэрелъытам и щыхьэтщ мы зэпеуэм хэтахэр.
Анэдэлъхубзэм и мыхьэнэм-рэ абы гъащIэм щигъэзащIэ къалэнымрэ ятеухуа упщIэхэми зэпеуэм и адрей Iыхьэхэми нэрылъагъуу къыщыхэжаныкIащ Хьэмдэхъухэ. Абыхэм жаIащ зи анэдэлъхубзэр зы-щIэ сабийхэм хабзэр нэхъы- фIу зэрызыхалъхьэр, щIэблэм гъэсэныгъэ тэмэм игъуэтынымкIэ зэрыщхьэпэр. Бзэ зыбжанэм акъылыр фIыуэ зэригъэлажьэм, анэдэлъхубзэкIэ япэу псэлъэн щIэзыдза са-бийм хамэбзэхэри тыншу зэрызригъэщIэфым гу зэрылъатар къыхагъэщащ абыхэм.
Хьэмдэхъухэ Къазбэчрэ Эммэрэ унагъуэу зэрытIысыжрэ илъэс 19 мэхъу. Ди зэманым къезэгъ лъэпкъ хабзэ дахэхэр щытепщэ адыгэ унагъуэ зэпэщым зэгурыIуэрэ зэдэIуэжу зы щIалэрэ хъыджэбзитIрэ щызэдапI (Албэч, Алинэ, Альбинэ).
Илъэс 17-м ит Албэч зэрыцIыкIурэ компьютеркIэ джэгун фIэфIт, нэхъ къыдэкIуэтея иужь, 3D моделированием дихьэхащ. ИужькIэ абы къыгурыIуащ программист IэщIагъэм хуеджэну зэрыхуейр. Мы гъэм курыт еджапIэр къэзыух щIалэщIэм и мурадым ерыщу хуокIуэ, къызэрехъулIэнуми шэч къытетхьэркъым.
Алинэ илъэс пщыкIуплI и ныбжьщ. Хъыджэбз набдзэгуб-дзаплъэм фIэгъэщIэгъуэну IэщIагъэ куэдым зыхуегъасэ. Цы Iэзэу зэIуещэ, хьэпIацIэ щыгъэ зэрехъэ, нэгъуэщI хьэпшып цIыкIуфэкIухэр ещI. Хъыджэбз нэхъыщIэ Альбинэ илъэсипщI мэхъури, и нэхъыжьхэм закъыкIэримыгъэхуну хэтщ, абы иджыблагъэ кIуэн щIидзащ «Налмэс» мультстудием. Езым зэхилъхьа теплъэгъуэхэр я лъабжьэу таурыхъ цIыкIухэр ещI. Пщащэр абы зэрыкIуэрэ куэд мыщIами, ехъулIэныгъэхэр иIэщ.
ЩIыналъэ зэпеуэм ахэр хэтыну езыгъэблэгъари тезыгъэгушхуари Бэшорэ Хьэмид и цIэр зэрихьэу я къуажэм дэт курыт еджапIэ №1-м и уна-фэщI Шал Марьянэрэ ады- гэбзэмрэ литературэмкIэ егъэджакIуэ Мыхъцы Зитэ-рэщ. Зэпеуэншэуи адыгэ хабзэмрэ нэмысымрэ махуэ къэс щызэрахьэ, къуажэм щапхъэу щагъэлъагъуэ унагъуэ дахэм ублэIэбыкIынкIэ Iэмал иIэтэкъым.
Зэщхьэгъусэхэм жаIэ апхуэ-дэ жэуаплыныгъэ иным япэщIыкIэ зэригъэшынар, ауэ дзыхь къыхуащIар ягъэпэжын мурад яIэу, загъэхьэзыращ.
- Абы щыгъуэ дэ ди нэгу къытхущIэгъэхьэртэкъым республикэм щекIуэкIыну зэпеуэм дыхэтыну къытхуагъэфэщэну, - жеIэ Эммэ. - Зыщыдгъэхьэзырым куэд сэбэп къытхуэхъуащ. Анэдэлъхубзэр хъумэным, ар егъэфIэкIуэным хуэгъэпса IыхьэмкIэ къыддэIэпыкъуа, къуажэ курыт еджапIэм и лэжьакIуэхэу Мыхъцы Зитэрэ Хьэбил Заирэрэ щхьэхуэу я цIэ къисIуэну сыхуейщ.
Лъэпкъ лъапIэныгъэхэр хъумэным, бзэм, хабзэм я мыхьэнэм нэ лейкIэ уезыгъэплъыж, а псори узэриIэмкIэ уи щхьэр лъагэу уэзыгъэлъагъуж мы зэпеуэр къызэзыгъэпэщахэм фIыщIэ мыухыж яхуэфащэщ.
Сэ сызэреплъымкIэ, мы зэпеуэм хэтахэм я закъуэкъым Iуэхум къыхэша хъуар, атIэ абы кIэлъыплъа, зи хъыбар зэхэзыха дэтхэнэми и гум фIы гуэр къыщигъэушащ.
Унагъуэм я тхьэмадэ Къаз-бэч 2003 гъэм КъБКъУ-м и инженер-техникэ факультетыр къиухащ (промышленнэ, граждан ухуэныгъэхэмкIэ къудамэр). Алъандэрэ IэнатIэ зэмылIэужьыгъуэ куэд зэрихъуэкIащ, илъэсипщI и пэ гъукIэным зрипщытри, дихьэхащ. Абы хьэпшып телъыджэхэр и Iэпэм къыпокI. И псэм фIэфI IэщIагъэмрэ унагъуэр зэри-пIын Iуэхумрэ зы зэрыхъуам щогуфIыкI.
Эммэ КъБКъУ-м и педагогикэ колледжыр 2004 гъэм къиухащ, Бэшорэ Хьэмид и цIэр зэрихьэу Къэрэгъэш къуажэ дэт курыт еджапIэ №1-м егъэбыдылIа сабий садым щолажьэ. Бзылъхугъэм жеIэ къызэрымыкIуэу цIыкIухэр фIыуэ зэрилъагъур, абыхэм яхэтыну зэрыфIэфI дыдэр, къабгъэдэкI къарум, IэфIагъым зэрызыщIашэр.
Хьэмдэхъухэ я унагъуэр «Зым Iэпыхур адрейм къещтэж», жыхуаIэм хуэдэщ. ЗэгурыIуэныгъэм и къежьапIэу абыхэм къалъытэр гурыфIыгъуи гукъеуи здэбгуэшу, цIыкIуми инми къатехуэ хабзэ Iыхьэр ящIэжрэ, нэхъыжьхэр щапхъэ хьэзыру зэрыщытыпхъэрщ.
Шэч хэмылъу, ахэр щогуфIыкIыж мы зэпеуэм хэтыну зэрытегушхуамкIэ, гугъу зрагъэхьу зэрызагъэхьэзырам- кIэ. Унагъуэм зэгъусэу зэбгъэхъулIэ Iуэхугъуэхэрщ узэкъуэзыгъэувэр, уи къуэпсхэр нэхъ быдэ зыщIыр. Уегупсысмэ, насып инщ апхуэдэу укъалъытэныр.
Адыгэ фащэкIэ хуэпауэ утыкум къихьэу лъэпкъ хабзэр зыгъэлъагъуа унагъуэ дахэм хуэдэхэрщ лъэпкъым и нобэр, пщэдейрей щыIэкIэр зыхуэдэнур. ЕфIэкIуэну, заузэщIыну ди гуапэщ.
