ЕтIощIанэ лIэщIыгъуэм и зэхуэдитIым къэхъуа Израилыр къэрал телъыджэщ. Абы щыпсэухэм я Iыхьэ щанэм урысыбзэр фIыуэ ящIэ, абы иропсалъэ ауэ КъухьэпIэм, щхьэтечу жыпIэмэ, США-м быдэу епхащ - езыр щыIэныр зыхилъагъуэри абы къуэтынырщ. АрщхьэкIэ а шыIэныгъэм и гугъу пщIымэ, Израилыр къызэрыунэхуари, зэрызэфIэувари нэхъыбэ дыдэу зи фIыгъэр СССР-щ. Хэбгъэзыхьмэ, Совет Союзым ар къригъэлауэ щытащ.
1933 гъэм Гитлер Адольф Германием властыр зэрыщыIэрыхьэу холокост политикэм щIидзащ. НаIуэу зэрыщытщи, ар зыхуэгъэзар журт лъэпкъыр зэтеукIэнырт. Иужьрейхэм къелын папщIэ, нацистхэр зылъэIэс щIыналъэхэр ябгынэн хуейт. Куэд хущIэкъурт я пасэрей хэку Палестинэм Iэпхъуэну. Сионист зэгухьэныгъэхэр апхуэдэхэм ахъшэкIэ ядэIэпыкъурт. Ауэ, дауи. ар ягу ирихьыртэкъым щIыдагъэкIэ къулей хьэрып къэралхэм. Абы къыхэкIыу щIыналъэр зи унафэм щIэт инджылызхэм я мурадащ 1939 гъэм а Iуэхур къагъэувыIэну. АрщхьэкIэ яхузэфIэкIакъым: ЕтIуанэ дунейпсо зауэр щиуха 1945 гъэм Палестинэр зи хэщIапIэ журтхэм я бжыгъэр хуэдищкIэ нэхъыбэ хъуат 1922 гъэм елъытауэ.
1948 гъэм накъыгъэм и 14-м Британием жиIащ езым и унафэм Палестинэр зэрыщIигъэкIыр икIи абы теухуа Iуэхур Лъэпкъ Зэкъуэтхэм я Зэгухьэныгъэм (ООН), къызэрызэрагъэпэщрэ куэд мыщIам, къыщыхилъхьащ: щIыналъэр федерацэм хуэкIуэн е ар хьэрып, журт къэралхэу ягуэшын хуейт. Дэтхэнэра къыхахынур? Абы хэдэныр тынштэкъым: журтхэм зэфIэкIышхуэ щаIэт США-мрэ Инджылызымрэ, арщхьэкIэ хьэрып къэралхэр зыщамыгъэIеиным и телъхьэхэри щылъэкIыныгъэншэтэкъым.
СССР-р гуитI-щхьитIтэкъым. 1947 гъэм щэкIуэгъуэм и 29-м Москва ООН-м щыпхигъэкIащ щIыналъэм къэрал щхьэхуэу тIу къыщызэрагъэпэщыным теухуа унафэ. Ауэ япэщIыкIэ абыхэм я гъунапкъэхэр зэхэгъэщхьэхукIын хуейт. Иджы дэтхэнэри хущIэкъурт сыт хуэдэ IэмалкIи щIы кIапэ нэхъыбэ зэрызыIэригъэхьэным. Лъэныкъуэхэр зэпэщIэуващ. Совет Союзым ищIэрт зыдэIэпыкъунур: Сталин Иосиф мурад ищIат Израилыр къызэригъэпэщу ар езым КъуэкIыпIэ Гъунэгъум къыщыкъуэт къэралым хуигъэкIуэну. Уеблэмэ, правительствэ хузэтриухуэу хуежьат, ауэ хунэсакъым: Израилым и министрхэм я кабинет къызэрагъэпэщащ Москва хэмыту. Пэжу, ар США-м и дежкIэ еплъэкI хуэдэтэкъым. ЩIэх дыдэу Израилыр Совет Союзым къелъэIуащ IэщэкIэ дэIэпыкъуну икIи иужьрейр арэзы хъуащ.
Зи гугъу тщIы зэманым Чехословакием властыр къанэ щымыIэу щаубыдакIэт коммунистхэм. А къэралыр сыт щыгъуи IэщэкIэ къулейуэ къэгъуэгурыкIуат, къинэмыщIу мыбы щызэтрихьат вермахтым къытраха къуентхъ куэд. Сталиным унафэ ищIащ а къэралым ирашу Iэщэр Израилым хурагъэшэну. Мыпхуэдэу жиIауэ яIуэтэж: «Езым и IэщэкIэ журтхэр зэрызэуэнур ищIамэ, Гитлер бэным зыщигъэзэнт». ГурыIуэгъуэщ совет дэIэпыкъуныгъэр мыхъуамэ, Израилыр зэхапIытIэну зэрыщытар: езы палестинэ хьэрыпхэм къарушхуэ ябгъэдэлътэкъым, ауэ Мысырым, Сирием, Ливаным. Трансиорданием, Сауд Хьэрыпым, Иракым, Иеменым дзэхэр Палестинэм яшэрт.
1948 гъэм накъыгъэм и 18-м Москва жиIащ Израилыр къэрал щхьэхуиту къызэрилъытэр. ЖытIэнщи, Вашингтон апхуэдэ лъэбакъуэ щичар пIалъэ дэкIа иужьщ. АрщхьэкIэ США-м щыпсэу журтхэр нэхъ лъэщти, ар СССР-мкIэ къызэремыплъэкIынур гурыIуэгъуэ хъуакIэт. Хэбгъэзыхьмэ, ар кIуэ пэтми нэхъ бгъэдэкIырт.
Дауи, Израилыр апхуэдизу фIыщIэмыщIэу къызэрыщIэкIар Совет Союзым гуапэ щащыхъуакъым. Журтхэм нэбгъузкIэ еплъу щыхуежьащ. Хэбгъэзыхьмэ, «къэралым и бийхэр» къагъуэтащ. Псалъэм и хьэтыркIэ, «дохутырхэм я Iуэхур» зи Iэужьу щытари мис апхуэдэ «къэлъыхъуэныгъэрщ». ЛъэныкъуитIым я зэхущытыкIэхэр нэхъри зэщIэплъэрт. Ахэр щызэIыхьэпар 1953 гъэм и мазаем Тель-Авив щыIэ совет посольствэр къагъэуа иужькIэщ. Абы къызэпиудащ СССР-мрэ Израилымрэ я дипломатие зэпыщIэныгъэхэр. 80 гъэхэм я зэхуэдитIыр къэса иужьщ а зэхущытыкIэхэр щызэфIагъэувэжар.
Пэжщ, езы Израилыр къыхуащIар ямыщIэжу апхуэдизу щыгъупщэхыу къыщIэкIакъым: Сталин Иосиф щылIа махуэр - 1953 гъэм гъатхэпэм и 5-р - а къэралым щыгъуэ махуэу щагъэувауэ щытащ.
