Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэр хуэфащэт

Хэку зауэшхуэр зэриухрэ илъэс 75-м щIигъуами, абы лIыгъэрэ хахуагъэрэ къыщагъэлъагъуэу хэтахэм я цIэхэр нобэми къагъуэтыж. УФ-м ЗыхъумэжыныгъэмкIэ и министрествэм и сайтым къыщытлъэгъуащ Бахъсэн районым щыщ цIыхуи 4-м я дэфтэрхэр. Ахэр Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэр къыфIащын папщIэ ягъэлъэгъуауэ арат, ауэ щхьэусыгъуэ зэхуэмыдэхэм къыхэкIыу иджыри къыздэсым гъэзэщIа хъуатэкъым.

Зи гугъу тщIы ди лъахэгъу лIыхъужьхэм ящыщщ Шорэ Музэчыр Талъостэн и къуэр. Ар 1917 гъэм мазаем и 3-м Бахъсэн районым хыхьэ Куба къуажэм къыщалъхуащ. I940 гъэм жэпуэгъуэм и 15-м Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и Куба РВК-м Дзэ Плъыжьым ириджащ. ЩэкIуэгъуэм и 7-м дзэ тхьэрыIуэр итри, 88I фокIауэ полкым хагъэхьащ. 1941 гъэм и фокIадэ пщIондэ дзэ къулыкъур ирихьэкIащ курсанту. Зауэм щыIухьар I94I гъэм и бадзэуэгъуэрщ. Ар Iутащ КъухьэпIэ, Брянск, Центральнэ,  Ипщэ фронтхэм. Япэ зэхэуэ гуащIэм Шорэр уIэгъэ хьэлъэ щыхъури, мазитI хуэдэкIэ сымаджэщым щIэлъауэ аргуэру зэуапIэм  игъэзэжащ.

Курск областым щекIуэкIа зэхэуэм щигъэлъэгъуа лIыхъужьыгъэмкIэ къахэщат Шорэр.

Центральнэ фронтым и 19-нэ танк корпусым и 101-нэ танк бригадэм и командирым къыдигъэкIа унафэм ипкъ иткIэ, 1943 гъэм бадзэуэгъуэм и I6-м етIуанэ ротэм и старшина, сержант Шорэ Музэчыр Вагъуэ Плъыжь орденыр къыхуагъэфэщауэ щытащ. Абы щыхьэт техъуэ тхылъым итщ: «I943 гъэм бадзэуэгъуэм и 6-м щегъэжьауэ 12 хъуху Курск областым хыхьэ Молотый жылэм и ищхъэрэкIэ щыт лъагапIэр щахъумэм ротэм и старшина  ныбжьэгъу Шорэм, бийхэм я ебгъэрыкIуэныгъэ ткIиймрэ къухьлъатэхэмкIэ къазэрыхэуэмрэ къамыгъэувыIэу, ротэр IэщэкIэ, ерыскъыхэкIхэмкIэ къызэригъэпэщырт. Пулемет взводым и командирыр щаукIым, ныбжьэгъу Шорэм взводым и унафэр къищтэри, фашист зэрыпхъуакIуэхэм япэщIэуващ. Шорэ Музэчыр и унафэ щIэт взводым фашист 78-рэ зэтриукIащ».

Музэчыр хахуагъэрэ лIыгъэрэ щигъэлъэгъуащ Запорожскэ областым щекIуэкIа зэхэуэ гуащIэм. I943 гъэм жэпуэгъуэм и 28-м Совинформбюром къыдигъэкIа дэфтэрым итт: «Жэпуэгъуэм и 28 махуэм ди зауэлIхэр бийм ебгъэрыкIуэурэ километри 5-20-кIэ кIуатэри, Запорожскэ областым и райцентрыр къащтащ, апхуэдэуи жылэ 30-м щIигъу яубыдыжащ…».

1943 гъэм жэпуэгъуэм и 30-м 101-нэ танк бригадэм и фочгъауэ-пулемет батальоным и командир капитан Савельевым Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэ лъапIэр къыфIащыну къигъэлъэгъуащ 101-нэ танк бригадэм и фочгъауэ пулемет батальоным и 24-нэ фочгъауэ ротэм станковэ пулеметымкIэ и къудамэм и командир, сержант нэхъыжь Шорэ Музэчыр Талъостэн и къуэр.

  1943 гъэм щэкIуэгъуэм 10-м бригадэм и командир полковник Павлюк-Мороз Андрей арэзы техъуэу Iэ щIидзащ а дэфтэрым икIи тритхащ: «Правительствэ дамыгъэр – Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэр - фIэпщыну хуэфащэщ».

1943 гъэм щэкIуэгъуэм и 30-м I9-нэ танк корпусым и командир полковник Широбоков Михаили апхуэдэ дыдэу диIыгъащ дэфтэрым итыр икIи тритхащ: «Сержант нэхъыжь Шорэм хуэфащэщ Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэр къыфIащыну». Ауэ Украин фронтым и командующэ, танкыдзэм и генерал-майор  Новиков Николай 1943 гъэм дыгъэгъазэм и 8-м къыдигъэкIа унафэм ипкъ иткIэ, Шорэ Музэчыр Вагъуэ Плъыжьым и орденращ къыхуагъэфэщар. Командующэм ищIа унафэр гъэзэщIа щIэмыхъуам и щхьэусыгъуэр гурыIуэгъуэкъым. Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэр къыфIащын папщIэ ягъэхьэзыра дэфтэрым итщ Шорэм и лIыхъужьыгъэр: «…Запорожскэ областым хыхьэ Ново-Николаевкэ, Сельхозколоние, Первомайскэ, Ново-Ивановкэ жылэхэр хуит къэщIыжыным папщIэ ирагъэкIуэкIа зэхэуэхэм Шорэр пулемет взводым и командирым и дэIэпыкъуэгъуу лажьэу Iэрыхуэу унафэ щищIыфырт, пулеметхэм ныкъусаныгъэ гуэр яIэмэ, ищIыжырт, зэуэн хуей щIыпIэхэр тэмэму къыхихыфырт, ерыщу ипэкIэ кIуатэрт. Езым игъэуа пулеметымкIэ нэмыцэ сэлэтрэ офицеру 194-рэ иукIащ, нэгъуэщI хахуагъэхэри зэрихьащ.

А гъэм жэпуэгъуэм и 28-м Запорожскэ областым и Нижние-Серегозы къуажэр къыщащтэм взводым и командирыр къаукIати, езым и нэIэ щIигъэувэри, зэхэуэр иригъэкIуэкIащ, и щапхъэмкIэ, лIыгъэмкIэ, щхьэмыгъазэу зауэм зэрыIутымкIэ зауэлIхэр нэхъыбэжым тригъэгушхуэу. Унащхьэм къытетIысхьа бий пулеметчикым ротэр имыгъэбакъуэу дакъикъэ 30-кIэ зэтриIыгъат. Ныбжьэгъу Шорэр метри 150-рэ хуэдизкIэ япэ ищри, езым и пулеметымкIэ иукIащ бийр, абы и фIыгъэкIэ лъэсырыкIуэдзэр къэмыувыIэу зы километркIэ ебгъэрыкIуащ.

Бригадэм и командованием фи пащхьэ изолъхьэ ныбжьэгъу Шорэм Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэр фIэфщыну».

1943 гъэм Шорэ Музэчыр ВКП (б)-м хагъэхьауэ щытащ. 1945 гъэм КъуэкIыпIэ Жыжьэми щызэуащ. ЕтIуанэ дунейпсо зауэр щиухам КъуэкIыпIэ Жыжьэм щыIэт Музэчыр.

Абы къыхуагъэфэщащ «1941-1945 гъэхэм екIуэкIа Хэку зауэшхуэм Германием зэрыщытекIуам папщIэ», «Японием зэрытекIуам папщIэ» медалхэри, ТекIуэныгъэ Иным папщIэ ягъэхьэзыра юбилейнэ медалу 3 къратащ.

СССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым 1946 гъэм  гъатхэпэм и 20-м къыдигъэкIа унафэм  ипкъ иткIэ, Шорэ Музэчыр Талъостэн и къуэр 1946 гъэм шыщхьэуIум и 14-м фронтым къыIуагъэкIауэ щытащ.

Шорэр къаутIыпщыжа нэужь, къыщалъхуа и къуажэм къигъэзэжри,  Къуныжь Лелэ щхьэгъусэу къишащ. Абыхэм зэдагъуэтащ зы щIалэрэ зы хъыджэбзрэ – Абугъалирэ Жанусэрэ. Музэчыр зауэлI хахуэу щытам и закъуэкъым, атIэ цIыху псэ хьэлэлу дунейм тетащ. Абы щыхьэт тохъуэ и унагъуэм сабиитI къыщыхъуу, иджыри щы ипIыну зэрызришэлIар.

Музэчыр 1979 гъэм гъатхэпэм и 7-м дунейм ехыжащ, езыр къыщалъхуа къуажэм щыщIалъхьэжащ.

Ди жагъуэ зэрыхъущи, Шорэ Музэчыр и хахуагъэмрэ лIыгъэмрэ щыгъуазэу Куба дэсыжыр нэхъыжьыIуэхэращ. ЛIыхъужьхэм я цIэмрэ я IуэхущIафэхэмрэ ящыгъупщэ хъунукъым абыхэм къатехъукIыжахэм.