ГъащIэ узыншэр иджыпсту гулъытэ нэхъыщхьэ зыгъуэтхэм ящыщ зы унэтIыныгъэщ. Урысейм физкультурэм зыщегъэужьыным 1920 гъэхэм и кIэхэм щыщIадзащ. Абы щыгъуэм екIуэкIащ япэ спартакиадэхэри. Алъандэрэ къыхаха унэтIыныгъэм текIакъым, лъэпкъым и узыншагъэр спортым зэрепхар къагурыIуэу. Уеблэмэ, Хэку зауэшхуэм и лъэхъэнэм Мэзкуу эстафетэхэр щрагъэкIуэкIыу щытащ.
1980 гъэм къыдэкIауэ щыта «Махуэшхуэхэмрэ махуэ лъапIэхэмрэ я IуэхукIэ» унафэм къызэрыщыгъэлъэгъуамкIэ, Физкультурникым и махуэр ягъэлъапIэ гъэмахуэм и иужьрей мазэм и етIуанэ щэбэтым. Мы гъэм ар тохуэ шыщхьэуIум и 13-м.
Физкультурникым и махуэр къэралым и къалэ куэдым щагъэлъапIэ цIыхубэ Iуэхугъуэшхуэщ. Спортыр дэтхэнэ ныбжьми хуэгъэзащ икIи зэхыхьэ зэмылIэужьыгъуэхэмкIэ ар цIыхум зэрыхапщэным яужь итщ. Апхуэдэхэщ, псалъэм папщIэ, «ШколакIуэхэм я урысейпсо зэхьэзэхуэ-хэр», «Урысейм и пенсионерхэм я спартакиадэр», нэгъуэщIхэри. Илъэс къэс ди къэралым щекIуэкI спорт зэхыхьэ 700-м щIигъум къызэщIаубыдэ цIыху мелуан 80-м нэблагъэ.
Нобэрей махуэшхуэр СССР-м зэрыщытар спортсменхэм я зэфIэкI-хэм щриплъэж махуэущ. Ар щагъэлъапIэм утыкум кърашэхэр чемпионатхэмрэ зэхьэзэхуэхэмрэ щытекIуахэрт. Нэхъ мыхьэнэшхуэ зиIэу икIи гукъинэжу щытащ физкультурник-хэм я парадыр. Абы хэтащ къэра- лым щыщ цIыху мин 45-рэ. НэхъапэIуэкIэ парадыр Ут Плъыжьым щекIуэкIыу щытащ, иужькIэ - «Динамо» стадионым.
Иджыри Урысейм Физкультурникым и махуэр Iэтауэ щагъэлъапIэ. Спорт утыкухэр къызэIуах, паркхэм стIолыщхьэ теннисымкIэ зэпеуэхэр къыщызэрагъэпэщ, мини-футболымкIэ зэхьэзэхуэхэр йокIуэкI, профессионал спортсменхэм ягъусэу зыгъэсэныгъэхэр зэхашэ, нэгъуэщI Iуэхугъуэхэр зэхаублэ.
Къэбэрдей-Балъкъэрми гулъытэ ин щыхуащI физкультурэмрэ спортымрэ. Къапщтэмэ, мы махуэхэм республикэм щаухуэ спорт объект 33-рэ, спорт IуэхущIапIэ 44-м щхьэкIэ инвентархэр къащэхуащ.
«Сытым дежи спортым зыхуэзыгъасэ цIыхухэм я бжыгъэр нобэкIэ республикэм щыпсэухэм я процент 40-м щIегъу. 2024 гъэм ирихьэлIэу а бжыгъэр процент 55-м хуэгъэкIуэн хуейщ. Профессионал спорт лIэужьыгъуэ 36-кIэ республикэм зыщагъасэ сабийрэ ныбжьыщIэу мин 36-рэ. Сытым дежи Урысейм и командэ къыхэхам хэтщ ди спортсмени 130-140-рэ», - къыджиIащ КъБР-м спортымкIэ и министр Хьэсанэ Ислъам.
ШыщхьэуIум и 13-м Къэбэрдей-Балъкъэрым щекIуэкIынущ «Гъуэжь-плъыжьыфэ топ» республикэ зэпеуэр, щIыналъэхэм щызэхашэнущ ныбжь псори къызэщIэзыубыдэ спорт лIэужьыгъуэ куэдымкIэ зэхьэзэхуэхэр.