ЩыIэщ зэрагъэин абдж е микроскоп умыIыгъыу укъеджэфынкIэ Iэмал зимыIэ тхылъ цIыкIу дыдэхэр. Ахэр къыдэзыгъэкIахэм зыхуагъэувыжат мурад - дунейм щынэхъ цIыкIу дыдэ тхылъ ятхыныр. Апхуэдэ тхылъхэр нэхъыбэу щыплъагъунущ музейхэм. УеджэнымкIэ гугъуехь зыпыщIа апхуэдэ тхылъ къыдэбгъэкIыным мыхьэнэшхуи иIэкъым. Ауэ щыхъукIи ар куэдым яфIэгъэщIэгъуэну, къалъыхъуэу, къеджэу къыщIэкIащ.
Урыс сурэтыщI-микроминиатюрист Анискин Владимир тхылъжьеитI къыдигъэкIащ микрометр 64х90 инагъ фIэкI ямыIэу. Тхылъыр тригъэхуэфащ Iущхьэ жылэм и зэгуэгъэзыпIэм. НапэкIуэцIым дамыгъэу 7 ихуэу аращ. Япэ тхылъым и фIэщыгъэщ «Сэмэгу», етIуанэм «Алфавит». «Алфавитым» итщ урысыбзэм хьэрфу иIэр. Тхылъхэр игъэлъэгъуауэ щытащ 2016 гъэм.
1996 гъэм тхылъ жьгъей дыдэхэр къыщIэзыгъэкI «Сибирский Левша» урысей тхылъ тедзапIэм къыдигъэкIащ Чехов Антон и «Хамелион» рассказыр напэкIуэцI 29-рэ хъууэ зыщытрадза тхылъ, миллиметр 09х09 хуэдиз хъууэ. Рассказым нэмыщI, абы ирагъэхуащ дыщIагъуа сурэт щхъуэкIэплъыкIэу щы. Зэман кIыхькIэ а тхылъращ нэхъ цIыкIу дыдэу ябжу рекордхэмкIэ Гиннесс тхылъым итар. Ар щахъумэ Прагэ, Миниатюрэхэм я музейм.
2013 гъэм Японием къыщыдагъэкIащ напэкIуэцI 22-рэ хъу микротхылъ. «Гъэм и зэман къэс – удз гъэгъахэр» зыфIащар. НапэкIуэцI къэс и кIыхьагъыр миллиметр 0, 75-рэщ. Абы ит хьэрфхэр миллиметр 0,01 хъууэ аращ. ЗэрыгурыIуэгъуэщи, тхылъым укъеджэн дэнэ къэна, зыгуэр зэритыр плъагъуххэнукъым, абы хуэщIа Iэмэпсымэ умыIыгъмэ. А тхылъырщ рекордхэмкIэ Гиннесс тхылъым иратхэжар. Ар Токио «Toppan Printing Со. Ltd» компанием и музейм щIэлъщ.
НобэкIэ тхылъ цIыкIу дыдэ нэхъыбэ зэхуэзыхьэсыфауэ щыIэр Тари Джозеф жыхуаIэрщ. Абы и библиотекэм щIэлъщ зи напэкIуэцIхэр миллиметр 76-рэ мынэхъ ин тхылъ 4 500-рэ. Зытеухуа елъытауэ абы и тхылъхэр куэду зэщхьэщокI: усэ тхылъхэм я деж къыщыщIэдзауэ справочник къызэрыгуэкIхэм нэс. Тхылъ гъэтIылъыгъэхэм нэхъ цIыкIу дыдэу хэлъым и инагъыр миллиметр 2,9 х 3,2 - щ.
