Бажэмрэ бгъэжьымрэ

Зы тхьэмахуэ гуэрым ди гъунэгъу лIыжь Бэлахъуэрэ сэрэ фоч зэгуэтыжь зырыз къатщтэри мэзым щакIуэ дыкIуат. ДыщIэкIуар Iэмал имыIэу зы бланэ гуэр къэдукIынщи и лыр къэтхьынщ е зы хьэкIэкхъуэкIэ гуэрым и фэр къэтхьынщ жытIэу артэкъым. ДыхущIыхьэрти, ди нэгу зедгъэужьынщ, мэз псэущхьэхэм я дунеяфэм деплъынщ жытIэри арат. АрщхьэкIэ, ди жагъуэ зэрыхъунти, шэджагъуэнэужь хъуху лъакъуиплI щIэту зы псэущхьи дытеплъакъым, пэжщ, хьэ цIыкIу тщIыгъум лъакъуиплI щIэтт, ауэ абыи банэ хэуауэ и зы лъакъуэр щIагъуэу къыдэбзыртэкъым. Сытми, псоми ди гугъэр хэтхыжауэ, тIэкIу дедзэкъэнщ жытIэри псы Iуфэ гуэрым пэмыжыжьэу детIысэхащ.
Сэ шхэгъуэм деж сызыIурамылъхьэжкъым, гъуэмылэм хъарзынэу хэзгъэщIу сыщысу сыплъэри занщIэу си нэм къипхъуэтащ: зы бажэ плъыжьышхуэ псы Iуфэм къыIулъэдауэ пIащIэу и жьэ пIащIэмкIэ удз кърифыщIыкIырт.
- Модэ плъэт! – жысIащ сэ. Бэлахъуэ еплъэкIащ.
Бажэм къифыщIа мылыфыр псынщIэу и жьэм жьэдилъхьэри архъуанэм бгъэдыхьащ.
ТIури дыумэзэхауэ доплъ.
Бажэм зигъазэри и кIэр псым хищIащ, итIанэ хуэм дыдэу щIыбагъкIэ икIуэтым-икIуэтурэ и пэнцIыв тIэкIумрэ мылыфым и кIапэ бапхъэмрэ фIэкIа псым къыщIэмыщыж щыхъум, и жьэм жьэдэлъа мылыфыр иутIыпщщ, зыщIигъэмбрыуэри псынщIэу псым зэпрысыкIащ.
- Ар сыт гъэщIэгъуэн, сыт абы къригъэкIыр? - жысIэри сеупщIащ си гъусэм
- Апхуэдэ иджы етIуанэ солъагъу. Бажэщ, сыт епщIэн! Ар бжьыдзэ хищIащи псым иригъэтхьэлэну арщ. Бажэр псым зэрыхэлъэу бжьыдзэхэр и щхьэмкIэ макIуэри псым къыхэпIиикI шхийхэм пыз мэхъу, иужькIэ езым зыщIегъэмбырыуэри, модрейхэр шхийм тесу матросым хуэдэу псым къытренэ.
Сэ ар телъыджэ сщыхъуауэ бажэ зызыутхыпщIыжымкIэ сеплъэкIыурэ щIакхъуэм сыIэбэри тщIыгъу хьэ цIыкIум сытеIэбащ. ЕI, бетэмал! Дэ жьэкIэ бажэм деплъыху, хьэ цIыкIури жьэкIэ гъуэмылэм «еплъауэ» арт.
Бажэр джабэм кIэрыгъуэлъхьауэ зигъэгъущыжырти, дгъэпIейтеякъым.
- НакIуэ-тIэ, ди хьэ цIыкIум и ныбэ щизкIэ, бажэм и бжьыдзэри щыхэмысыжкIэ, дыкIуэжынщ,- жысIащ сэ. Дыкъэтэджыжри зыкъитчыжауэ бажэм дежкIэ зэ сеплъэкIыжащ, сеплъэкIыжмэ, солъагъу: бажэм зыщIидзурэ и къарум къызэрихькIэ мажэ. Ар щIэзыгъэIар къысхуэмыщIэу зысплъыхьащ - слъэгъуакъым, сыдэплъеймэ - зы къуршыбгъэ ин щхьэщыту кIуэуэ солъагъу.
Бажэр жыжьэ нигъэсынт. Бгъэм, мывэ хъурей уафэм къехуэхам хуэдэу, зридзыхащ.
«Уи псэм упыкIа мыгъуэщ, бажэжь цIыкIу!» - жытIащ дэ. АрщхьэкIэ сыт... Бгъэр щытехуэ дыдэм бажэм зиублэрэкIри бгъэр и куэщIым иригъэхуащ, асыхьэтуи зэрызехьэ къэхъуащ. Бгъэжьыр и гущIыIум итщ, бажэри тхыцIэкIэ телъу къозауэ. Ауэ арыххэу лIыгъэ зиIэр къонахуэ. Бажэр и гущIыIу къэхъущ, бгъэжьым и псэр хихри ифыщIу хуиту тетIысхьэжащ.
Ар дгъэщIагъуэу дэ псым дикIри бажэмкIэ дгъэзащ. Плъыжь бзаджейр щилъагъум, ди хьэжь цIыкIур щIэпхъуэри ещIэкъуауэу зыкъомрэ жащ, ауэ модрейр къызэрыхуилъу, щIакъуэу щытауэ къыпхуэмыщIэжыну, шэм хуэдэу къэсыжри, и кIэр и бэкъум дэупщIауэ, си къуагъым зыкъыкъуидзэжащ икIи сыт дымыщIэм къытхукъуэлъэфакъым.
- И гугъу думыгъэщI бажэм, къилэжьащи ирешх,- жиIащ Бэлахъуэ.
Къызэрыдгъэзэжу, ди хьэ цIыкIум и кIэр хьэлыгъуанэу ишыхьыжри дяпэ иту къыщIэпхъуэжащ.
- Уэлэхьи, батэр бгъэшам! Нахуэу тхьэр согъэпцI, а уэ узэрыхьэм хуэдэу илъэсищэкIэ сымыхьэм,- жиIащ Бэлахъуэ хьэм кIэлъыплъурэ.
Хьэ цIыкIур, ар зэхиха хуэдэ, къеплъэкIащ. «Уэлэхьи, сэри фэ тIум хуэдэу илъэс минкIэ сыщэкIуэнмэ»,- жаIэ хуэдэт абы и нэхэм.
Пэжу, дэри батэр зэрыдмыгъэшам сриукIытэжу, псым дыкъыщызэпрыкIыжым фочым идзауэ илъа шитIым язымкIэ «гъыргъыргъ» жиIэу архъуанэм сыхэуащ: щакIуэ укIуауэ кIакхъу щIумычыну емыкIутэкъэ! Бажэ бжьыдзэм техуагъэнкIи хъунщ... Сытми, а псом иужькIэ унэм дыкъэкIуэжри, лIы хуэдэу дышхащ...

 

Брай Адэлбий
Поделиться:

Читать также: