Фэеплъ
Адыгэ Республикэм гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, УФ-м и Композиторхэм я зэгухьэныгъэм 1960 гъэм хагъэхьа композитор, музыкант, егъэджакIуэ цIэрыIуэ Сиихъу Рэмэзан псэужамэ (1938 - 2003), дыгъэгъазэм и 1-м и ныбжьыр илъэс 85-рэ ирикъунут.
Адыгэ лъэпкъым и музыкэ гъуазджэм хэлъхьэныгъэфIхэр хуэзыщIа Сиихъу Рэмэзан Хъанджэрий и къуэр 1938 гъэм дыгъэгъазэм и 1-м Куэшхьэблэ щIыналъэм хыхьэ Лашэпсынэ къуажэм къыщалъхуащ. Зи адэр Хэку зауэшхуэм хэкIуэда дэтхэнэми хуэдэу, абы и сабиигъуэр гугъуехькIэ гъэнщIауэ щытащ. И адэр 1941 гъэм фокIадэм и 9-м зауэм щраджам Рэмэзан илъэсищ къудейт зэрыхъур. 1942 гъэм ар хъыбарыншэу кIуэдащ.
Рэмэзан пасэ дыдэу макъамэм дихьэхащ. Курыт еджапIэм щыщIэсым ар макъамэ Iэмэпсымэ зэмылIэужьыгъуэхэм (мандолинэ, гитарэ, балалайкэ, пшынэ, пианинэ) еуэрт. Дахэуи къафэрти, къуажэм хьэгъуэлIыгъуэ щыщыIэкIэ япэу ираджэхэм ящыщт. Япэ классым щыщIэдзауэ зэныбжьэгъу зэхуэхъуат Сиихъу Рэмэзан, художник Гъуэгунокъуэ Мухьэрбий, тхакIуэ Мурат Чапай, Тырку Казбек сымэ. Школ нэужьым нэхъри нэхъ быдэ хъуащ абыхэм яку дэлъа зэныбжьэгъугъэр.
Курыт еджапIэ нэужьым Сиихъу Рэмэзан ГИТИС-м щIэтIысхьащ, 1957 гъэм, Къэбэрдейр Урысейм зэрыгухьэрэ илъэс 400 зэрырикъум и щIыхькIэ адыгэ театр студием щрагъэджэнухэр къыщыхахым. Балетмейстер IэщIагъэр зыIэригъэхьэну и мурадами, Рэмэзан еджапIэр къимыух щIыкIэ Адыгейм игъэзэжын хуей хъуащ, и унагъуэ IуэхукIэ хуэмыхъуу. Дзэм ираджэри, илъэситIкIэ къулыкъу ищIащ. Къигъэзэжа нэужь, 1962 гъэм ар щIэтIысхьащ Адыгэ Республикэм и Музыкэ училищэм и хор-дирижёр къудамэм. КъыкIэлъыкIуэу и щIэныгъэм щыхигъэхъуащ Мейкъуапэ пединститутым и музыкэ факультетым. Куэшхьэблэ щIыналъэм ЩэнхабзэмкIэ и унэм и къэфакIуэ гупым и художественнэ унафэщIу, I1968 -1978 гъэхэм ЦIыхубэ творчествэмкIэ республикэ унэм и методисту лэжьащ ар. КъищынэмыщIауэ, Сиихъу Рэмэзан илъэс куэдкIэ лэжьащ Адыгей къэрал университетым гъуазджэхэмкIэ и институтым хор дирижированэмкIэ и кафедрэм и доценту, и егъэджакIуэу.
Рэмэзан гулъытэрэ, гущIэгъурэ, цIыхугъэшхуэрэ зыхэлъауэ ягу къинэжащ къэзыцIыхуу щытахэм. Камернэ музыкэ театрым и балетмейстер, Куржы Республикэм щIыхь зиIэ и артист Исуп Аслъэн и лэжьыгъэр къызэрехъулIар Сиихъу Рэмэзан и фIыгъэу къелъытэ. Аращ Аслъэн къафэм зэфIэкI зэрыщиIэм япэу гу лъызытар икIи абы зригъэужьыну чэнджэщ езытар.
Сиихъу Рэмэзан зэрыцIыкIурэ дэзыхьэха музыкэм псэуху хуэпэжащ. Абы макъамэ щIилъхьащ езым итха, адыгэ усакIуэхэм я Iэдакъэ къыщIэкIа уэрэд, балладэ 200-м щIигъум, къафэхэмрэ спектаклхэмрэ. ЗэрытщIэщи, лъэпкъ тхыдэм къыгуэхыпIэ имыIэу пыщIащ макъамэр. Композиторым къыщIэна адыгэ макъамэхэмрэ цIыхубэ уэрэдхэмрэ щIэупщIэ яIэщ. ЦIыхубэм япхъуэтахэм ящыщщ «Песня матери», «Как тебя назвать?», «Песня об отце», «Как тебя не любить?!», «Край мой любимый», «Абхазия моя», «Адыгея моя», «Увезу тебя на коне», «Суровая память», «Черкеска», «Налмэс», «Удж», «Адыгейская гармонь», нэгъуэщIхэри. Адыгейм и мызакъуэу, Рэмэзан и уэрэдхэр Болгарием, Налшык, Черкесск, Краснодар щыIуащ, ноби щагъэзащIэ. Макъамэ зыщIилъхьа и уэрэдхэм ящыщу нэхъ цIэрыIуэ хъуар МэшбащIэ Исхьэкъ и «Черкеска» усэрщ. Къэбгъэлъагъуэмэ, «Налмэс» ансамблым Рэмэзан и макъамэр зыщIэлъ къафэхэр игъэуващ. Апхуэдэу Сиихъум и макъамэхэр зыщIэлъ уэрэдхэр ягъэзащIэ Щауэжь Розэ, Даут Сариет, Жан Нафисэт, Анзэрокъуэ Вячеслав, Нэгъуей Маринэ, ЗекIуэхъу Светланэрэ Симэрэ. Рэмэзан къыдигъэкIащ и уэрэдхэр щызэхуэхьэса «Ты моё счастье», «Я люблю эту землю» тхылъхэр.
1999 гъэм КIурашын Аскэр Рэмэзан елъэIуащ Мэмий Ержыб и «Псэлъыхъухэр» пьесэм къытращIыкIа спектаклым уэрэд хуитхыну. Ар ноби щIэупщIэ иIэу Адыгэ театрым и утыку щагъэлъагъуэ. УФ-м и цIыхубэ артист, Адыгэ Республикэм и цIыхубэ артист, пшынауэ цIэрыIуэ ЛIыцIэрыIуэ Ким пщIэшхуэ хуищIырт Рэмэзан и макъамэхэм икIи ахэр утыкуми хьэгъуэлIыгъуэхэми щигъэзащIэрт.
Илъэс 65-м иту дунейм ехыжа, зи гъащIэр щапхъэу щыта Сиихъу Рэмэзан ноби ящыгъупщэркъым. Абы и щыхьэтщ композитор цIэрыIуэр къызэралъхурэ илъэс 85-рэ щрикъум ирихьэлIэу Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ къэрал библиотекэм и музыкэ-нотэ къудамэм композиторым и гъащIэмрэ гуащIэмрэ теухуа, и щIэинхэр щызэхуэхьэса библиографие лэжьыгъэшхуэ зэригъэхьэзырар. Ар яхуэщхьэпэнущ макъамэм дихьэххэмрэ абы ирилажьэхэмрэ, студентхэм, егъэджакIуэ цIэрыIуэм и лэжьыгъэхэр зыфIэгъэщIэгъуэнхэм.
- Иджырей уэрэджыIакIуэхэм ди адэм и уэрэдхэр зэрагъэзащIэр, радиомкIэ ахэр щIэх-щIэхыурэ къызэратыр, абыхэм щIэупщIэ зэраIэр, зэпеуэхэм я программэхэм зэрыхагъэхьэр гуапэ тщохъу, - жеIэ Рэмэзан ипхъу, АР-м гъуазджэхэмкIэ и колледж Тхьэбысым Умар и цIэр зезыхьэм и егъэджакIуэ, АР-м и Къэрал филармонием и уэрэджыIакIуэ, пианисткэ, КIэрашэ Тембот и саугъэтыр зыхуагъэфэща Саидэ. – Дэтхэнэ зы уэрэдми, макъамэми къыхощ ди адэм цIыхубэр, и Хэкур фIыуэ илъагъуу зэрыщытар, абыхэм зэрыхуэлэжьар.
