ЖызыIэжар Хьэбэз къуажэм (Шэрджэсым) дэса Даур Исмэхьилщ, I990 гъэм.
Гъавэ къешэлIэжыгъуэ зэману зылI гъуэгурыкIуэт лъэсу. ЛIыр нэпсей гуэрти, гъуэмылэ тIэкIуи здищтатэкъым. 
Апхуэдэу здэкIуэм гъуэгум къакIэрыхуауэ зы ху щхьэмыжышхуэфI къегъуэт. «Мыри зыгуэркIэ сэбэр хъунщ!» - жиIэри, ху щхьэмыжыр и упщIэ бгырыпхыжьым диупщIэри, и гъуэгу техьэжат. Пщыхьэшхьэ хъуауэ къуажэ гуэрым нихусри, нэхъ хуэщIа хуэдэу къилъэгъуа унагъуэм йоблагъэ. ХьэщIэ Iэнэр зэфIэкIа нэужь, гугъу ехьа лIыр гъуэлъыжыным хуопабгъэ. Хэгъэрейхэм захуегъазэри: 

ЩэкIуэкIэ Iэзэу, цIыху щыпкъэу, хьэщIэкIэ жумарту, ерыскъыщхьэ темыпIэу зэрыщытымкIэ, Даур Нэгъуей, ди хэгъэгум къинэмыщIауэ, Ставрополь губерниеми Екатеринодар (Краснодар) лъэныкъуэмкIи щыцIэрыIуэт.

Ди бгыжьхэм, псыхъуэхэм щыщэкIуэну абы куэд къыхуеблагъэу щытащ, зэман-зэманкIэрэ. Ди Iэгъуэблагъэм къитIысхьа къэзакъ станицэхэм щыпсэухэм Нэгъуей псынщIэ дыдэу ныбжьэгъушхуэ яхуэхъуат, езым фIыуэ илъагъурт мыщэхэмрэ кхъуэпIащэхэмрэ ещэкIуэну, ауэ абыхэм ял езыми ишхыртэкъым, и уни гъунэгъуу кърихьэлIэртэкъым, къэзакъхэм яхуигуэш фIэкIа.

Iуэтэж

(ЕтIуанэ Iыхьэ)

Гулэз и ныбжьыр илъэс пщыкIух-пщыкIублым щиувам, адэр зыхуея псори къехъулIат. Къэбэрдейм и мызакъуэу, нэгъуэщI хэкухэми наIуэ щыхъуат пхъум и лIыгъэр.

Мыщэм ебэныфу, и уэгъуэр тIу имыщIу, щIакIуэ кIапэ теувакIэ къыщикIуэтаи къэмыхъуауэ яIуатэрт.

 Ауэ   Гулэз нэщхъеирилэти, пщыр абы иригузавэрт.

 Зэгуэрым Урысейм къикIри Щоджэнокъуэм хьэщIэ лъапIэ къыхуэкIуат. Адыгэхэм нэхъ хъыджэбз дахэу, нэхъ щIалэ хахуэу яIэ псори зэхуашэсри, пщыпежьэ ящIат.

Iуэтэж
(Япэ Iыхьэ)

«Союз-2»-р ПланетэщIэм и щэрэ тIощIрэ еханэ бгъуэщIым щетIысэхащ.

(Iуэтэж)

Iуэтэж

Бгы къырым аддэ лъагэу иIэ бгъуэнщIагъхэм язым зэнзэныпсым хуэдэу къабзэу къуршыпс къыщIож. Абы и уэрэд  мыухыр къришу, зылъэIэсым псэ хилъхьэу   лIэщIыгъуэ бжыгъэ хъуауэ къожэх.

 А зэманым къуажэр ерыскъыншэ, щыгъыныджэ хъуат. Хэку зауэшхуэм щIидзэн ипэ мэл мин 46-рэ, Iэщышхуэу 5150-рэ, шыуэ 2200-рэ зиIа ХьэтIохъущыкъуей Ипщэм къыхуэнэжа щIагъуи щыIэтэкъым. Сэ илъэс 20-м ситу аркъудейт, итIани, вы зимыIэм шкIэ щIещIэ жыхуаIэрати, комсомол  комитетым и секретару, колхозым и ревизионнэ комиссэм и и унафэщIу сагъэувауэ сылажьэрт.

Шу гупитI щызэхуэзэм деж, я къамэкIыр зэхуэгъэзауэ, къеуэм еуэжыфын хуэдэу, сэмэгурабгъумкIэ зэблэкIын хуейщ.

Фыз ису гу къакIуэу абы шу хуэзамэ, фызхэм ижьырабгъур яритын хуейщ. Фызхэм зыкъаIэтын хуейщ, лIыми и Iэ ижьыр мащIэу къиIэту иридзыхыжын хуейщ, фIэхъус ярих щIыкIэу.

Фызыгур псым хуокIуэ, шур псым къикIащ, фызыгур псым икIыхукIэ шум игъазэу якIэлъыплъын хуейщ псым икIыхункIэ зыгуэр къэхъумэ ядэIэпыкъун папщIэ.

Унагъуэ щхьэхуэу зэкъуэшитI псэурт. Я унэхэри зэгъунэгъу дыдэу къыщIэкIынтэкъым. А тIур зэщIыгъуу гуп яхыхьэмэ, нэхъыжьыфэ къызытеуа шынэхъыщIэм и Iэр нэхъапэ къаубыдырт къэзымыцIыхухэм. АпщIондэхукIэ нэхъыщIэм и жагъуэ хъурт, нэхъыжьми ар и гуапэ хъууэ пхужыIэнутэкъым.