Жылагъуэ

Нейрон зэIущэр, зэхэщIыкI IэрыщIыр ди гъащIэм къыхыхьэпащ псом хуэмыдэу иужьрей зэманым. Интернет напэкIуэцIхэм куэдрэ дыщрохьэлIэ цIыхухэм ар къагъэсэбэпурэ теплъэ щхьэхуэхэр зэхагъэувэу. Псалъэм и хьэтыркIэ, лъэпкъ щхьэхуэм къыхэкIа бзылъхугъэм е цIыхухъум и напэпкъыр абы ищIыфынущ программэкIэ, е цIыхур иригъэплъыжыфынущ хуэгъэфэщауэ жьы хъуа нэужь иIэну теплъэм. ЗэхэщIыкI IэрыщIыр щIэныгъэм къызэрыщагъэсэбэпым нэмыщI, иджы абы икIи цIыхухэм зырытрагъэу. Акъылым къитIасэм и нехьэкъехуэну хэт хъуащ компьютеркIэ зэхагъэувэ программэхэр.

Зеикъуэ къуажэм щыпсэу нэхъыжьхэм ящIэж а жылэм пщIэрэ щхьэрэ иIэу дэса Къэрмокъуэ Псэбыди абы и къуэ Мэлили - тIури лэжьакIуэшхуэт, хьэлэлхэт, адыгагъэр псом япэ ирагъэщу къэгъуэгурыкIуат. Адэмрэ адэшхуэмрэ я гъуэгум ирикIуащ абыхэм я щIэблэ Мухьэмэди.

Пасэу, пэщIэдзэ классхэм щыщIэсым, Мухьэмэд къыхихакIэт зыхуеджэну IэщIагъэр. ИкIи къуажэм дэт курыт школыр къиуха нэужь, Налшык къокIуэри, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым щIотIысхьэ. Зоотехник IэщIагъэр зыгъуэта щIалэщIэр Мэкъумэш хозяйствэмкIэ министерствэм Тэрч районым егъакIуэ.

Илъэс тIощIырыпщIкIэ дызэIэбэкIыжмэ, нобэ дуней псор зэщIэзыщта хуабэщхэр щыIэххэу щытакъым. Пэжщ, сотыхих зыIыгъ къалэдэсхэм я щIы кIапэ тIэкIухэм целлофаныщхьэ зытелъ парник цIыкIухэр яIэу щытащ. Абыхэм гъатхэхуэкIуэу помидор, нащэ жылэхэр нэхъ пасэу щыхасэрти, гъэтIысыныпхъэхэр езыхэр зэрыхуейуэ къыщагъэкIырт, бэзэрым къыщамыщэхун щхьэкIэ. Иджы тлъагъуращи, пхъэщхьэмыщхьэ, хадэхэкI къабзэкIэ цIыхур зыщыгугъыу щыта къуажэ шыгъуэгу хадэхэр зэрыщыту хуабэщщ. Зыри нэгъуэщI хуеижкъым. Плъагъурэ, абы ахъшэ хьэзыр къыщIах илъэсым хуэзэу тIэуней-щэнейрэ.

КъБР-м и промышленнэ производствэм и къызэгъэпэщакIуэ нэхъ лъэрызехьэхэм хабжэрт 1980 гъэхэм ди республикэм и зыужьыныгъэм псэемыблэжу хуэлэжьа, абы и уэгур зыгъэнэхуахэм ящыщ Сэкрэк Аннэ. Абы и гъащIэри, и лэжьыгъэри зыхуигъэпсар промышленность псынщIэм зегъэужьынырщ. 1979 гъэм щегъэжьауэ 1994 гъэ хъуху «Дружба» трикотаж комбинатым и унафэщIу щыта Сэкрэк Аннэ и махуэр зэпэлъытат, и IуэхузехьэкIэр купщIафIэт, зыпэрыт лэжьыгъэм къыпэкIуэ хъерыр нэрылъагъут.

ЦIыхум къеуалIэ узыфэ нэхъ хьэлъэхэм хабжэ гум епхахэр. Уеблэмэ, абы дуней псом щилIыкIхэм я бжыгъэр куэдкIэ нэхъыбэщ адрей узыфэхэр я щхьэусыгъэу дунейм ехыжхэм нэхърэ. Республикэ сымаджэщым щIэлъу инфарктым къахуемыгъэлахэм я бжыгъэм хэхъуакъым. Апхуэдэу къитащ Къэбэрдей-Балъкъэрым Узыншагъэр хъумэнымкIэ и министерствэм и пресс-IуэхущIапIэм.

Урысей Федерацэм и Президентым къыхилъхьауэ, УФ-м и Правительствэм и вице-премьер Белоусов Андрей и нэIэ щIэту мэлажьэ «Хьэрычэт Iуэху мыинымрэ курытымрэ, уней хьэрычэт щIэн жэрдэмхэр» лъэпкъ пэхуэщIэр. Абы ипкъ иткIэ Къэбэрдей-Балъкъэрым «Си хьэрычэт Iуэху» щIыналъэ центрым а IэнатIэм пэрытхэм Iуэхутхьэбзэу мини 4,7-м яхуищIащ блэкIа илъэсым.

Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек и унафэкIэ щIыналъэхэм щIыпIэ унафэ щызезыхьэ IуэхущIапIэхэм чэнджэщакIуэ хасэхэр (совещательные органы) къыщызэрагъэп.

Къэбэрдей-Балъкъэрым Мэкъумэш хозяйствэмкIэ и министерствэм 2023 гъэм «Хьэрычэт Iуэху мыинымрэ курытымрэ, уней хьэрычэт щIэн жэрдэмхэр» лъэпкъ пэхуэщIэм ипкъ иткIэ лажьэ «Хьэрычэт Iуэху мыинымрэ курытымрэ я IэнатIэхэм нэхъ псынщIэу зегъэужьын» щIыналъэ пэхуэщIэм хухихащ сом мелуан 95-рэ. Ар процент 30-кIэ нэхъыбэщ 2022 гъэм щыIа бжыгъэхэм нэхърэ.

Къэралым СтатистикэмкIэ и комитетым и къудамэу Кавказ Ищхъэрэм щыIэм иджыблагъэ къызэритамкIэ. 2023 гъэм и щIышылэ - щэкIуэгъуэ мазэхэм псыхэкIыу ягъэхьэзырым и индексыр проценти 113,8-рэ хъуащ.
Ипэ ита илъэсым щыIа бжыгъэхэм елъытауэ псыIэфIу къыщIагъэкIам процент 11-кIэ, нарзаныпсым процент 11-кIэ, сырэм процент 34-м нэблагъэкIэ хэхъуащ, е ахэр зэрырагъэхъуам хуэдэу къэбгъэлъагъуэмэ – псыIэфIыр декалитр мелуан 20,7-рэ, нарзаныпсыр – литр ныкъуэ зэрыхуэ птулъкIэхэм игъэхъуауэ мелуан 95,8-рэ, сырэу – декалитр 0,48-рэ.

Къазий теухуауэ Нэгумэ Шорэ мыпхуэдэу итхыжауэ щытащ: «Темрыкъуэ дунейм ехыжа нэужь, абы и къуэрылъхухэу Къэбэрдеишхуэр зыIэщIэлъа Къазийрэ, Джылахъстэнейр зыIэщIэлъа Щоджэныкъуэрэ, езыхэр зэгурымыIуэми, я адэжьхэм урысхэм хуаIа щытыкIэм тету псэуащ». Ауэ ар пэжкъым. Пщыхэм теухуауэ цIыхухэм къаIуэтэж хъыбархэр зэтехуэтэкъым, арауэ къыщIэкIынущ Шорэ щызыгъэуари.