Махуэгъэпс

ЩIышылэм и 24, блыщхьэ

♦Урысейм и Дзэ-Хьэуа Къарухэм я командованэ нэхъыщхьэм и махуэщ
♦Тунисым щагъэлъапIэ я Революцэм и махуэр
♦1535 гъэм Лимэ къалэм (иджыпсту Перу къэралым и щыхьэрщ) и лъабжьэр ягъэтIылъащ.
♦1765 гъэм Урысей пащтыхьым указ къыдигъэкIауэ щытащ пщыхэм емыдаIуэ пщылIхэр Сыбырым ягъэкIуэну хуит ищIу.
♦1825 гъэм Москва Театр Иныр къыщызэIуахащ.
♦1925 гъэм «Новый мир» журналым и япэ номерыр къыдэкIащ.

♦Сабийхэм къагупсыса, зэпкъралъхьа Iэмэпсымэхэм я махуэщ

♦МахуэгъэпсыжьымкIэ ИлъэсыщIэм и япэ махуэщ
♦Узбекистаным щагъэлъапIэ Хэкум и хъумакIуэм и махуэр
♦1700 гъэм Пётр Езанэм унафэ ищIащ европэ къэралхэм щыпсэухэм я щыгъынхэм хуэдэхэмкIэ пщы псоми захуэпэн хуейуэ.
♦1814 гъэм Санкт-Петербург къыщызэIуахащ Императорым и библиотекэр. Абы тхылъ къыIах хъунут апхуэдэ гупыж зыщI дэтхэнэми.
♦1921 гъэм Налшык къыщызэIуахащ къэрал библиотекэ.
♦1929 гъэм Москва областыр къызэрагъэпэщащ.

♦Урысей Печатым и махуэщ. УФ-м и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым 1991 гъэм дыгъэгъазэм и 28-м къищта унафэм ипкъ иткIэ ягъэуващ.

♦Урысей Федерацэм и прокуратурэм и лэжьакIуэм и махуэщ. 1722 гъэм Пётр Езанэм къэрал органыщIэ – Урысейм и прокуратурэр – къызэригъэпэщащ. Урысейм и япэ прокурору ягъэуват Ягужинский Павел.
♦1820 гъэм Инджылызым къыщызэрагъэпэщащ Пащтыхьыгъуэм и астрономие зэгухьэныгъэ.
♦1922 гъэм Къэрэшей-Шэрджэс АО-р къэунэхуащ.
♦1936 гъэм «Локомотив» спорт зэгухьэныгъэр къызэрагъэпэщащ.

Дыкъэзыухъуреихь дунейм хэхауэ яхъумэ и щIыпIэхэр (мэзкъуэдыхэмрэ мэзгъэфIэнхэмрэ) зэрыдиIэр IэмалыфIщ щIыуэпсыр зэрыщытам хуэдэу къызэтегъэнэнымкIэ. 

♦ФIыщIэ щIыным и дунейпсо махуэщ
♦Урысейм и мэзгъэфIэнхэмрэ (заповедникхэмрэ) лъэпкъ паркхэмрэ я махуэщ. 1917 гъэм Урысейм къыщызэрагъэпэщащ япэ мэзгъэфIэныр -Баргузин щIыпIэм (Бурятие) псэущхьэхэр хъумэным хуэщIа къэрал IуэхущIапIэм лэжьэн щыщIидзащ.
♦1569 гъэм дунейпсо тхыдэм щыяпэу Инджылызым лотерей щагъэджэгуащ.
♦1693 гъэм Сицилие хытIыгум (Италие) Этна вулканыр къыщиури, щIыр щыхъеящ. Абы цIыху мин 60-м щIигъу хэкIуэдащ.

♦1781 гъэм Москва къыщызэIуахащ Пётр Езанэм и цIэр зыфIаща театрыр. Иджыпсту ар Театр Инырщ.
♦1863 гъэм дунейм щыяпэу Лондон къыщызэIуахащ метрополитен. А гъуэгум километри 3,6-рэ и кIыхьагът.
♦1920 гъэм къару игъуэтащ Франджым щыIэ Версаль уардэунэм I9I9 гъэм мэкъуауэгъуэм и 28-м Iэ зыщытрадзауэ щыта зэгурыIуэныгъэм - Япэ дунейпсо зауэр зэриухам щыхьэт техъуэм.
♦1920 гъэм Лъэпкъхэм я Лигэр къызэрагъэпэщащ. Ар 1946 гъэ пщIондэщ зэрылэжьар.

Къэблэгъа илъэсыщIэр, 2022 гъэр, КъуэкIыпIэ махуэгъэп­сымкIэ Къаплъэным ейщ. Мазэ 12-кIэ жьантIэм дэса Выр токIуэтри, утыкум къохьэ щхьэ­зыфIэфIагъыр зи хьэл нэхъыщ­хьэ, нэгъуэщIым и жыIэр зи деж щыпхымыкI Къаплъэн уардэр. ЩIэщыгъуэу, Iуэхугъуэ гъэщIэгъуэнхэмкIэ гъэнщIауэ щытынущ а псэущхьэм и нэIэм щIэту екIуэкIыну илъэсыр. Сыт хуэдэу абы дызэрыIущIэнур, дауэ дыкъызэрыдекIуэкIынур?