Литературэ

ЩыIэщ псэ тынш, и ныбэ изрэ ил къыщIэмыщмэ, нэгъуэщIкIэ мыхъуапсэу; щыIэщ псэ нэпсей, мылъкурэ тхъэгъуэкIэ зимыгъэнщIу; щыIэщ псэ джаур, фыгъуэнрэ ижэным кърихуэкIыу; щыIэщ псэ гугъу, цIыхум ямыщIэ гуэр къимыхутамэ, мыжеифу… Бэчмырзэ Iутар псэ инатт, щIэныгъэ лъыхъуэнымрэ захуагъэм щIэбэнынымрэ зэрахуэу.

Услъэгъуащ ныжэбэ уэ пщIыхьэпIэу:
Утест тетIысхьэпIэм укъызэжьэу,
Жьы къыкъуэум си кIэр къысфIыдэфэу,
СыныдокIыр, си гур къысфIилъэту.

Уэрэнт и сэмэгурабгъум деж хьэтыдзэр къыщытт куэд щIауэ, Къэдеш бийр къыдыхьэу, зы­щIы­пIэ деж щетIысэхыным ежьэу. Фирхьэуным и дзэр зэ­кIэрыхуат, Iыхьэ-Iыхьэу щIыпIэ-щIыпIэкIэ хэпхъати, хьэтхэм я Iуэхур нэхъ тынш хъуауэ къалъытэщ, Уэрэнт къызэп­ры­сыкI­ри, къатеуауэ арат.
Борэн къыкъуэуам хуэдэу къызэрыхь дзэшыгу зэщIэщIахэр къыщысым, Къэдеш нэблэгъа Ра гупым къэхъуар къагурыIуакъым. Удын гуащIэу ижьы­рабгъумкIэ къебгъэрыкIуа хьэтыдзэм мысыр уэрыр тIууэ щызэкIэщIихум, иужь итахэм я псэ ирахьэжьэри щIэпхъуэжащ, нэхъапэ ищахэм къахэна щIа­гъуэ щымыIэу, зэтракъутащ.

 Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь, Дагъыстэным и цIыхубэ усакIуэ Гамзатов Расул Дагъыстэн АССР-м и Хъунзахъ районым хыхьэ Цадэ жылэм 1923 гъэм къыщалъхуащ.

Фырэ-Къаныкъуэ Анфисэ и «Хьэтхэр» тхыдэ романым теухуауэ

«Хьет!» жегъэIэ!» псалъэхэр дуней тетыкIэ дахэм дыкъыхуезы­джэу, абы къы­дэкIуэу, цIыхугъэм ­ды­те­мыкIынымкIэ унафэу къытхуэзыгъэна лъэпкъыр, дауи, хуэ­мы­хуа­къым. «Хьет!» жегъэIэ!» къыж­раIамэ, «фIагъкIэ псоми ятекIуэ, лIыгъэ зехьэ» жиIэу къызыгурыIуэ щIэблэ зыгъэсар, дауи, ныбжь зиIэ лъэпкъщ. Ар хьэтхэм я деж къыщежьэу нобэ «адыгэ» фIэ­щыгъэр игъуэ­тыху, сытым зи­хъуэжами, и лъа­пIэныгъэ ­нэхъыщхьэхэр ихъу­мэ­жу къэ­гъуэгурыкIуа лъэп­къращ.

 УсакIуэ телъыджэ, публицист, журналист Бещтокъуэ Хьэбас Къарней и къуэр 1943 гъэм мэкъуауэгъуэм и 5-м Бахъсэн щIыналъэм хыхьэ Ислъэмей къуажэм къыщалъхуащ. КъБКъУ-м и филологие факультетым щеджащ, МКъУ-м журналистикэмкIэ и факультетыр 1968 гъэм ехъулIэныгъэ иIэу ­къиухащ. Зы зэманкIэ лэжьа нэужь, ар Москва аспирантурэм щыщIэтIысхьащ. Ар къиухри, Бещто­къуэр Налшык тхылъ тедзапIэм, къалэ библиотекэм щылэжьащ.

Зи гуащIэм утепсэлъыхькIэ пхуэмыухщ, пщIэуэ хуэпщIымрэ зэрыбгъэлъапIэмрэ къилэжьым ефэгъуэкI зэпытщ тхакIуэ, усакIуэ, драматург телъыджэ, сурэтыщI IутIыж Борис.
ФIыуэ тцIыхуа, лэжьапIэми зэIущIэ зэхуэмыдэхэми куэдрэ дызыщрихьэлIэу щыта нэхъыжьыфIым и тхыгъэхэр зэрыгъуэзэджэми, и адыгэбзэр зэрышэрыуэми, унэтIыныгъэ IэджэкIэ и зэфIэкIыр зэрыинми куэдым и гугъу ящIащ, и цIыху щIыкIэми тепсэлъыхьащ. ЗэкIэ и тхыгъэхэм хуэфащэ гулъытэ ягъуэтауэ, зэпкърахауэ, щIэныгъэ лэжьыгъэхэр траухуауэ пхужыIэнукъым, атIэми ахэр псалъэ лей хуэмыныкъуэщ.

Бахъсэн щIыналъэм хыхьэ Къулъкъужын Ипщэ къуажэм щыщ усакIуэ, журналист, зэдзэкIакIуэ Iэзэ Уэрэзей Афлик Пщымахуэ и къуэр псэужамэ, и ныбжьыр илъэс 71-рэ ирикъуат. Ар «Ленин гъуэгу» («Адыгэ псалъэ») газетым, «Iуащхьэмахуэ» журналым, «Нур» сабий журналым я редакцэхэм зэдзэкIакIуэу, корреспонденту, къудамэм и унафэщIу, газетым и редактор нэхъыщхьэм и къуэдзэу щылэжьащ.
 

ИмыщIар хэт гуауэм чэф?
Чэф гуфIэгъуэм имыщIар хэт?
ГъащIэ гуэр къэзыгъэщIауэ
ЩыIэ зи нэр мыхъуа псыф?

Ахъшэм нэсатэмэ

 Зы абэзэхэ хьэщIапIэ ежьащ. Гъуэгу здытетым, хъунщIакIуэхэм ярихьэлIащ, Узун-Яйла нэблэгъауэ.  Абыхэм къаувыхьри:
- Епсыхи, уи шыр къыдэт! - жаIащ.
Епсыхри, шыр яритащ.
- Уи щIакIуэри къыдэт!