Тхыдэ

Япэ урыс-адыгэ псалъалъэ

1846 гъэм Одессэ къыщыдэкIауэ щытащ япэ урыс-адыгэ псалъалъэр. Ар и Iэдакъэ къыщIэкIат лъахэхутэ Люлье Леонтий (1805 - 1862). 1820 гъэм щыщIэдзауэ дунейм ехыжыху щIэныгъэлIыр Адыгэ Хэкум щыпсэуащ, абы и къулыкъур щрихьэкIырт хы ФIыцIэм и къуэкIыпIэ Iуфэм.

Тхыдэ нэрылъагъу

Хэку зауэшхуэм ТекIуэныгъэ Иныр къызэ­ры­щытхьрэ илъэс 80 зэрырикъур мы гъэм къэралым игъэлъэпIэнущ. Абы ипкъ иткIэ, Урысей Федерацэм и Президент Путин Владимир 2025 гъэр Хэкум и хъумакIуэм и илъэсу игъэуващ. ЛIыхъужьхэм я фэеплъыр хъумэным, дзэ Iуэху хэхам хэтхэм хуэфащэ пщIэ яхуэщIыным гулъытэ хэха иIэнущ. А псоми, шэч хэмылъу, лъабжьэ яхуэхъунур ди цIыхубэр сыт щыгъуи зэкъуэту, Хэкум хуэпэжу къызэрыгъуэгурыкIуам нобэрей щIэблэр щIэпIыкIынырщ, ахэр хэкупсэу, я тхыдэр ящIэу къэгъэхъунырщ. 

Гагрэ и тхыцIэ сыджым нэсыху

Адыгэ-убых-абазэ лъэпкъ зэрыбыныр Iуву щыпсэуа КъухьэпIэ Кавказым и плIанэпэ куэд Хэку зауэшхуэм ипэкIэ къызэхикIухьауэ щытащ лъахэдж цIэрыIуэ Ефремов Юрий. Мыбы и IэдакъэщIэкIщ илъэс пщIы бжыгъэм къриубыдэу зэлъищIыса гъуэгуанэм щилъэгъуахэмрэ гупсысэу къыщыпкърыхьахэмрэ щытетхыхьыжа, «Хы ФIыцIэ Iуфэм къедза бгылъэ лъагъуэхэмкIэ» («Тропами горного Черноморья») и тхылъ гъуэзэджэр.

Адыгэхэм я лъэпкъ зэхэщIыкIым зэрызихъуэжар

(ХХ, ХХI лIэщIыгъуэм и пэщIэдзэр)

Мы фIэщыгъэм щIэт тхылъ къыдигъэкIащ а тхыдэмкIэ егъэджакIуэ, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым си курсэгъуу щыта Iэпщэ Мадинэ. Ар фэеплъ хуищIащ щIэныгъэ куу зыбгъэдэлъа, цIыху гъуэзэджэу дунейм тета, лей мымащIэ зыгъэва Нало Жамырзэ ипхъу Евгение. Ар егъэджакIуэ къудей мыхъуу, ныбжьэгъу пэжу диIащ.

Ди гуапэу фи пащхьэм идолъхьэ Мадинэ и лэжьыгъэшхуэм щыщ пычыгъуэ кIэщIхэр.

1. Тхыдэм нобэрей ди гъащIэм щиIэ мыхьэнэм теухуауэ.

Нэмыцэ лъэужь

      Террорист Iуэхухэм сыт щыгъуи хэщIыныгъэ къашэ, я инагъым елъытауэ. Языныкъуэхэм апхуэдэ лъэужь бзаджэ къагъанэри, уеблэмэ, тхыдэм хэгъуэщэжыркъым. Псалъэм и хьэтыркIэ, I9I6 гъэм Архангельск щалэжьар.

Адыгэхэр Кърымым

Нобэ Кърыму тцIыху щIыналъэм 8-нэ лIэщIыгъуэм къыщызэрагъэпэщауэ щытащ Константинополь патриархатым и зы къудамэу Гъуэт епархиер. Феодорэ зыфIаща щIыналъэм и члисэ лэжьакIуэхэм яIурылъыр пасэрей герман лъэпкъыжьхэр зэрыпсалъэу щыта бзэрт. ИужьыIуэкIэ, 9-нэ лIэщIыгъуэхэм, алыджыбзэр къызэдащтащ. ХытIыгум лъэпкъ куэд щызэхэст, сондэджэр бжыгъэншэхэр къекIуалIэрт, ауэ щыхъукIи, зэгурыIуэну зы бзэ яIапхъэти, гъуэтыбзэр къыхахауэ, псоми яIурылът. Арами, а зэман жыжьэм хытIыгум щыIурт адыгэбзэри!

УщамыцIыху ущылъапIэкъым

Республикэм и тхыдэм уриплъэжмэ, цIыхубэм и гъащIэр фIыкIэ зыхъуэжа зэхъуэкIыныгъэ зыбжанэ ягу къагъэкIыж дызэрыт илъэсым. Къуажэ щхьэхуэхэр зэрызэгуэкIари апхуэдэ щапхъэхэм язщ. Апхуэдэ махуэшхуэ мы махуэхэм игъэлъэпIащ Аруан районым хиубыдэ Псыкуэд къуажэм.

Нэгумэр куэдымкIэ псыпэхэшт

Иджыблагъэ ЩIэныгъэхэмкIэ Дунейпсо Адыгэ академием, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым, Къэбэрдей-Балъкъэрым Гуманитар къэхутэныгъэхэмкIэ и институтым зэщIыгъуу къызэрагъэпэщат адыгэ узэщIакIуэ Нэгумэ Шорэ къызэралъхурэ мы гъэм илъэс 230-рэ зэрырикъум теухуа зэIущIэ, щIэныгъэрылажьэхэр, студентхэр, аспирантхэр, жылагъуэ зэгухьэныгъэхэм я лIыкIуэхэр зыхэтар. 

Куэшхьэблэ

    

           Куэшхьэблэ къуажэшхуэр зэпэплIимэу дахэщ, и уэрам Iэхуитлъэхуитхэр языныкъуэ щIыпIэхэм деж щызэхыхьэжрэ адэкIэ щызэхэкIыжу.

Мы къуажэр а цIэ дыдэр зезыхьэ районым и жылащхьэщ, Адыгэ Республикэм и къалащхьэ Мейкъуапэ, и ищхъэрэ-къуэкIыпIэмкIэ щыIэу, километр 60-кIэ пэжыжьэщ,.  

И щIыналъэр цIыкIутэкъым

                 Темрыкъуэ и зэманми нэхъ иужьыIуэкIи Къэбэрдейм и гъунапкъэхэм жыжьэ зыщаукъуэдияуэ щытащ. Абы щыхьэт тохъуэ пасэрей картэхэр. Къэбэрдеймрэ Шэрджэсымрэ я щIы кIапэр зэтехьэу зэрыщытам зыми шэч къытрихьэркъым, нэхъ зэIумыбзыр Къэбэрдейм и къуэкIыпIэ гъунапкъэхэрщ.

Страницы

Подписка на RSS - Тхыдэ