Тхыдэ

Тхыдэр щыхьэтщ

ЩыIэщ тхыдэм зэи хэмыгъуэщэж махуэхэр. Апхуэдэхэм ящыщщ 1941 гъэм мэкъуауэгъуэм и 22-р. Ар щыIащ дунейм къызэрытехьэрэ цIыхум зэи имылъэгъуа зэхэгъэкIыныгъэ хьэлъэ дыдэм и щIэдзапIэу, зи фэм дэкIари Совет Союзым щыпсэухэрщ, нэгъуэ­щIу жыпIэмэ, ди япэ итахэрщ. Абыхэм зэрахьа лIыгъэр апхуэдизу инщи, зэманым дефэгъуэкIыркъым икIи щIиуфэркъым.

ЩIэблэхэм ящыгъупщэнукъым

Мэкъуауэгъуэм и 22-р ди къэралышхуэм и тхыдэм щыщ напэкIуэцI нэхъ хьэ­лъэхэм, гугъуехьрэ гуауэкIэ гъэнщIа илъэсхэр къызы­кIэлъыкIуахэм ящыщщ. 1941 гъэм и апхуэдэ махуэм щIи­дзауэ щытащ илъэси 4-кIэ (махуэ 1418-кIэ) екIуэкIа Хэку зауэшхуэр. А махуэм и пщэдджыжьым сыхьэти 4-м фашист Германиер СССР-м къы­теуащ хъыбарыншэу, уащ­хъуэдэмыщхъуэу къызэре­хьэ­жьэри. 

Ящэхужын хуей хъуат… бзухэр…

Дэ дрогушхуэ экономикэ и лъэныкъуэкIэ лъэкIыныгъэ ин зыбгъэдэлъ Китай абрагъуэр дызэриныбжьэгъум. И зыужьыныгъэкIэ ар щапхъэ къызытепх хъуну къэралщ, Iуэху псоми хуабжьу зэпэшэчауэ бгъэдохьэ икIи зэи ихъу-ипкIыркъым, ежажьэркъым. Ауэ апхуэдэу сыт щыгъуи щытакъым. Иджырей лъагапIэм нэсын папщIэ КНР-м гъуэгу нашэкъашэ кIыхь зэпичын хуей хъуащ. Псом хуэмыдэу щыуагъэхэр куэдащ Мао Цзэдун и зэманым. Языныкъуэхэр егъэлеяуэ делагъэт. Мис, псалъэм и хьэтыркIэ, бзухэм иращIылIа зауэм ещхьу Ар и щапхъэщ псори властыр гъунапкъэншэу зыIэщIэлъ зы цIыхум щыIэщIэлъым и деж узыхуэкIуэнкIэ хъунум.  

ДыщызэфIэува щIыналъэхэм дисыжщ

Абхъаз республикэм гуманитар къэхутэныгъэхэмкIэ и институтым этнологиемкIэ и къудамэм накъыгъэм и 30-м и доктор диссертацэр утыку къыщрихьэнущ Налшык щыщ тхыдэ щIэныгъэлI Мэрзей Аслъэнбэч: «Адыгэхэм я дзэ хуэIухуэщIэхэмрэ абыхэм курыт лIэщIыгъуэм и 30 гъэхэм щегъэжьауэ нобэр къыздэсым зэрызахъуэжамрэ». «Лъэпкъым и дамэхэр» абхъаз каналым Мэрзейм иджыблагъэ интервью иритащ. УпщIэхэр епхат абхъазхэмрэ адыгэхэмрэ я зэхуэдэ блэкIа жыжьэм. 

Лермонтовым теухуауэ дымыщIэ гуэрхэр

  Дызэрыт илъэсым Кавказ дунейр урыс литературэм пщIэ пылъу хэувэным хэлъхьэныгъэ нэхъ ин хуэзыщIахэм яз усакIуэшхуэ Лермонтов Михаил и илъэс 2I0-р ягъэлъэпIэнущ. Игъуэу къэтлъытащ абы и гъащIэ гъуэгур зэфIэувэжыным хэлъхьэныгъэшхуэ хуэзыщIа, усакIуэм ди щIыпIэм щрихьэкIа зэманым нэгъуэщIынэкIэ уезыгъэплъ, КъБР–м щIыхь зиIэ и егъэджакIуэ Щоджэн Хьэутий и тхылъу «I837: Тайны странствования Лермонтова по Кавказу» зыфIищам. 

Абы пхиша гъуэгур

Урысейм ныбжьэгъугъэ къыхузиIэ къэралхэр дунейм и щIыналъэ зэмылIэужьыгъуэхэм щымащIэкъым. Абыхэм яхыубжэ хъунущ Ипщэ-КъуэкIыпIэ Азием щыIэ Шри Ланкари (1972 гъэр къэсыху Цейлону щытащ). Пэжу, КъухьэпIэм, псом хуэмыдэу США-м, къыхуигъэтIыгъуэхэм едаIуэри, зэгуэр абы и щIыб къытхуигъэзат, ауэ къызэрагъапцIэр къыгурыIуэжри, зыкъиIуэнтIэжащ. ИкIи ар ауэ сытми къэхъуакъым: къэралым Iэмал иIащ СССР-м, иужькIэ Урысейм уриныбжьэгъуныр сыт и лъэныкъуэкIи зэрынэхъыфIыр, абы узэримыгъэлъэпэрэпэнур къыгурыIуэну.

Адыгэпсэ нэгъэса

Ди лэжьэгъу, КъШР-м щIыхь зиIэ и журналист, КъШР-м и ТхакIуэхэм я зэгухьэныгъэм и шэрджэс къудамэм и унафэщI, «Черкес хэку» республикэ газетым и редактор нэхъыщхьэ Абидокъуэ Люсанэ Алий и пхъур ящыщщ гъащIэм и лъэныкъуэ псоми ехъулIэу псэу бзылъхугъэ жанхэм, Iущхэм, гуащIафIэхэм.

Лъэпкъхэм я зэныбжьэгъугъэр зи дамыгъэ

Зыужьыныгъэм и гъуэгур зэи щытакъым тыншу. Сыт хуэдэ лэжьыгъэфIми текIуэныгъэ инми я щIыбагъ къыдэлъщ цIыху гъащIэхэр, щыщIэныгъэхэр, гугъуехьхэр. Зи ныбжьыр илъэси 110-м щхьэдэха Нарткъалэ къикIуа гъуэгуанэри гъэнщIащ апхуэдэ IуэхухэмкIэ. Апхуэдэуи абы хыболъагъукI къалэм игъуэта зыузэщIыныгъэм щыхьэт техъуэ IуэхугъуэфIхэр, ехъулIэныгъэ лъагэхэр, псом ящхьэращи, щапхъэу бгъэлъагъуэ хъуну цIыху гъащIэ купщIафIэхэр.

Сыт къыпэплъэр?

Украинэм щекIуэкI дзэ Iуэху хэхар Урысейм и текIуэныгъэмкIэ зэриухынум шэч зэрыхэмылъыжыр хьэкъ щыхъуащ КъухьэпIэми. Абы Киев къызэрыдэIэпыкъур зыхуэгъэзари ар Iэмал зэриIэкIэ нэхъ кIыхь ящIынырщ. Иужьрейм ди дзэхэм къыпэщIэтыфу «фэ къазэрытеуэу» «мамыр зэпсэлъэныгъэхэр къыхалъхьэнущ. Дауи, езыхэм къагъэувхэм тету. Ауэ апхуэдэ дыдэу белджылыщ УФ-м ар зэримыдэнури: абы фIэкIыпIэ имыIэу зригъэхъулIэнущ дзэ Iуэху хэхам щыщIидзэм зыхуигъэувыжа мурадхэр. Абы къыхэкIыу мы упщIэр къыкъуокI: сыт хуэдэ теплъэ иIэу къэнэну Украинэр? Ар куэдрэ зэхэгъэкIыгъуэхэм хэхуащ, Iэджэрэ ячэтхъауэ щытащ.

Граждан зауэмрэ адыгэхэмрэ

2-нэ Iыхьэ

Страницы

Подписка на RSS - Тхыдэ