Жылагъуэ

Журналист, публицист цIэрыIуэ Мэшыкъуэ Тэзэл Инал и къуэм нобэ и ныбжьыр илъэс 80 ирокъу. Абы Ломоносовым и цIэр зэрихьэу Москва дэт къэрал университетыр 1966 гъэм, абы и аспирантурэр 1973 гъэм къиухащ. Тхыдэ щIэныгъэхэмкIэ кандидатщ. 1975 - 1979 гъэхэм ар Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Министрхэм я Советым и Аппаратым, 1979 - 1991 гъэхэм КПСС-м и Къэбэрдей-Балъкъэр обкомым щылэжьащ.

         Къэбэрдей - Балъкъэрым и консерв заводхэм я гъэмахуэ лэжьыгъэр сыт щыгъуи зэраублэр джэш щхъуантIэрщ. Мы Iуэхум япэу пэрыхьащ Тэрч, Аруан щIыналъэхэм я заводхэр.

         Бахъсэн щIыналъэм и мэкъумэш IуэхущIапIэхэми мы илъэсым  джэш щхъуантIэу гектар 500 - нэс  хасащ. Абы и Iухыжыным ноби пэрытщ. Районым мэкъумэш хозяйствэмкIэ и Управленэм дызэрыщигъэгъуэзамкIэ, зы гектарым хуэзэу тонни 5 - м  щIигъу къытрах. ЗэрыхуагъэфащэмкIэ, 2022 гъэм ар тонн 2645 - м нэсынущ. Комбайным къихыр занщIэу консерв заводхэм ирагъашэ.

ЩIакIуэ фIыцIэшхуэр къыстепIарэ зызгъэмызыжу мащэ Iуфэм сыIулъщ. Хьэдрыхэ бжьэпэ жыхуаIэр мырауэ къыщIэкIынщ, жызоIэ сигукIэ. ЛIэнми лIыгъэ хэлъщ, – мо зэ дыкъызыхэкIауэ жыхуаIэ щIы фIыцIэжьым и куэщIым анэ кIэдахъуэу сралъхьэжамэ, си псэ тIэкIум «уэху» жиIэжынт, дуней гугъуехьыр сщхьэщыужынти, жэнэтым сыкъихутэнт, сымылажьэрэ сымыпщIантIэу, сызэгупсысын гуныкъуэгъуэ симыIэу.

«Тыншу хэзыгъэгъуазэ» лъэпкъ проектым и фIыгъэкIэ зи узыншагъэр хуэмыщIа сабий куэдым дэIэпыкъуэгъу нэхъыбэ ягъуэту хуежьащ.
Абыхэм папщIэ ди республикэм и курыт еджапIэхэм коррекционнэ классхэр къыщызэрагъэпэщ. Апхуэдэ Iуэху бгъэдыхьэкIэм и фIыгъэкIэ егъэджакIуэхэм Iэмал ягъуэтынущ, сабийхэм я зэфIэкIым елъытауэ, я дэтхэнэми щхьэхуэу дэлэжьэну.
Проектым хиубыдэу Псыхъурей, Кышпек, Ислъэмей къуажэхэм я школищ зэрагъэпэщыж: унэлъэгухэр, зытхьэщIыпIэхэряхъуэжащ, щIыхьэпэхэм пандусхэр щагъэуващ. 

 «ГъащIэм и жыг» - аращ зэреджэр КъуэкIыпIэ гъунэгъумкIэ щыIэ къэралыгъуэхэр игъащIэ лъандэрэ къыддекIуэкI, тфIэIэфIыпсуи тшхы хъурмэ кIыхь цIыкIухэм. Ахэр куэдрэ зэрыщылъым, сытми зэрыдекIум къимыдэкIэ, абы хэлъ хущхъуэгъуэхэм куэд хэтщIыкIыркъым.
Ахэр лIэужьыгъуэ куэду зэхедз, абы тещIыхьауэ хуагъэув уасэхэри. Зи хущхъуэгъуэр нэхъыбэу къалъытэ «пащтыхь хъурмэ» пIащэ фIыцIэшхуэхэр куэдкIэ нэхъ ягъэлъапIэу къокIуэкI, ауэ щIэныгъэлIхэм къызэрахутамкIэ, псори зэхуэдэу сэбэпщ.

Къэбэрдей-Балъкъэрым, Къэрэшей-Шэрджэсым, Дагъыстаным, Ставрополь щIыналъэм зыплъыхьакIуэ кIуэхэм папщIэ телефон зэпыщIэныгъэхэмкIэ оператор нэхъ ины дыдэм – МегоФоным – 4G лъэщагъ зиIэ интернетым зригъэубгъуащ. ЩIыпIэ пхыдзахэм, бгылъэ жыжьэхэм, къурш жьэгъухэм кIуэ зыплъыхьакIуэхэм Iэмал яIэ хъуащ интернетыр зэпыу имыIэу къагъэсэбэпыну.
МегоФоным щылажьэ инженерхэм 4G лъэщагъ зиIэ интернетыр щIэзыгъэхуабжьэ пкъохэр цIыху куэд здэкIуэ щIыпIэхэм щагъэуващ. Абыхэм ящыщщ, псалъэм папщIэ:
• Къэбэрдей-Балъкъэрым хыхьэ Iуащхьэмахуэ лъапэрэ Чегет и Iэгъуэблагъэхэмрэ;

Еянэ мазэм, августым, Римым и пащтыхь Октавиан Август и цIэр фIащащ. 

«Моя провинция» («Си щIыналъэ жыжьэ») фестивалым и тхыдэм I999 гъэм къыщыщIедзэ.

115-нэ Къэбэрдей-Балъкъэр шуудзэр къызэрызэрагъэпэщрэ илъэс 80 щрикъум ирихьэлIэу иджыблагъэ Ростов щIыналъэм щекIуэкIа фэеплъ Iуэхугъуэхэм Къэбэрдей-Балъкъэрым и лIыкIуэхэри хэтащ.

Адыгэхэр нэхъ лъэпкъыжь дыдэхэм ящыщщ. Илъэс мин бжыгъэхэм къыщынэркъым абы я тхыдэм, я хабзэм и лъабжьэр къыщежьэр. Абы зэман блэкIа куэдым я нэпкъыжьэ телъщ. Ар уи фIэщ хъун щхьэкIэ ирикъунщ адыгэбзэм и къулеягъыр, абы хэт фIэщыгъэцIэхэм я къэхъукIэм, къэгъэщIыкIэм и гъэщIэгъуэнагъыр. Абы и зы щапхъэщ адыгэ мазэцIэхэри.
Абыхэм фIэщыгъэцIэ зэхуэмыдэхэри яIэу урохьэлIэ. Ар къызыхэкIар цIыхухэм я IэщIагъэм, ялэжь Iуэхум ехьэлIауэ зэманыр къалъытэу зэрыщытаращ.