Жылагъуэ

Шоколадыр фIыуэ зымылъагъу къэгъуэтыгъуейщ, ауэ дегупсысыркъым ар апхуэдэу щIыщытым: какаом и дагъэм хэлъ эндорфиным насыпым и гормонкIэ йоджэ. А пкъыгъуэрщ псоми а гукъыдэжыр къезытри.

- Сыт хуэдэ бдзэжьей лIэужьыгъуэр нэхъыфI? Лымрэ бдзэжьеймрэ дэтхэнэр нэхъ сэбэп?.. апхуэдэ упщIэхэм махуэ къэс дрохьэлIэ. Бдзэжьейр Iэмал имыIэу щIэх-щIэхыурэ шхын хуейщ. Ди тыкуэнхэм щыкуэдщ абы къыхэщIыкIа ерыскъыгъуэ зэмылIэужьыгъуэхэр: бдзэжьей гъэгъуа, шыуа, гъэщта, хугу, консервхэр.

Псоми дощIэж пэщIэдзэ классхэм дызыпэрыса пасэрей партэ тыншхэр, уеблэмэ абыхэм зыкъомкIэ епхауэ щытащ ди сабиигъуэр. Апхуэдэ партэхэм ди зэманым сабийхэр хуэмыныкъуэжу къалъытэми, ахэр егъэлеяуэ сэбэп хуэхъурт еджакIуэхэм я узыншагъэм. 
1861 гъэм «крепостное право» жыхуаIэр Iуахыжа нэужь, школхэм я бжыгъэр зэуэ хэхъуащ. Абы щыгъуэ нэхъыщхьэу къалъытэр бжэкIэрэ еджэкIэрэ сабийхэм ирагъэщIэнырт, зэрыгурыIуэгъуэщи, мыхьэнэшхуэ иратыртэкъым зыпэрыс стIолым. 

Школ хъыбархэр

КъытщIэхъуэ щIэблэр узыншэу, гупсысэ къабзэрэ дуней еплъыкIэ екIурэ яIэу къэгъэтэджыным гулъытэшхуэ щигъуэт зэманщ иджыпсту. А мурадыр я лэжьыгъэм щынэхъыщхьэхэм ящыщу щагъуэв къэрал IэнатIэ куэдым, жылагъуэ зэгухьэныгъэ зэмылIэужьыгъуэхэм.

Къэбэрдей-Балъкъэрым ЕгъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министерствэм иджыблагъэ щызэхэтащ КъБР-м и Правительствэм егъэщIылIауэ лажьэ, балигъ мыхъуахэм я хуитыныгъэхэр хъумэнымкIэ комиссэм и зэIущIэ.

Ди лъэпкъэгъухэр

Америкэм и Штат Зэгуэтхэм я Сан-Францискэ къалэм щыпсэу Рогов Николас мы тхыгъэр зытеухуар хэхэс адыгэхэм ящыщщ. Зи унагъуэм и тхыдэр зэхуэзыхьэсыжа, адэжь Хэкум къэкIуэжыну зи хъуэпсапIэ щIалэр политикэ, нэгъуэщI щхьэусыгъуэхэм къыхэкIыу дуней псом и щIыналъэ зэмылIэужьыгъуэхэм щыпсэуну къызыхуихуа ди лъэпкъэгъу куэдым язщ.

Япэ илъэсыщIэ псейр ди хьэблэм щагъэувауэ щытащ 1964 гъэм. Ди уэрам ехым тесу хъуар унагъуэ зырызыххэу къащти, егъэджакIуэ защIэт. Ахэри ауэ къэгъэнауэ, абыхэм къахэсыжт гъэ еджэгъуэщIэ къэс ди школым илъэс зыбжанэкIэ щылэжьэн хуейуэ къагъакIуэ урыс егъэджакIуэхэри. Езыхэми нэхъ къащтэу егъэджакIуэ зэрыс унагъуэхэр къыхахырти, зыщыгуфIыкIыжхэу илъэс-илъэситIыр кIуэрт, мо къахыхьахэм хьэщIагъэшхуэ ирахрэ, унагъуэм илъ щIакхъуэ Iыхьэр зэдагуэшу. .

Иужьрей зэманым щIэныгъэлIхэр нэхъ тепсэлъыхь хъуащ цIыхуцIэ зиIэм игъуэта зыужьыныгъэм щIэныгъэ гъуэгур япэу щыпхызыша КъуэкIыпIэ Гъунэгъум и муслъымэн къэралыгъуэхэм яIа зэфIэкIхэм.

Зэманым къыдэкIуэ Iуэхухэм IупщIу къагъэлъэгъуащ а IэщIагъэм ирилажьэхэм къабгъэдэхуэ  къалэнхэр зэрыиныр.
Техникэр къызэрагъэсэбэпым, щIыуэпсым и къэхъукъащIэхэм япыщIауэ къыкъуэкI гугъуехьхэр абыхэм езыхэм я  узыншагъэм щымысхьыжу къызэранэкI икIи цIыхухэм нэхумрэ  хуабэмрэ къыхузэрагъэпэщыж. Иджыблагъэ жэщми махуэми гугъуехьышхуэхэм хэту икIи псэемыблэжу лажьэурэ, энергетикхэм зэман кIэщIым энергие системэр зэтегъэувэжынымкIэ республикэм щызэфIагъэкIахэр абы и щыхьэтщ.

ЩыIэщ цIыху, щалъхуа хэкум, щIыналъэм я тхыдэмрэ езым и гъащIэмрэ зэхэухуэнауэ псэу. Абыхэм гурэ псэкIэ зыхащIэ хэкум и щыщIэныгъэхэри, апхуэдэ дыдэуи ирогушхуэ икIи иропагэ абы и ехъулIэныгъэхэми. Зи гугъу тщIы цIыхухэм я щапхъэщ Нарткъалэ и япэ унафэщIхэм ящыща Хьэсанэ Хьэжмурид Ахьмэд и къуэр. Абы и нэгу щIэкIащ жылэу зэрытIыцсрэ илъэси I00-м щIигъуа къалэ дахэм къикIуа гъуэгум абы и цIыхухэр щыззрихьэлIа лъэпощхьэпохэри здынэсыфа лъагапIэхэри.