Мэзышым и плъыфэ псори дыгъэ бзийм зэбгритыкI хуэдэщ, иджы хуэдэ зэманым бжьахъуэхэр фом щеуэжыр щыплъагъукIэ.
Фор гъэгъахэм я купсэм къызэрыхахым дыщыгъуазэщ, ауэ ар занщIэу хуэкIуэркъым а дэ тщIэ ерыскъы IэфIым. Абы папщIэ бжьэ цIыкIухэм ягъэзэщIэн хуей мэхъу нэрымылъагъу къалэн ин: гъэгъахэм я купсэ ткIуаткIуэр къраша нэужь, я Iупсым хэлъ нектарник пкъыгъуэ щхьэхуэхэмкIэ зэхащIэ.
АлыджыбзэкIэ «нектар» псалъэм къикIыр «тхьэхэм я псыIэфI» жиIэу аращ. IуэрыIуатэхэм къызэрыхэщымкIэ, а псым гъащIэ къует. Бжьэ цIыкIум зэ лъакъуэхьыгъуэу езым и хьэлъагъым и ныкъуэм хуэдиз къихьыфынущ. Зы фо килограмм закъуэ абыхэм ящIын папщIэ гъэгъа мелуаным нэс къызэхакIухьын хуей мэхъу. Псом нэхърэ нэхъ фо нэхъыбэ къызыхах бзиихум и чэзум зы бжьэ быныфIым махуэм хуэзэу нектар килограмм 20 - 25-рэ зэхуахьэсыф. Уасэ зимыIэ а пкъыгъуэм минералрэ витамин лIэужьыгъуэу хэмылъ щыIэкъым, удз гъэгъам и фIыгъуэ дахэу къищIу щыаракIэ. Апхуэдэу ар къулейщ белокымкIэ, антибиотикхэмкIэ, пигментхэмкIэ.
Бжьэм нектарым елэжьын щIедзэ, и Iумрэ фом хухэха лъатэ цIыкIумрэ зэрынэсу. Абы нектарым хэт псым и зэхуэдитIыр щыхокI. Абы иужькIэ ар а лъатэм итщ тхьэмахуэ псокIэ. А пIалъэм къриубыдэу абы елэжьыныр зы дакъикъи зэпагъэуркъым. Ауэрэ зделэжьым, аргуэру псыр хуэдиплIкIэ ягъэмащIэ, апщIондэху фор нэхъ Iув, нэхъ хьэлъэ мэхъу, пкъыгъуэ зэмылIэужьыгъуэхэмрэ кислотахэмкIэ къулей ящI, Iэф нэхъыбэ къыщIохьэ, плъыфэрэ мэ гуакIуэрэ егъуэт. ИужькIэ ар безым щагъэтIылъа нэужь, а псоми хохьэж шэхум, тIатIийм я мэ гуакIуэхэри. Бжьэ зэрыбын лъэрыхьым зы илъэсым хуэзэу фо килограмми 120-рэ яшх. Псом нэхърэ нэхъыбэ щашхыр емытIысэхыу щылажьэ, къаруушхуи щагъэкIуэд гъатхэмрэ гъэмахуэмрэщ.
Бжьэхэр здэщыIэ щIыналъэхэм елъытауэ ящI фохэри я зэхэлъыкIэкIи, я теплъэкIи зэщхьэщокI. КъуэкIыпIэ Жыжьэм - женьшеным, Азие Курытым - бжьэхуцым…
Фор къызыхащIыкIар абы и фэмкIэ, и мэмкIэ, и IэфIагъымкIэ къыпхуэщIэнущ. Псалъэм папщIэ, кIарц хужьым къыхахар псы къабзэм хуэдэу ущызэкIэщIоплъ икIи ар псом нэхърэ нэхъыфIу къалъытэ.
Фо псоми зэхуэдэу удз гъэгъа мэ гуакIуэ ящыуркъым. Къапщтэмэ, тутын тхьэмпэм, шыкIуртIым гъэгъам къыпаххэм я мэр гурыхь дыдэу щыткъым.
Ди къэралым узыщрихьэлIэ лIэужьыгъуэхэм ящыщщ зи гугъу тщIа кIарц фор. Абы фруктозэ пкъыгъуэр куэду зэрыхэлъым къыхэкIыу зэман кIыхькIэ ткIуаткIуэу къонэ. Хугу хъун щIидза нэужь уэс хьэдзэ щыкъуейм ещхьу хужьыфэ къыщIохьэ. Зы махуэм хуэзэу бжьэ бын лъэрыхьым зы кIарц жыгым фо килограмми 8-м нэс, зы гектарым килограмм 1700-рэ къыпахыфынущ.
Бзиихум и гъэгъар бжьэхэм къахуигъэщIа хуэдэщ. Зы жыг гектарым хуэзэу фоуфIу 1 тонным нэблагъэ къыпах. Гъэгъа гъуэжь-удзыфэхэм нектарыр уэру къыщекIуэ пщэдджыжьымрэ пщыхьэщхьэмрэщ бжьэхэр куэду щызэхуэсыр. Башкирие, Амур щIыналъэхэм щыщIаху фоми мэ гуащIэ щоу, дыджагъи къыщIохьэ, ауэ ар нэхъ зыфIэфIи щыIэщ, я хущхъуэгъуэр ауэ къэгъэнауэ. Апхуэдэу щыIэщ къатхъэнсолыкъу, мэракIуапцIэ, дзэл, шэмэджгъэдыргъ, рапс, люцернэ, къэб, уеблэмэ тюльпан фохэр. Ауэ къэкIыгъэхэм къыхамыххэри щыIэщ. Абыхэм ящыщщ щхъухь зыхэлъхэр, мывэ, «падевэ» лIэужьыгъуэхэр.
«Мывэ» фор - «дикий мёд»-кIэ зэджэр - къыр е жыг гъуанэхэм щащIхэрщ. Ахэр хущхъуэшхуэщ, илъэс куэдкIи зыри къыщымыщIу щылъщ.
«Падевый» жыхуаIэр тхьэмпэхэм ящIэт псыр къыщIэзыфыкI хьэпщхупщхэм къапыткIу ткIуэпсхэм къыхахырщ. Апхуэдэхэм мэ гуакIуэ яIэкъым, ауэ микробхэр зэуэзэпсэу яукI.
