ЦIыхубз бэшэч

 «Пхуэмышэчын Алыхьым къыптрилъхьэркъым», - жаIэ хабзэщ. ИпэжыпIэкIи дунейм дыкъытохьэри, гуфIэгъуэри нэщхъеягъуэри, гугъуехьри гупсэхугъуэри, тыншыгъуэри, псори зэкIэлъыкIуэу абы щызыхыдощIэ. Абыхэм уафIэкIынкIи Iэмал щыIэкъым. Iей мыхъу, фIы хъужыркъым жыхуаIэращи, гъащIэм и гъурри цIынэри зыхищIэу, гъэунэхуныгъэхэм пхыкIыу, иужьым бынкIэ, лэжьыгъэкIэ, пщIэ игъуэтамкIэ зыIуэтэжа бзылъхугъэщ Багъэтыр (ТеуныкI) Лидэ. 
ЦIыхубзыр си щхьэкIэ сцIыхуртэкъым, итIани абы и хъыбарыр и шыпхъу нэхъыщIэ Альбинэ къыщысхуиIуатэм, сыт хуэдиз лIыгъэ хэлъ а бзылъхугъэм хужысIащ сигукIэ. Ахэр Курп Ищхъэрэ бынунагъуэшхуэм къыщыхъуат, зэдэлъху-зэшыпхъуу 7 хъууэ. Ар насыпышхуэт, арщхьэкIэ зэгъусэу къэхъуну Iэмал ямыIэу гъащIэм зэбгридзат. Лидэ быным я нэхъыжьт. Иджыри сабий дыдэу, еплIанэ классым щIэсу, ар школым щыджалэри, и тхыр икъутат. Узыр зыхищIэми, зыми закъримыгъащIэу зы зэманкIэ абы къикIухьащ. Иужьым нэхъ къыщыхигъэзыхьым, псори нахуэ хъури, операцэхэм мызэ-мытIэу пхыкIын хуей хъуащ. Налшык къалэм дэт «Огонёк» сабий зыгъэпсэхупIэм абы и узыншагъэр къыщыкIэлъыплъу арати, апхуэдэ гуныкъуэгъуэхэр зэриIэм хуэдэу, еджэныр зэпигъэуакъым, и щIэныгъэм егугъуащ. Ебланэ классым щынэсым, ар ягъэкIуащ «Волчьи ворота» щыIэ школ-интернат щхьэхуэм. ГъэщIэгъуэнращи, ехъулIэныгъэхэр иIэу абы еянэ классыр къиухащ икIи Налшык педагогикэ училищэм щIэтIысхьащ, и узыншагъэр абдеж ирихьэлIэу нэхъыфIи хъужауэ. Бзылъхугъэр зыщIэхъуэпса Iуэхут ар - сыт щыгъуи фIэфIт сабийм яхэтыныр, ядэлэжьэныр. Абы щыгъуэм еджапIэ къэзыуххэр къуажэхэм ягъакIуэу щытат. Лидэ I972 гъэм училищэр къиухри, Акъбащ-Ипщэ къуажэм дэт сабий гъэсапIэм ягъэкIуащ. Абы илъэс 40-м нэблагъэкIэ Iутащ цIыхубзыр, и IэщIагъэм псэемыблэжу ирилэжьащ.
 Абдеж абы унагъуи щиухуэжати, колхозым щызэхэт комсомолым и пашэу щыта Багъэтыр Борисрэ абырэ гъуэгуанэ дахэ къызэдакIуащ, хъыджэбзитIрэ (Лаурэрэ Ларисэрэ) зэтIолъхуэныкъуэу щIалитIрэ (Муратрэ Маратрэ) зэдапIащ.
- Дэ зы адэ-анэм дыкъилъхуауэ дызэшыпхъуми, ди жагъуэ зэрыхъунщи, дыкъызэдгъуэгурыкIуэну Iэмал диIакъым. Лидэ (дэ Рает дызэреджэр) и узыншагъэм теухуауэ балигъ хъуху интернатым щыIэн хуей хъуат. ТхыцIэкIэ телъу, еянэ классым нэсыху хэлъащ… къызэфIэувэжащ, - къыддогуашэ Альбинэ. - А зэманыр гугъути, уеблэмэ дыкIэлъыкIуэфынуи щытакъым. Илъэсибл ди зэхуакут, сэ сыцIыкIут. Зэманыр зэдэдгъэкIуауэ, гукъэкIыж IэфIхэр ди сабиигъуэм щызэдимыIами, къыджаIэжауэ сощIэ анэ быдзышэ дримыкъуу щыхъум, ар фермэм кIуэурэ шэ къытхуихьу зэрыщытар. А зым фIэкIа къысхуимыщIауэ щытами, Лидэ сэ игъащIэкIи сыхуэарэзынут. Апхуэдиз илъэс дэкIауэ, иджыпсту жыпIэжыну ар имыгъуэми, сэ иджы къызгурыIуэу аращ апхуэдиз къытхуэзыщIам, абы телъа гугъуехьыр зэрыхуэдмыпшыныжыфар. СымыукIытэжу жысIэнщи, абы гуныкъуэгъуэ иIам хуэдэ зэрыдмыгъэунэхуауэ, абы щыгъуэм ар фIыуэ зэреджамрэ и ехъулIэныгъэхэмрэ хуэдэ дэ уеблэмэ тхузэфIэкIакъым. АпхуэдизкIэ ар бэшэчти, сыт щыгъуи жылагъуэ Iуэхуми, пионер зэгухьэныгъэми, гупжьейхэми (зыкъигъэлъагъуэу, уэрэдхэр жиIэу) Лидэ жыджэру хэтащ, цIыхухэм ядэIэпыкъунымкIэ зэи зриусыгъуэджакъым. Зыщыдгъэгъупщэ хъунукъум ар щеджа зэманым ди анэ дэлъхухэу Пэщол Хьэмыщэрэ Борисрэ абы гугъу зэрыздрагъэхьауэ щытари. Пенсэм зэрыкIуэрэ куэд щIами, Лидэ зыдэлэжьахэм, игъэсахэм нобэр къыздэсым гулъытэ къыхуащI. Си гугъэмкIэ аращ нэхъыщхьэу, нэхъ лъапIэу цIыхум и гуащIэм къыпэкIуэжынкIэ хъунур. 
Багъэтыр Лидэ КъБР-м Егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министерствэм и ЩIыхь тхылъыр (тIэунейрэ) къыхуагъэфэщащ, апхуэдэуи Тэрч районым цIыхубэ егъэджэныгъэмкIэ и управленэм, Акъбащ Ипщэ къуажэм и щIыпIэ администрацэм, егъэджэныгъэм и лэжьакIуэхэм я профсоюзым и щIыналъэ комитетым ягъэпажащ. Нэхъыщхьэрати, абы «Лэжьыгъэм и Ветеран» медалыр къратащ.

БАГЪЭТЫР Луизэ.
Поделиться: