Дахагъэм и лъыхъуакIуэ

Дызыщыпсэу лъахэм нэхърэ хамэ щIыпIэхэм зыщытплъыхьыну нэхъ дыхуоIэ. Абы щыгъуэми ди щIыналъэр цIэрыIуэщ бгылъэ щIыпIэхэмкIэ, псыкъелъэхэмкIэ, гуэлхэмкIэ. Ахэр аэросъемкэкIэ дегъэлъагъу Даур Алим.

Бгы уардэхэм, псыхъуэхэм уакъыщыхэплъэкIэ, гур зыхьэху дахагъэщ плъагъур. Ауэ апхуэдэ видео тепхыныр, япэрауэ, Iуэху тыншкъым, етIуанэрауэ, дэтхэнэми къехъулIэркъым, ещанэрауэ, щIыпIэр фIыуэ пцIыхун хуейщ. А лэжьыгъэм Алим зэреувэлIам теухуауэ жеIэ: «Сыт щыгъуи жызоIэ ди щIыналъэр зэрыгъуэзэджэр, абы и дахагъэм пэхъун зэрыщымыIэр. А псор щыслъэгъуар ди щIыуэпсым видео тесхын щыщIэздзарщ. ЗэрымыщIэкIи къэхъуа Iуэхущ: щIалитI сиIэщи, зэгуэрым, ИлъэсыщIэ махуэшхуэр къэблагъэу, ахэр къызэлъэIуащ квадрокоптер къахуэсщэхуну. Нэхъ къызэрыгуэкIыу къахуэсщтэри, зы махуэ гуэрым абыхэм камерэ тедгъэувэу къедгъэлъэтыхьыну мурад тщIащ. Тетхахэм апхуэдизкIэ ситхьэкъуати, а Iуэхум пысщэну мурад сщIащ. Iэмэпсымэ нэхъыфIхэр зэзгъэпэщри, япэщIыкIэ сыкъыщалъхуа щIыпIэм видео тесхын щыщIэздзащ. Сэ сыкъыщыхъуащ зи щIыуэпсыр дахагъэкIэ бей Дзэлыкъуэ районым, БэтэхкIэ зэджэ къуажэм. АдэкIэ сегупсысащ ди бгы уардэхэм щытепх зэрыхъунум, дэри щIыуэпс къулей зэрыдиIэр цIыхухэм зэрезгъэлъагъуфынум. Апхуэдэу бгым зэман куэд щызгъакIуэу сыхуежьащ, ди щIыналъэр нэхъ къэсцIыхуащ. Интернетым peak_5642 напэкIуэцIыр къыщызэIусхри, тесххэмкIэ цIыхухэм садэгуашэурэ, къызэупщI хъуащ «Дэнэ мыпхуэдэ щIыуэпс дахэ здэщыIэр? Дауэ зэдгъэлъэгъуа хъуну?» - жаIэурэ».

Иджыпсту «джип тур»-хэм щIэупщIэ яIэщ. ЦIыхур машинэ цIыкIукIэ зэмыкIуэлIэф щIыпIэ дахэхэм лъагъуэ хэхахэмкIэ яшэ. Даурым апхуэдэ гъуэгуанэхэри къызэрегъэпэщри, цIыхухэм ялъагъур нэхъ гукъинэж ящыхъун папщIэ, видеохэр ятрех, яхузэхегъэувэж.

- ДронкIэ видеохэр тесхыу аращи, сыт щыгъуи согугъу Iэмэпсымэм IупщIу зэрытрихыным. Ауэ Шэджэм аузым спутник зэпыщIэныгъэхэр щымылажьэ куэдрэ къохъури, Iэмэпсымэм зебгъэIэтынымкIэ, къебгъэлъэтыхьынымкIэ гугъуехь къыщыхэкI щыIэщ. Псалъэм папщIэ, мызэ-мытIэу къысхуихуащ дроныр къыр гуэрхэм тенэу, ар къэслъыхъуэжын хуей щыхъуа, - жеIэ щIалэм. - 2024 гъэм Географие диктантыр Шэджэм аузым къыщыщызэрагъэпэщати, ар зэрекIуэкIар щытесхым сыхущIэкъуащ ди щIыпIэм и дахагъэр наIуэ къызэрысщIыным. Нэхъыбэу тегъэщIапIэ сщIар абы хуэкIуэ гъуэгур къэзгъэлъэгъуэнырщ. Къапщтэмэ, Къэбэрдей-Балъкъэрыр къызэрацIыху щIыпIэхэм ар ящыщщ, къэрал псом къикIыу зыгъэпсэхуакIуэ куэд абы къокIуалIэ. Географие диктантыр езыр икъукIэ Iуэху гъэщIэгъуэнщ, апхуэдиз цIыху къызэрызэщIиубыдэм щхьэкIи щхьэпэу къызолъытэ. Апхуэдэ Iуэхухэр щIэх-щIэхыурэ егъэкIуэкIамэ хъунут, псом хуэмыдэу щIалэгъуалэр ди щIыуэпсым, дызыщыпсэу къэралым и щIыпIэхэм нэхъыбэу щагъэгъуэзэн мурадкIэ. Си щхьэкIэ сыкъапщтэмэ, сэ сфIэхьэлэмэту абы сыхэтащ, щIэуэ къыщысщIари мащIэкъым, куэд щызэзгъэцIыхуащ. Арауэ къысщохъу а Iуэхум и къалэн нэхъыщхьэ дыдэри».

Къыхэгъэщыпхъэщ, Даурым Урыс Географие зэгухьэныгъэм мы гъэм епщIанэу иригъэкIуэкIа «Географие диктантыр» щрагъэтха щIыпIэ нэхъыфIыр къыхэхынымкIэ зэхьэзэхуэм кърикIуахэр къыщапщытэжым, «Видеоролик нэхъыфI» Iыхьэм Даурым Шэджэм аузым щытриха, «Магия перевала Актопрак» зыфIища лэжьыгъэм текIуэныгъэр къызэрыщыхуагъэфэщар.

НэгъуэщI зы Iуэхуми ар дехьэх: мы гъэм ар иужь итынущ бгыхэм, къуршым щыIэ гуэлхэм, мылылъэхэм цIыхухэр лъэсу зэришэным: гупурэ зэхуишэсрэ, зекIуэм хэтхэм жэщыр шатырхэм щIэсу ягъакIуэу.

Алим и напэкIуэцIым щIыпIэ дахэ куэдым ущоплъ ди республикэм щытрихауэ, ауэ зи фIэщыгъэхэр, уеблэмэ дымыщIэ. Абыхэм ящыщ зыбжанэм я гугъу едгъэщIащ: «Псоми яцIыху щIыпIэхэм нэмыщI, нэгъуэщI телъыджэ куэди диIэщ дэ. Псалъэм папщIэ, Хъазнидон, Сукан аузхэр. Ахэр ящыщщ нэхъ мащIэу здэкIуэ, ауэ нэхъ дахэ дыдэхэм. Сэ семызэшу дапщэри сыкIуэфынущ, псалъэм папщIэ, Безенги аузым. Ар кIуэ пэтми нэхъ цIэрыIуэ мэхъу. КъищынэмыщIауэ, Безенги блынджабэм кIэщIэт Баран-кош гуэлри мыбдеж къыщыхэбгъэщ хъуну къызолъытэ. Абы унэсын щхьэкIэ, Безенги мылылъэр (Кавказым щынэхъ ин дыдэр) километри 8-кIэ къызэбнэкIын хуейщ. А гуэл цIыкIум деж хъуакIуэу щыплъагъуфынущ къурш бжэнхэри. Къыхэзгъэщыну сыхуейт Безенги аузым метр 3200-кIэ и лъагагъыу щыIэ Укю-Кош тэхъуанэри. Абы зыплъыхьакIуэ, альпинист 20-м нэс щIохуэ, жэщыр щагъакIуэ хъуну. А щIыпIэм деж уи нэр яхьэхуу Кавказ бгы къуршхэм, Безенги блынджабэм, зи лъагагъымкIэ Iуащхьэмахуэ иужькIэ етIуанэ увыпIэр зыIыгъ Дыхтау бгым хуиту уащыIуоплъэ. Пэжыр жысIэнщи, а щIыпIэм сэ япэ увыпIэр хуэзгъэфэщэнт. Абыхэм нэмыщIи, дауи, нэгъуэщI щIыпIэ дахэ куэд республикэм иIэщ, зэдгъэцIыхун, зэдгъэлъагъун, нэгъуэщIхэри щыдгъэгъуэзэн хуейуэ».

БАГЪЭТЫР Луизэ.
Поделиться:

Читать также: