Сабиигъуэ хъуэпсапIэр IэщIагъэ хуэхъуащ

Гугъуэт Миланэ сабийхэм я дзэм еIэзэ ­дохутырщ, «Дента Лэнд» дзэ клиникэм ­щолажьэ. НыбжькIэ щIалэ пэтми, гурэ псэкIэ къыхиха IэщIагъэм и и Iэмалхэмрэ щэхуу хэлъхэмрэ къигъэIэрыхуащ. ЦIыкIу­хэм я узыншагъэм укIэлъыплъыным къалэн къыпщещI ахэр фIыуэ плъагъунри къыдэпхьэхыфынри. Миланэ абыи полъэщ. Зи дзэ игъэхъуж цIыкIухэр доху­тырым и деж кIуэну яфIэфIщи, сурэтхэр хуащIурэ хуахь, усэщIэ зэрагъэщIамэ къы­хуоджэ, хьэпшыпыщIэ къахэхъуами ирагъэлъагъу. ИтIанэ, дохутыр Iэпэ щабэм и «псэлъэгъу» цIыкIухэм я дзэхэр щIэрыпс яхуещIыжри, гуфIэу щIегъэкIыж. 
И IэщIагъэр къызэрыхихам, и студент гукъэкIыжхэм, лэжьыгъэм гукъыдэж къы­зэрыхихым теухуауэ депсэлъащи, къыд­жиIам фыщыдогъэгъуазэ. 

- Дзэ дохутыр IэщIагъэр къызэрыхэпхам и гугъу къытхуэщIыт, Миланэ.
- СызэрыцIыкIу лъандэрэ сехъуапсэрт хъэ­лат хужь сщыгъыу сылэжьэну. Сабий сад нэужьым си анэр здэлажьэ сымаджэщым сыздишэрти, абы щылажьэхэм сехъуапсэрт. Нэхъ ин сыкъэхъуа нэужь, дзэм щеIэзэ поликлиникэм сашэурэ си дзэхэм кIэлъагъэплъырт. Абы щыгъуи си дзэхэм къеплъ дохутырым набдзэгубдзаплъэу сыкIэ­лъып­лъырт. И IэбэкIэр, Iэмэпсымэхэр зэриIыгъыр, къызжиIэхэр - псори сфIэгъэщIэ­гъуэнт. Ахэр лъабжьэ хуэхъуауэ къысщохъу си IэщIагъэр къыхэсхыным. Курыт еджа­пIэр къыщызухым, сызыхуеджэнум теухуауэ си адэ-анэм сыхагъэзыхьакъым, «Уэ езым уи гум нэхъ пIэпихыр IэщIагъэ пхуэхъунщ», - жаIэри. Медицинэрат си нэ къызыхуикIри, сытрагъэгушхуащ. Курыт еджапIэр (Налшык гимназие №13-р) 2016 гъэм къызэрызухыу, КъБКъУ-м медицинэмкIэ и факультетым ­стоматологиемкIэ и къудамэм сыщIэ­тIыс­хьащ. ИлъэситхукIэ седжэри, 2021 гъэм ординатурэм сыкIуащ. 2023 гъэм ари къэзухащ.
- Уи студент гукъэкIыжхэр сыт хуэдэ?
- Дыщыстудентар куэдрэ сигу къокIыж. Сыщеджэм старостэу сыщытащ. Ди гупыр зэкъуэтт, зэхуэгъэкIуатэ диIэт. Ноби дызэ­рыщIэу, зыр адрейм лэжьыгъэ IуэхукIэ чэн­джэ­щэгъу дызэхуэхъуу дыкъызэ­до­гъуэгуры­кIуэ. 
Медицинэм ухуеджэным, ар IэщIагъэ пщIыуэ уи гъащIэр еппхыным жэуаплыныгъэ хомылъхьэу хъунукъым. Сыту жыпIэмэ, цIы­хум и узыншагъэм теухуащ а IэщIагъэр. ­Гугъущ, дауи, уеджэнри улэжьэнри. Ауэ сыдихьэхыу седжащ, тхылъыр псом япэ изгъэщащ. Экзаменхэр щызиIэм деж, си хьэщIапIэ кIуэнри, тIэкIу зытезгъэунри къэзгъанэрт. Iыхьлыхэм я хьэгъуэлIыгъуэ куэд зыхэзгъэ­кIыжащ экзамен сиIэу техуэурэ. 
- Уи лэжьыгъэм узыгъэгушхуэу сыт хэ­лъыр?
- Зыгуэрым и дзэм узэреIэзамкIэ арэзы пщIауэ, зы сабий и дзэхэм зэрыхуэсакъын ­хуейр гурыбгъэIуарэ гуфIэу щыщIэкIыжым деж гукъыдэжым зеIэт. Ар къаруи пхуохъу адэкIэ уигурэ уи псэрэ етауэ Iуэхум пыпщэн папщIэ. ИужькIэ хуэныкъуэ хъуми, адэ-анэхэм сабийхэр къашэ къытрагъазэурэ. Ап­хуэдэу дзыхь къыщыпхуащIкIи уи гуапэ ­мэхъу, дауи. 
Дзэ узыр Iейуэ уигу хэзыгъэщIхэм, узыгъэгуэуэщхьэуэхэм ящыщщ. Ар цIы­хум щхьэ­щыпхыфмэ, и узыншагъэм теухуауэ сэбэп ухуэхъуфмэ, аракъэ IэщIагъэм и IэфI хъуж­ри! 
- Сабийхэм уеIэзэныр къыхэпхащ… 
- Ординатурэм сыщIэтIысхьа къудейуэ, Налшык «Денталенд» клиникэм лэжьэн щы­щIэздзащ ассистенту. Илъэсрэ ныкъуэрэ зи ныбжь ­сабийхэм я дзэм елэжь дохутырым и дэIэ­пыкъуэгъуу сыщытащ. Дохутырым сыдэ­лэжьэху сабий зыблэкIхэм садэуэршэрурэ, згъэджэгуурэ, садэгушыIэурэ сыдахьэхащ. «Мис мы псэ къабзэхэращ сэ сызэIэзэну сыхуейр», - жысIащ сигукIэ. 2023 гъэм ординатурэр къызэрызухамкIэ дипломыр къы­зэ­рысIэрыхьэжу, сабийхэм я дзэ дохутыру лэжьэн щIэздзащ. Сабийхэм садэлэжьэ­нымкIэ сэбэп къысхуэхъуахэщ, сыт щыгъуи упщIэжэгъу сщIахэщ, ноби щхьэпэ куэд я деж къыщысщIэу садолажьэ сытым дежи фIыщIэ лей зыхуэсщI дохутырхэм: дзэ кли­никэр зыгъэлажьэхэу Ало Элянэрэ Бахъсэн Дианэрэ, зи дэIэпыкъуэгъуу сыщыта Быф Дианэ. 
- ЦIыкIухэм я дзэр хъума хъун папщIэ сыт хуэдэ чэнджэщхэр ептынт адэ-анэхэм?
- Сабийм и япэ дзэр къыщыхэжам щегъэжьауэ, абы хуэсакъын, кIэлъыплъын ­хуейщ. Япэ дзэм щыщIэдзауэ, зырызыххэу лъэщIын хуейщ. Iэмэпсымэ тыншхэри щыIэщ мы зэманым абы папщIэ. Iэпхъуамбэм палъхьэ селиконри дзэр зэрагъэкъабзэ хъыдан хужь цIыкIухэрами хъунущ къэбгъэсэбэп. Сабийм и дзэр махуэм тIэу лъэ­щIын хуейщ. Пхъэщхьэмыщхьэхэр, гъэш­хэкIхэр нэхъыбэу ебгъэшхыу, IэфIыкIэр ебгъэгъэмащIэмэ нэхъыфIщ. Си деж къашэ цIыкIухэм яжызоIэ дзэм зэрыдэIэбэ Iуданэ псыгъуэм хуэдэ махуэ къэс къагъэсэбэпы­ну. Мазищ къэсыху дзэ дохутырым деж пшэну щхьэпэщ сабийр.
- Миланэ, уи сабиигъуэр уигу къэбгъэ­кIыжмэ, сытхэр уи нэгу къыщIыхьэрэ?
- Сабиигъуэр сигу къэзгъэкIыжмэ япэу си нэгу къыщIыхьэжыр къуажэхэм сашэжу зэрыщытарщ. Къармэхьэблэ джабащхьэм си адэшхуэм сыдишырти, удз гъэгъа дахэ­-хэр зэхуэсхьэсырт, псыежэхым сишэрт, губгъуэм зыщызигъэплъыхьырт. ИтIанэ, дадэ и хъыбархэр, и чэнджэщхэр, и ущиехэр ящыщщ гукъэкIыж хуабэхэм. Сэ сыдохутыр хуэдэу, дадэ сымаджэрэ ар згъэхъужу сыджэгуу зэрыщытар си гум IэфIу илъщ. 
Си анэшым - Зеикьуэ - сыщашэри гухэ­хъуэт. Нэхъыжьхэр къедгъэтIысэкIырти, ахэр Iэгу къытхуеуэу, си анэ дэлъхум и къуэхэм сэрэ теплъэгъуэхэр дгъэлъагъуэрт, дыкъа­фэрт. Си анэшхуэм хадэ дахэу зэрихьэрти,  ар тфIэтелъыджэу, хадэхэкIыу итхэм дытеп­сэ­лъыхьурэ телефонкIэ видео цIыкIухэр тетхырт. Иджы къыдощтэжри доплъыж ди ви­деотеплъэгъуэхэми, дродыхьэшхыж. 
Си сабиигъуэ гукъэкIыжхэм ящыщщ курыт еджапIэм сызэрыщIэсари. АдыгэбзэмкIэ ­зэпеуэхэм сыхэту щытащ куэдрэ. 8 - 9 класс­хэм сыщыщеджэхэм «Джэгурэш» зэпеуэм сыхигъэхьэрт егъэджакIуэм. Егъэлеяуэ се­гугъуу зыхуэзгъэхьэзырт, ди бзэм теухуауэ гъэщIэгъуэн куэдым гу лъыстэрт. Адыгэ шхыныгъуэхэр пщэфIынымкIэ зэгуэр зэ­пеуэ сыхыхьати, си анэшхуэм щIыгъуу пасэрей шхыныгъуэ зыбжанэ сыпщэфIауэ щытащ. Абы щыгъуэ сигу изубыдащ си анэшхуэм «кIэрахъуэ тегъауэ» жыхуиIа адыгэ шхыныгъуэр. Дзажэ гъэгъуар мафIэ дэпкIэ игъа­жьэрти, абы къыщIэжа дагъэр мэрамысэ ­хуабэм щIикIэрт. ЩIакхъуэ зэтеупIэщIыкIым и пщэфIыкIэми сригъэсауэ щытащ си анэ­шхуэм. 
- ЯпэкIэ укIуэтэнымкIэ сэбэп къыпхуэ­хъуу сыт хуэдэ хьэл-щэн пхэлъ?
- Си гум ислъхьаIамэ, ар зэзгъэхъулIэным ерыщу зызопщыт, Iуэху ныкъуэщIэ къэз­гъанэркъым. 
- Насыпыр сыт уэркIэ?
- Сэ насыпыр къызэрызгурыIуэр мыращ: уи нэхъыжьхэр пхуэузыншэу къыпщхьэ­щытмэ, къыбдекIуэкI цIыхухэм я Iуэхухэр ефIакIуэмэ, дунейр щIэращIэмэ, мамырыгъэр диIэмэ, гуапагъэ ди зэхуаку дэлъмэ, ­уигу къыдыхьэ лэжьыгъэ IэнатIэм уузыншэу упэрытмэ, цIыхухэм сэбэп уахуэхъуфмэ - ар насыпщ. Дэтхэнэ зи насып къэкIуэгъуэри ехъуапсэу си гугъэщ унагъуэ дахэ иухуэну. Сэри абыхэм сащыщщ. ЦIыхум и кIэм нэсу насыпыфIэу зибжыжын щхьэкIэ унагъуэ хуэныкъуэщ, дауи. ГуфIэгъуэри гуауэри зыдигуэшын гъащIэ гъусэ зиIэр насыпыфIэщ.