АдэкIи зэрызиужьынум хущIэкъунущ

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и пщIэр нэхъ лъагэу щиIэтащ еджапIэ нэхъыщхьэхэм ящыщу 100-м я фIагъыр къэзыхута RAEX зи фIэщыгъэ къэралпсо пщалъэм.

Зи цIэ къитIуа къэралпсо пщалъэм 89-нэ увыпIэр къыхуигъэфэщащ КъБКъУ-м. А хъыбарыр хэIущIыIу щыхъуащ илъэс къэс Мэзкуу щрагъэкIуэкI, «ЕджапIэ нэхъыщхьэм и къэкIуэнур» фIэщыгъэр зиIэ щIэнIуатэм. Илъэс зыбжанэ хъуауэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетыр ди къэралым и университет нэхъыфIхэм халъытэ, унэтIыныгъэ щхьэхуэхэмкIэ къапщтэмэ, Кавказ Ищхъэрэм ит еджапIэ нэхъыщхьэхэм я пашэщ. RAEX-м зэрыжиIэмкIэ, Урысейм и университет нэхъыфIхэм КъБКъУ-р шэч къытумыхьэжыну хоувэ. Къыхэгъэщын хуейщ Кавказ Ищхъэрэм щыщ еджапIэ нэхъыщхьэхэм ящыщу, КъБКъУ-м къищынэмыщIауэ, RAX-м нэхъыфIхэм хибжащ Кавказ Ищхъэрэ къэрал университетымрэ Ставрополь къэрал мэкъумэш университетымрэ.

Егъэджэныгъэ IэнатIэм хьэрхуэрышхуэ зэрыщекIуэкIыр къэплъытэмэ, щIыналъэхэм курыт щIэныгъэ щрагъэгъуэт я еджапIэхэр къэзыуха ныбжьыщIэхэр нэгъуэщI щIыпIэхэм кIуэуэ щеджэныр къызэрыхахым тепщIыхьмэ, КъБКъУ-м и пщIэр къэзыIэт апхуэдэ гъэунэхуныгъэхэм мыхьэнэшхуэ яIэщ. RAEX-м ди щIыналъэ еджапIэр зэрыхэхуам и щыхьэтщ КъБКъУ-м и зыужьыныгъэм епха программэр щIэныгъэ нэхъыщхьэр цIыху нэхъыбэм етыным, щIыналъэмрэ къэралымрэ я экономикэ зыужьыныгъэм хуищI хэлъхьэныгъэр гъэбэгъуэным, стратегие мыхьэнэ зиIэ «Лэжьыпхъэхэр-2030» къэрал программэм, Лъэпкъ технологие жэрдэмым, Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм Жылагъуэ-экономикэ зыужьыныгъэмкIэ и стратегием къагъэув Iуэхугъуэхэр зэрызэфIахыр, абыхэм я гъэзэщIэкIэр зи нэIэ щIэтхэм екIуэкI лэжьыгъэмкIэ арэзы зэрыхъур.

Апхуэдэу щытми, университетым къыпэщылъщ къэралым нэхъыфI дыдэу къыщалъыта еджапIэ нэхъыщхьэхэм ялъэщIыхьэныр. КъБКъУ-м и техникэ Iэмалхэр егъэфIэкIуэныр, инженер IэнатIэхэмрэ техникэмкIэ щIэныгъэ лэжьыгъэхэр нэхъыбэ щIыныр, медицинэмрэ пкъыгъуэбэу зэхэт полимер пкъыгъуэхэмкIэ къэхутэныгъэхэр егъэкIуэкIыныр а гуращэм хуэунэтIауэ щытщ. А псор университетым къехъулIэнкIэ Iэмал иIэкъым, «Лэжьыпхъэхэр-2030» стратегие программэм хэмыхьамэ, абы къигъэув Iуэхугъуэхэр зэфIихыну темыгушхуамэ.

И гугъу щIыпхъэщ «Лэжьыпхъэхэр-2030» программэр къызэрыхалъхьэрэ университетыр стратегие мыхьэнэ зиIэ пэхуэщIэ Iуэхугъуитхум епхауэ зэрелэжьым, политикэ жэрдэмипщIым я зэфIэхынми пыщIауэ Iуэхугъуэ зэмылIэужьыгъуэхэр зэрыригъэкIуэкIым. ИщхьэкIэ зи гугъу тщIа стратегие пэхуэщIэхэм япкъ иткIэ, КъБКъУ-р мы лъэхъэнэм Iуэхугъуэ 14-м хэтщ. «Лэжьыпхъэхэр-2030» программэм къигъэувхэр гъэзэщIэным цIыху 600-м щIигъу яужь итщ. Абы щыщу цIыху 500-м къалэн щхьэхуэхэр зэфIэхыныр я пщэм дэлъщ, цIыхуи 140-р стратегие мыхьэнэ зиIэ пэхуэщIэхэм тегъэщIауэ мэлажьэ. ЕкIуэкI Iуэхугъуэхэм хэтхэм я процент 60-м щIигъум я ныбжьыр илъэс 39-м фIэкIакъым. Апхуэдэу жыIэн хуейщ программэм хыхьэ лэжьыгъэхэр ягъэзэщIэн зэрыхуежьэрэ мылъкуу къыхэкIам и процент 90-р КъБКъУ-м и техникэ Iэмэпсымэхэр зэгъэпэщыным, щIэныгъэ лэжьакIуэхэм улахуэ етыным, еджапIэм и бжыгъэрылъанэ Iэмалхэм зегъэужьыным зэрыхуаутIыпщар.

Мэзкуу щекIуэкIа щIэнIуатэм хэтащ КъБКъУ-м щIалэгъуалэ политикэмкIэ, гъэсэныгъэ лэжьыгъэмрэ жылагъуэ IуэхухэмкIэ и проректорым и къалэнхэр зыгъэзащIэ Нэзрэн Беслъэнрэ егъэджэныгъэм и фIагъым кIэлъыплъынымрэ рейтинг къэхутэныгъэхэмкIэ центрым и унафэщI Квашин Виталийрэ. Нэзрэн Беслъэн щIэнIуатэм щищIа къэпсэлъэныгъэм КъБКъУ-м щекIуэкI лэжьыгъэр къызэщIикъуэжырт, интернет зэпыщIэныгъэхэмрэ абы щекIуэкI Iуэхугъуэхэм, егъэджэныгъэм, щIэныгъэ лэжьыгъэм къазэрылъэIэсым, къыхагъэкI щхьэхуэныгъэхэр зэрылажьэ программэхэм зэрыхуаухуанэм теухуат.

«Дэ цIыхухэр я Iуэху еплъыкIэхэмкIэ щызэдэгуашэ щытыкIэр къызэрыгуэкI псэлъэкIэ къудейуэ къэтлъытэркъым. Iэмал зэриIэкIэ нэхъ куууэ дыхэплъэну, коммуникацие Iэмалхэм заужьынымкIэ абы хэлъ щхьэхуэныгъэхэр къыхэдгъэщыным дыхущIокъу. ЗэпыщIэныгъэхэр гъэпсыным студентхэм хуэдэу хуэжыджэр жылагъуэм хэту къыщIэкIынкъым. Арыххэуи, ахэр къызэрыгуэкI псэлъакIуэ мыхъуу, къапсэлъым и гъэзэщIакIуэу, я гупсысэхэр пэхуэщIэ пыухыкIахэм хуэзышэ IуэхущIакIуэу къыдолъытэ. Дауи, дызытепсэлъыхьыр ауэ сытми къызэрыгуэкI Iуэхугъуэхэм ехьэлIауэ цIыхухэр щызэпсалъэ щытыкIэракъым, атIэ гуращэ пыухыкIахэр зыхуигъэувыжу, къэпсэлъэныгъэхэр щIэныгъэ лэжьыгъэм хуэзышэ коммуникациеращ. Зи ужь дитыр егъэджэныгъэ программэхэр зыгъэзащIэхэми, щIэныгъэ къэхутэныгъэ езыгъэкIуэкIхэми, лэжьыгъэ щхьэхуэхэр зыунэтIхэми я зэхуаку дэлъ зэпыщIэныгъэр нэхъ лъагэу къэIэтынырщ, интернетым и Iэмалхэр къагъэсэбэпурэ зи гугъу тщIы гъуэгум ирикIуахэм я зэфIэкIхэр къыхалъхьэурэ КъБКъУ-м и лэжьыгъэр егъэфIэкIуэнырщ. А лэжьыгъэр зэтеубла хъумэ, фи фIэщ фщIы, КъБКъУ-м дзыхьышхуэ игъуэтынукIэ, щIыналъэм ит курыт еджапIэхэр къэзыуххэр дэ дблэкIыу нэгъуэщIыпIэ мыкIуэнукIэ, ди еджапIэм и фIагъым хуэдэ куэдкIи хэхъуэнукIэ», – жиIащ Нэзрэным.

Къыхэгъэщын хуейщ RAEX-м и шыбзэм щIэкI еджапIэхэр щIэныгъэлIхэм, егъэджакIуэхэм, студентхэм, жылагъуэ лэжьакIуэхэм, хьэрычэтыщIэхэм ящыщу цIыху мини 150-м щIигъум я пащхьэ иралъхьа упщIэхэм къратыж жэуапхэм тещIыхьауэ къызэрахутэр, иригъэкIуэкI лэжьыгъэр цIыхубэм зэралъэIэсым, гъащIэм хэпща зэрыхъуам елъытауэ зэрызэрагъэзахуэр.

КъБКъУ-м и ректорым и къалэнхэр зыгъэзащIэ Алътуд Юрэ куэд щIакъым Мэзкуу щекIуэкIа зэIущIэхэм языхэзым къыщыхигъэщат сыт хуэдиз ехъулIэныгъэ еджапIэм имыIэми, зыхущIэкъупхъэр нэхъыбэжу зэрыщытыр икIи 2023 гъэм къыщегъэжьауэ абы хуэунэтIа Iуэхугъуэ зыбжанэм яужь зэрихьэнур. Апхуэдэу Алътудым и гугъу ищIыгъат университетым и шынагъуэншагъэр къызэгъэпэщыныр IэщIыб пщIы зэрымыхъунум, абы телэжьэн зэрыхуейм, техникэрэ технологиерэ я лъэныкъуэкIэ яIэ Iэмалхэм иджыри фIыуэ зэрытелэжьапхъэм икIи абыхэм къазэрыхэгъэхъуапхъэм, электроникэм, еджапIэм и бжыгъэрылъанэ Iэмалхэм зезыгъэужь щIэныгъэ-егъэджэныгъэ центр зэрызэгъэпэщыпхъэм икIи къызэрызэIухыпхъэм. УнафэщIым къиIэта мы Iуэхугъуэхэр, куэдым и зы мащIэу зэрыщытыр къэплъытэмэ, университетым щызэфIэха хъуащ е абы нэблэгъащ.

Къэралпсо щIэнIуатэм къриубыдэу екIуэкIа ГъэфIэж зэIущIэм КъБКъУ-м и цIэр дахэкIэ къыщраIуащ, Урысейм и еджапIэ нэхъыщхьэм зиужьыным хуищIа хэлъхьэныгъэм папщIэ RAEX-м и фIыщIэ тхылъыр къыхуагъэфэщащ. КъБКъУ-м адэкIи зиужьыну, рейтингым щиIыгъ увыпIэм нэхъыфIкIэ зригъэхъуэжыну и гугъэщ, абы щхьэкIэ дунейпсо, къэралпсо икIи хэгъэгупсо пэхуэщIэхэм хыхьэнущ, ипэ ища еджапIэхэм ядэлэжьэнущ, абыхэм я зэфIэкIхэм иригъуэзэнущ.