Дызытет дунейм укIэлъыщIэмыхьэу зехъуэж. Зехъуэж гъащIэм, нэхъапэкIэ щымыIа IуэхугъуэщIэхэр къежьэкIэрэ, цIыхур зыщымыгъуэза къэхъугъэщIэхэм утыкур яубыдкIэрэ. Зехъуэж щIэныгъэм, лъэныкъуэ куэдкIэ къызэкIуэцIыкIыу зэрыхуежьамкIэ, щыIэныгъэм щиубыд увыпIэр хэпщIыкIыу нахуэ зэрыхъуамкIэ. Зехъуэж егъэджэныгъэм, IэнатIэм щекIуэкI лэжьыгъэм унэтIыныгъэщIэхэр зэригъуэтамкIэ, еджэмрэ езыгъаджэмрэ абы хуаIэ щытыкIэм зэрызихъуэжамкIэ. Сыт хуэдэ зэхъуэкIыныгъэри гугъэм епхащ.
Зи бын гъащIэм увыIэпIэфI щригъэгъуэтыну, щIэныгъэфI бгъэдилъхьэну, IэнатIэфI хузэригъэпэщыну щIэмыхъуэпс адэ-анэ щыIэкъым. Дыгъуасэрей махуэхэм нобэрейхэр къазэрыщхьэщыкIыр, зэплъэкIыгъуэ уимыхуэу пщэдейрей махуэхэм нэгъуэщI теплъэ зэрагъуэтынур къызыгурыIуа адэ-анэхэр хущIокъу технологиещIэхэр щыбагъуэ, IэщIагъэщIэхэр къыщежьэ, дунейм и зэхэлъыкIэм теухуа гупсысэкIэщIэ куэдыр тепщэ щыхъу дунейм быныр хэзагъэу къызэрагъатэджыным. Абы теухуащ кIуэ пэтми зызышэщI IэщIагъэунэтI лэжьыгъэри.
«Адыгэ псалъэ» газетым и щIэджыкIакIуэхэр нэхъапэкIэ щыгъуазэ фызэрыхуэтщIащи, 2025 - 2026 гъэ еджэгъуэщIэм курыт еджапIэхэм «Си Хэку – си щIэплъыпIэхэр» дерсыр къыщыхалъхьащ. Жэрдэмыр къызыбгъэдэкIар «Пщэдейрей махуэхэм я егъэблагъэ тхылъ» («Билет в будущее») пэхуэщIэ гупырщ. Курыт еджапIэхэм дяпэкIэ гулъытэ хэха щызыгъуэтыну дерсым къызэщIиубыдэнущ щIэныгъэмрэ технологиемрэ щIэщыгъуэу къыщыхъу Iуэхугъуэхэр, къэкIуэну махуэхэм мыхьэнэшхуэ зыгъуэтыну IэщIагъэхэмрэ IэнатIэхэмрэ ятеухуа псалъэмакъхэр. Жэрдэмыр къыхэзылъхьа гупым зэригъэувамкIэ, 6 - 11-нэ классхэм щеджэхэм папщIэ къызэрагъэпэщ курсыщIэм зэIущIэ 34-рэ хохьэ, ахэр сабийхэм я ныбжьым теухуауэ гъэпсауэ щытынущ. КъызэралъытэмкIэ, пэхуэщIэм зэришэлIэн хуейщ сабийхэри, егъэджакIуэхэри, адэ-анэхэри. «Си Хэку – си щIэплъыпIэхэр» дерсым зыхуигъэувыж къалэнхэм елъытауэ, егъэджакIуэхэри, унэтIакIуэхэри, гъэсакIуэхэри, психологхэри сабийм дэлэжьэнущ, абы къыхихымрэ дэзыхьэхымрэ елъытауэ, и зэфIэкIхэми зрагъэужьу хуежьэнущ.
Адэ-анэхэм пэхуэщIэр зэрахуэщхьэпэну щIыкIэхэм ящыщщ я быным и хъуэпсапIэхэр зыхуэдэр нэхъыфIу къащIэн папщIэ тестхэм къагъэув упщIэхэм жэуап зэрырагъэтынур, IэщIагъэунэтI дерсхэр зэрылэжьэну Iэмалхэмрэ методикэ Iэмэпсымэхэмрэ зэрыщагъэгъуэзэнур, къэкIуэну лъэхъэнэхэм мыхьэнэ щызыгъуэтыну IэщIагъэхэм я зэужьым зэрыхагъэплъэнур, я щIэблэм трамыкъузэу зыхуейр къыхахынымкIэ зэхэщIыкI зэрыбгъэдалъхьэнур. ПэхуэщIэм и къалэнхэмрэ мурадхэмрэ щызэхэтхыкIа зыубзыху тхыгъэр интернетым щиIэ напэкIуэцIым итщ, абы щIыгъуу зэрылэжьэну программэмрэ махуэгъэпсымрэ кърагъэуващ. Адэ-анэхэм абыхэм иджы щыщIэдзауэ зыщагъэгъуэзэфынущ.
Курыт еджапIэхэм я нэхъыбэр махуитхум зэрыхуэкIуэм, сыхьэт бжыгъэхэр зэрызэпэубыдам щыгъуазэхэр мы дерсыщIэм хухах сыхьэт бжыгъэр къыздрахынум щIэупщIэнущ. Къыхэгъэщын хуейщ мыр дерс нэхъыщхьэхэм зэращымыщыр, атIэ дерсщIыб лэжьыгъэу зэрыщытыр. Курыт щIэныгъэ щрагъэгъуэт IуэхущIапIэхэр зэрылажьэ дерсщIыб лэжьыгъэм пэхуэщIэр и зы IыхьэфIу зэраубзыхуам къыхэкIыу, ныбжьыщIэхэр абы кIуэн хуейуэ къалэн яIэщ. Мы пэхуэщIэр зэрыIэмалыншэм теухуауэ жэрдэмщIакIуэхэм къэрал хабзэри тегъэщIапIэ хуащI – «Егъэджэныгъэм теухуа хабзэм» и 43-нэ статьям къегъэув еджакIуэхэм зи гугъу тщIы пэхуэщIэм и программэр къагъэIурыщIэн хуейуэ.
«Си Хэку – си щIэплъыпIэхэр» пэхуэщIэ гупым фокIадэм и 25-м адэ-анэхэм я урысейпсо зэIущIэ пэIудзауэ къызэригъэпэщри, Iуэхум фIыуэ хэзыщIыкIхэр жэрдэмыр еджапIэхэм къыщIыхэлъхьэн хуей щхьэусыгъуэхэмрэ лэжьыгъэм кърикIуэну зыщыгугъхэмрэ зэпкърыхауэ трагъэпсэлъыхьащ. Къэбэрдей-Балъкъэрым курыт щIэныгъэ щрагъэгъуэт IуэхущIапIэхэм я унафэщIхэмрэ гъэсэныгъэ лэжьыгъэр къызэгъэпэщынымкIэ абыхэм я къуэдзэхэмрэ къанэ щымыIэу а лэжьыгъэм хэтащ. ЦIыхухэр зыгъэпIейтей упщIэхэм жэуап ирату зэхуэсым хэтащ Мэзкуу дэт, Ломоносов Михаил и цIэр зезыхьэ къэрал университетым, «Гуманитар технологиехэр» центрым, Урысейм IэщIагъэрэ щIэныгъэрэ егъэгъуэтынымкIэ центрым, Зи узыншагъэкIэ сэкъат зиIэхэм ядэлэжьэнымрэ щIэныгъэ егъэгъуэтынымкIэ институтым я IэщIагъэрылажьэхэр, егъэджэныгъэ IэнатIэм илъэс Iэджэ хъуауэ купщIафIэу хэт егъэджакIуэхэр. Зэхуэсым щекIуэкIа псалъэмакъыр къызэщIэпкъуэжмэ, къыхалъхьа жэрдэмыр щагъэзащIэкIэ, кърикIуэну зыщыгугъыр Iуэхугъуэ зыбжанэ мэхъу:
– 2025 гъэм фокIадэм и 1-м къыщегъэжьауэ сыхьэт 17-м нэс къызэщIэзыубыдэну пэхуэщIэр щIыналъэ программэхэм хэухуэн;
– курыт щIэныгъэ зэзыгъэгъуэт ныбжьыщIэхэм щIэныгъэ гуэдзэм къигъэув Iуэхугъуэ зэмылIэужьыгъуэхэм зыщагъэгъуэзэну, зыхуейр къыхахыу я есэныгъэхэр нэхъыбэ ящIыну Iэмал етын;
– пэхуэщIэм и программэм дяпэкIэ гъащIэм щIыпIэ пыухыкIахэр щызыубыдыну IэщIагъэщIэхэр къызэщIегъэубыдэн;
– зи узыншагъэкIэ сэкъат зиIэ ныбжьыщIэхэм дежкIэ программэр Iэрыхуэ зэрыхъун Iэмалхэр къэлъытэн, лэжьыгъэми зэрыхэбгъэхьэн методикэхэри зэхэгъэувэн;
– егъэджэныгъэхэр щIыналъэхэм зы пщалъэм тету къыщызэгъэпэщын.
«Си Хэку – си щIэплъыпIэхэр» дерсым и программэм куууэ зыщызыгъэгъуэзахэм, ар зи лэжьыгъэм хэзылъхьэну тегушхуахэм къыхагъэщащ абы щыщ лэжьыгъэ куэд дыдэр сабийхэм къамыщтэнкIэ Iэмал имыIэу зэрыгъэпсар, уэршэр, зэпсэлъэныгъэ, тренинг, Iэнэ хъурей, джэгукIэ Iэмал куэд зэрыхэтыр. Апхуэдэу абыхэм гу лъатащ программэм къигъэув къалэнхэр зэщIа хъун папщIэ, сабийм темыкъузэныр, атIэ дэтхэнэ зы IэщIагъэми хэлъ щхьэхуэныгъэ псори езым зригъапщэу къыхихын зэрыхуейр нэхъыщхьэу къызэрилъытэр.
Мы далэм къриубыдэу къызэзыгъэпэщ лэжьыгъэхэр хъарзынэу зэфIэкIащ. Иджы абы кърикIуэнухэр зыхуэдэм еплъын, ар егъэджакIуэхэми, адэ-анэхэми, ныбжьыщIэхэми къызэращтэм кIэлъыплъын хуейщ. ЩIэныгъэ гуэдзэу щыщыткIэ, пэхуэщIэм къимылъыта е IэщIэкIа Iуэхугъуэ гуэрхэр къызэрыкъуэкIынум шэч хэлъкъым. Мис а къэувынкIэ хъуну упщIэхэм я жэуапыр игъуэм егъэгъуэтыжыныр, IэщIагъэунэтI дерсхэм зи гугъапIэхэр езыпхыну хьэзыр адэ-анэхэм зыгъэпIейтейхэр зэблэгъэкIыныр къалэну яIэнущ еджапIэ унафэщIхэм я дэIэпыкъуэгъухэм.
