Гугъэр псэм и щIасэщ

ЦIыхум гумащIэу хущытынымрэ зыхузэфIэмыкIым дэIэпыкъунымрэ ди къалэн нэхъыщхьэ дыдэу къыщIэкIынщ. Гур кIуэдмэ, лъэр щIэкIыркъым, жеIэ адыгэ псалъэжьым. ЦIыхум иIэн хуейщ и пэкIэ зыгъэплъэфыну къару гуэр. «Гугъэ» жылагъуэ IуэхущIапIэм и мыхьэнэр нэхъыбэу аращ. зи узыншагъэм сэкъат иIэхэм защIэзыгъакъуэ а IуэхущIапIэм 2008 гъэ лъандэрэ и унафэщI Емуз Иринэ къытхутепсэлъыхьащ я лэжьыгъэм.

- Иринэ, дауэ ухуэкIуа хъуа мы Iуэхум?

- Сыт щыгъуи сызыщIэхъуэпсу щытар егъэджакIуэ сыхъунырти, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и тхыдэ-филологие факультетым щIэныгъэ щызэзгъэгъуэтри, абы срилэжьащ. 1973 гъэм къыщыщIэдзауэ 1977 гъэ пщIондэ Тэрч районым хыхьэ Дей къуажэм и курыт еджапIэм нэмыцэбзэр щезгъэджащ. Апхуэдэуи Тэрч къалэм дэта, техникэ IэщIагъэ щызэрагъэгъуэт курыт еджапIэм сыщылэжьащ. ИужькIэ Налшык къалэм дэта кульпросвет училищэм си лэжьыгъэм щыпысщащ. Илъэс хуэдэкIэ нэмыцэбзэр щезгъэджащ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетми. 1977 - 1988 гъэхэм «Долина нарзанов» зыгъэпсэхупIэм хэт библиотекэм и унафэщIу сыщытащ.

- ЗэрыхъумкIэ, зэпымыууэ щIэблэм ухэтащ. Мы зэманми узыпэрыт IэнатIэр тыншкъым.

- «Гугъэ» жылагъуэ IуэхущIапIэр сабий сымаджэхэм, абыхэм я адэ-анэхэм ядэлэжьэну къызэдгъэпэщауэ аращ. Сэри гукъеуэ зиIэ, зи узыншагъэм сэкъат иIэ сабий зыпI анэхэм сащыщти, зэпымыууэ дэIэпыкъуэгъу сыхуэныкъуэу сыкъекIуэкIат, гугъу сехьат. Арати, 2006 гъэм адэ-анэ зы гупыфI дызэхыхьэри, жылагъуэ зэгухьэныгъэр къызэдгъэпэщауэ щытащ. Дызэрылэжьэну щIыкIэр япэу щыдубзыхуа ди зэхуэсым адэ-анэ 36-рэ кърихьэлIат. Ди лэжьыгъэр къызэрыщIэддзар дызэхуэсу, сабийхэр тедгъэууэ, я нэгу зедгъэужьын папщIэ театр е зыплъыхьакIуэ тшэуэ апхуэдэущ. Хуэмурэ лэжьыгъэр зэтедублащ, программэ хэхахэм тету иджы долажьэ. Псом хуэмыдэу ахэр хуэгъэзащ сабий ныкъуэдыкъуэхэм я узыншагъэр езыгъэфIэкIуэну Iуэхухэм. Абыхэм хеубыдэ цIыкIухэр шы тесыкIэм щыхуэдгъасэ дерсхэр. Къапщтэмэ, иджыпсту ди IуэхущIапIэр цIыху 400-м ядолажьэ, сабийхэм я мызакъуэу, абыхэм я адэ-анэхэми IэщIагъэлIхэр ядоIэпыкъу.

- Фи щхьэ закъуэкIэ а псор фхузэфIэкIрэ? Сыт хуэдэ IуэхущIапIэхэм фадэлажьэрэ?

- Псалъэм папщIэ, ГъащIэ узыншэ ехьэкIынымкIэ фондым зэгурыIуэныгъэ етщIылIащи, абы я гъэсакIуэр ди сабийхэм пщIэншэу къыдолажьэ. Ди жылагъуэ зэгухьэныгъэм езым шищ диIэщ. Шыр сабийхэм я узыншагъэм дежкIэ сэбэпышхуэ хъууэ къалъытэри, IэщIагъэлI хуедгъэджауэ 20I0 лъандэрэ а программэр къыдогъэсэбэп. Апхуэдэ дерсхэр яфIэкъабылу, Налшык къалэм и мызакъуэу, республикэм и щIыналъэ псоми кърашурэ я сабийхэр къытхуашэ. Ди жагъуэ зэрыхъунщи, ДЦП, аутизм, Дауным и синдром узыфэхэр, нэгъуэщIхэри зиIэхэр ди мащIэкъым. «Гугъэ»-м къокIуэ мыпсэлъэфхэри къэзымыкIухьыфхэри. Гур хохъуэ абыхэм зыужьыныгъэ гуэр ягъуэтауэ щыплъагъукIэ. ИкъукIэ хущхъуэшхуэ яхуэхъуу къызолъытэ абыхэм шыкIэ дазэреIэзэм.

Налшык къалэм и курыт школхэм епхауэ щыIэ коррекцэ классхэм щIэсхэми дадолажьэ. КъищынэмыщIауэ, къалэ поликлиникэхэм иппотерапиемкIэ дызэрылажьэр яжетIауэ, сымаджэхэр къыщытхуагъакIуэ щыIэщ. Сабийр япэу шым тедгъэтIысхьэн ипэ, дохутырым итхауэ щытын хуейщ ар зэран зэрыхуэмыхъунур. Мы Iэмалыр зэпымыууэ къэдгъэсэбэпыфын щхьэкIэ 2013, 20I5 гъэхэм республикэ бюджетым щыщ ахъшэ къыдатащ. УФ-м и Президентым и саугъэтхэр зыт фондым 2017 гъэм иригъэкIуэкIа зэхьэзэхуэм дыщытекIуащ икIи абы ахъшэ саугъэт къыдитауэ щытащ, сабий ныкъуэдыкъуэ зиIэ унагъуэхэм защIэдгъэкъуэным, гъащIэм хэгъэзэгъэным ехьэлIауэ къэдгъэсэбэпыну.ЩIалэгъуалэр гъащIэм хэгъэзэгъэнымкIэ куэд елъытащ творчествэ и лъэныкъуэкIэ абыхэм зэрызаужьым. 2008 гъэм къыщыщIэдзауэ, «Гугъэ»-м Кавказ Ищхъэрэм ГъуазджэхэмкIэ и къэрал институтым зэгурыIуэныгъэ ирищIылIауэ «Твой дар» фIэщыгъэр зиIэ центр мэлажьэ. Ар и нэIэ щIэтщ еджапIэм культурологиемкIэ и къудамэм и унафэщI Шаваевэ Маринэ. Сурэт щIынымкIэ, уэрэд жыIэнымкIэ, къэфэнымкIэ абы ди сабийхэм зыщаужь, республикэ пшыхьхэм, зэхьэзэхуэхэм хэтщ. 2014 гъэ лъандэрэ «Равные возможности. Достойная жизнь для всех» щIыналъэ зэхуаку фестивалым ехъулIэныгъэ абыхэм зэпымыууэ къыщахь. 2017 гъэм и накъыгъэм Санкт-Петербург къалэм сабииплI тшащ «Шаг навстречу» дунейпсо зэхыхьэм хэтыну. Абыи щIыхь тхылъхэр къыщахьащ. Шэч хэмылъу, утыку итыкIэм, цIыху хыхьэкIэм есэнымкIэ мыпхуэдэ Iэмалыр сэбэп мэхъу. Яхэтщ утыкум щIакъуэ баш яIыгъыу къихьэхэри, IэплIэкIэ кърахьэу шэнтым тесу зыкъэзыгъэлъагъуэхэри. Мыбдеж нэхъыщхьэращи, а цIыкIухэми Iэмал яIэн етын хуейщ гъащIэм и фIагъ-IэфIагъхэр зыхащIэну.

ЦIыкIухэр дошэ Дагъыстэным, Шэрджэсым, Осетием щекIуэкI фестивалхэми. Апхуэдэ гъуэгуанэхэр сэбэп мэхъу сабийхэм я къэухьым зиужьынымкIэ, ныбжьэгъу ягъуэтынымкIэ. Гулъытэ худощI я лъахэр фIыуэ ялъагъуу, гудзакъэ яIэу ахэр къэгъэхъуным. Псалъэм папщIэ, «Дыкъэзыухъуреихь дунейр» зыфIэтща программэм хыхьэу, сабийхэм жыг хадэхэм защыдогъэплъыхь, езыхэм я IэкIэ идогъэщI къуалэбзухэм я унэ цIыкIухэр, шыхэри зэрагъашхэм кIэлъыдогъэплъ.

ФIыщIэ яхуэсщIыну сыхуейт ди IуэхущIапIэм зыкъыщIэзыгъакъуэ псоми. Къыхэзгъэщыну сыхуейт КъБР-м Мэкъумэш IэнатIэмкIэ и министерствэр. Шым я Iусыр илъэс къэс абы къыдет, дызыхуэныкъуэ щыIэмэ, хьэрычэтыщIэхэми зыкъытщIагъакъуэ.

- Иринэ, уи щIалэ Бэгъуэт Анзор пшынэм зэрыхуэIэкIуэлъакIуэмкIэ и цIэр зэхыдох.

- «Гугъэ» зэгухьэныгъэм сыхыхьэнми ар къызэдгъэпэщынми сыщIытегушхуар аращ. 2007 гъэм Москва щекIуэкIа «Гъунапкъэншэ сабиигъуэ» дунейпсо зэхьэзэхуэм абы ехъулIэныгъэ къыщихьат, УФ-м и Президентым и саугъэтыр къыхуагъэфэщащ, концертхэм хэтщ. Бынращ дыщIэпсэур. Жылагъуэ лэжьыгъэр пщIэншэщ, ауэ гугъу зыщIедгъэхьыр щIэблэращи, гудзакъэ зиIэ, къыддэIэпыкъун цIыхухэри догъуэт. Сыт щыгъуи ди цIыкIухэр ягъэгуфIэ «Жако», «Налшык IэфIыкIэхэр» фабрикэхэм. Зэрыхъунур сщIэркъым, ауэ ди къару къызэрихькIэ адэкIи сабийхэм защIэдгъэкъуэнущ.