Илъэси 100 хъуауэ хабзэм и хъумакIуэщ

Урысей МВД-м Налшык къалэм щиIэ  Управленэр  илъэси 100  мэхъу -  ар  къызэрагъэпэщауэ щытащ 1923 гъэм гъатхэпэм и 31-м.   Абы и пщэрылът а  зэманым мыхьэнэшхуэ зиIэ къалэнхэу  революцэм и бийхэм, щIэпхъаджащIэхэм ебэныныр, цIыхухэр  хабзэншагъэхэм  щыхъумэныр.    

Щыхьэрым и хабзэхъумэхэм езым я IэнатIэмрэ Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ министерствэу КъБР-м щыIэмрэ я тхыдэм  лIыхъужьыгъэ напэкIуэцI мымащIэ халъхьащ.  Абы и лэжьакIуэхэр сыт щыгъуи щытщ  цIыхухэм  я хуитыныгъэхэмрэ я сэбэп зыхэлъхэмрэ я хъумакIуэу,  я гъащIэмрэ узыншагъэмкIэ шынагъуэ  къащытехьэми, я къалэным хуэпэжу пэрытщ.   

Налшык къалэ милицэм и япэ унафэщIу ягъэувауэ щытащ Пантюхин Григорий Алексей и къуэр икIи законыр гъэбыдэнымрэ Налшык щIэпхъаджагъэм зыщемыгъэубгъунымрэ жыджэру хэтащ.

 Щыхьэрым и  милицэм и лэжьакIуэхэри яхэтащ  Хэку зауэшхуэм и зэманым фашистхэм япэщIэтахэм.  

    1946 гъэм и мазаем  Къэбэрдей АССР-м  Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ и министерствэм и  унафэщI  хъуащ Горшков Анатолий Пётр и къуэр. Абы хэлъхьэныгъэшхуэ хуищIащ щIэпхъаджагъэм ебэнынымрэ жылагъуэ хабзэр хъумэнымрэ.  

Зауэ нэужь илъэсхэм Налшык къалэм къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ и IэнатIэм пэрытхэм  я пщэ къыдэхуар законностымрэ  хабзэмрэ гъэбыдэным  я закъуэтэкъым. Ар зауэм и лъэхъэнэм зэтракъута ухуэныгъэхэр щызэрагъэпэщыж, жылагъуэ-хозяйствэ, псэупIэщIэхэр щаухуэ зэманти, абыкIи я гуащIэ еблэжакъым хабзэхъумэхэр.

БлэкIа лIэщIыгъуэм и  50 гъэхэм щыхьэрым и милицэм  зэхъуэкIыныгъэшхуэхэр игъуэтащ.  Милицэм и къудамищым  я пIэкIэ къызэрагъэпэщащ  ЛэжьакIуэбэм я л1ык1уэ депутатхэм я Советым и Налшык исполкомым  къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ и къалэ къудамэ.   

80 гъэхэм я кIэм 90 гъэхэм я пэщIэдзэм  республикэм и щыхьэрым  щIэпхъаджагъэм псынщIэу зыщиубгъу хъуащ. Гупым  хуагъэувырт къыкъуэкI щIэпхъаджагъэхэм ебэныныр нэхъри щIэгъэхуэбжьэнымкIэ къалэныщIэхэр. 

Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и МВД-м   1992 - 2006 гъэхэм и унафэщIу щытащ  генерал-лейтенант  Щоджэн Хьэчим Iэлисэхь и къуэр.  Абы зыкъигъэлъэгъуащ унафэщI нэсу икIи  Къэбэрдей-Балъкъэрым  криминоген  щытыкIэр щегъэфIэкIуэным, цIыхухэм я шынагъуэншагъэр къызэгъэпэщыным хэлъхьэныгъэшхуэ хуищIащ.  

1990 гъэхэм щыхьэрым и милицэм къыкIэлъыкIуэ  зэхъуэкIыныгъэхэр игъуэтащ.   1993 гъэм щIышылэм и 5-м  Налшык администрацэм и унафэкIэ къызэрагъэпэщащ къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ ещанэ къалэ къудамэ.  Къыхэгъэщыпхъэщ Налшык къалэ администрацэм къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ и къудамищми щыхьэрым хабзэмрэ щытыкIэ тэмэмымрэ щыгъэбыдэным, цIыхухэм   я хуитыныгъэхэмрэ я сэбэп зыхэлъхэмрэ хъумэным хуэунэтIауэ  лэжьыгъэшхуэ зэрызэфIахар.  2003 гъэм и кум аргуэру къыхалъхьа  зэхъуэкIыныгъэхэм япкъ иткIэ  къалэм и къудамищыр зэгуагъэхьэри зы ящIащ.  

  2003 - 2021 гъэхэм Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ къалэ управленэм и унафэщIу щытахэщ  Коршунов Анатолэ, Бэджрэт Тобий,  ДыщэкI Назир, Геграев Марат, Алтухов Сергей сымэ.

Гупыр я къалэным зэрыхуэхьэзырым  ехьэлIа къэпщытэныгъэ къызэрымыкIуэу щытащ 2005 гъэм жэпуэгъуэм и 13-м Налшык къалэм къыщыхъуар.      IэщэкIэ  зэщIэузэда бзаджащIэ гупхэм ящыщхэр,   фIыуэ зыхуагъэхьэзырри,  республикэм и щыхьэрым къытеуат. Абыхэм къыхахар  къалэм  щыIэ  къарузехьэ органхэмрэ къудамэхэмрэт.   БзаджащIэхэм я удыныр нэхъыбэу лъэIэсат Налшык къалэ администрацэм   Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ и управленэм и 1-нэ, 2-нэ, 3-нэ ОВД-хэм я хэщIапIэхэм.   МахуитIкIэ  хабзэхъумэ IэнатIэхэм  я лэжьакIуэхэм ирагъэкIуэкIа Iуэху хэхам и фIыгъэкIэ  а террор шынагъуэр  ягъэкIуэдыжри, къалэм хабзэр щызэфIагъэувэжащ.

Налшык и уэрамхэм  махуитIкIэ щекIуэкIа зэхэуэ гуащIэм  хабзэхъумэхэм лIыгъэрэ хахуагъэрэ къыщагъэлъэгъуащ. Ди жагъуэ зэрыхъущи, хэкIуэдащ хабзэхъумэ IэнатIэм и лэ­жьакIуэу 35-рэ, бзаджащIэхэм япэщIэхуа цIыху мамыру 15.

2008 гъэм КъБР-м и Iэтащхьэм къыдигъэкIа  Указым ипкъ иткIэ жэпуэгъуэм и 13-р Хабзэхъумэ органхэм я лэжьакIуэхэу зи къалэн зыгъэзащIэу хэкIуэдахэм  я фэеплъ махуэу  республикэм щагъэуващ. Илъэс къэс а махуэм Налшык   щыIэ ЩIыхьым и  аллеем   деж  пэкIухэр щрагъэкIуэкI, зи къалэн зыгъэзащIэу хэкIуэда хабзэхъумэ IэнатIэхэм я лэжьакIуэхэм   я фэеплъу.

Урысей МВД-м и Управленэу Налшык къалэм щыIэм, къалэ Управленэм и полицэм и къудамэ №2-м  я  хэщIапIэхэм деж щагъэуващ зи къалэн зыгъэзащIэу хэкIуэда хабзэхъумэхэм     я фэеплъ  пхъэбгъухэр.   

Урысей МВД-м Налшык къалэм щиIэ  Управленэм мы зэманым  и унафэщIщ полицэм и полковник Шыбзыхъуэ Хьэчим. Зи IэщIагъэм хуэIэижь, щIэныгъэ зыбгъэдэлъ  унафэщIыр я пашэу  управленэм и лэжьакIуэхэм  Къэбэрдей-Балъкъэрым и щыхьэрым хабзэр къыщызэрагъэпэщ.   

Шыбзыхъуэ Хьэчим  шэч къытрихьэркъым  Урысей МВД-м Налшык къалэм  щиIэ Управленэм и гупыр я къалэнхэр гъэзэщIэным зэрыхуэхьэзырым.  Мы зэманым IуэхущIапIэр Iэмал имыIэу зыхуеипхъэ техникэ Iэмэпсымэхэмрэ Iэщэхэмрэ яIэщ,  къызэгъэпэщащ къапэщыт  сыт хуэдэ къалэнри гъэзэщIэным хуэхьэзыр IэщIагъэлI нэсхэмкIэ. Иужьрей илъэсищым къриубыдэу Управленэм и лэжьакIуэ 45-м къэрал  дамыгъэ лъапIэхэр къратащ.