Щэнхабзэ

ДжэгуакIуэм и макъамэр къэIуху, зы цIыху къеIусэну хуиттэкъым е ар зэпигъэуну зыми кърикуртэкъым. Апхуэдэ къару яIащ ижь-ижьыжым ди лъэпкъ макъамэ Iэмэпсымэхэм. А къарур щIэрыщIэу «къагъэбэуэж» жыпIэну, пшынэр зыгъэбзэрабзэ щIалэгъуалэр ди зэманым нэхъыбэ мэхъу. Абыхэм ящыщщ Къардэн Тимур.

ЩIалэр  Сафонов Василий и цIэр зезыхьэ Кавказ Ищхъэрэ къэрал филармонием и органисту, апхуэдэуи органнэ макъамэмкIэ и къудамэм и унафэщIу 2020 гъэ лъандэрэ мэлажьэ.

«ГъащIэр матэ щIэдзакъым», – жиIащ адыгэжьым. ЦIыху гъащIэм фIыри ери щызэблокI, дэтхэнэми хэкIыпIэрэ кIуапIэрэ къахуэгъуэтын хуейуэ. ГъэтIылъарэ телъэщIа защIэу гъащIэр екIуэкIыу щытамэ, щIэщыгъуи гуфIэгъуи щыIэну къыщIэкIынтэкъым, цIыхум ущие къызыхихыни къэхъунтэкъым. Хэти зогуакIуэ, мафIэ лыгъейм хисхьэу, хэти я гъащIэ гъуэгур зэбгъэдокI, я зэхуаку къыдэхъуа Iуэхугъуэхэм афIэкIа гъунэгъу зэхуимыщIыжыну, ауэ щыIэщ зи щыуагъэхэр игъэзэкIуэжмэ нэхъ къэзыщтэу куэд дыдэм тегушхуэхэри. 

Мастэрэ Iуданэрэ игъэIэкIуэлъэкIуэф зэрыхъуу дэн щIидзащ Батыр Зерэ. ЩэкI бзыхьэхуэ къыIэрыхьамэ, зэрыджэгу и гуащэхэм фэилъхьэгъуэ зэмылIэужьыгъуэхэр яхуидынут. Апхуэдэ зыхузэфIэкIым и ныбжьыр илъэси 4 хъуурэ арат. Езы бзылъхугъэм нобэ и нэгу къыхущIэгъэхьэжыркъым зыгуэр имыду зы махуи дэкIауэ. 

«Прокопьевск сыкъыщалъхуами, си хэкуу сыбжыр Къэбэрдей-Балъкъэрырщ» зэрыжиIэ къудеймкIэ пщIэ зыхууегъэщI кинорежиссер Гуэбэшы Амурбэч. 
Ар и анэмрэ и анэшхуэмрэ (и адэмкIэ) япIащ, «лъэпкъым и бий» зыфIащу лей зытехьа унагъуэхэм ящыщым къыщыхъуащ. Амурбэч и анэр ХьэтIохъущокъуэхэ япхъут, Налшык дэта еджапIэ къалэ цIыкIум дзэIуч IэщIагъэмкIэ щIэныгъэ щызэригъэгъуэтат. И адэ ГъущIынэ Исмэхьил абы зэи илъэгъуакъым. Исмэхьил Грознэ къалэм дэта лъэсыдзэ училищэм щеджат, лейтенант цIэр иIэу 1943 гъэм зауэм дэкIри, къигъэзэжакъым…

ЦIыху гъащIэр гъэнщIауэ щытын хуейщ Iуэху дахэкIэ. Абы щыгъуэм абы езыми къыпкъырыкIынур гуапагъэщ - зыхищIэращ цIыхум игуэшыжыр. ГъащIэм и лъэныкъуэ зэхуэмыдэхэмкIэ ехъулIэныгъэ зыIэрызыгъэхьэфхэм я мурадхэри куэд хъууэ къыщIэкIынущ. Мурад, хъуэпсапIэ зэмылIэужьыгъуэхэр иIэщ Мамхэгъ Анжелэ. Ар экономистщ, егъэджакIуэщ, уэрэджыIакIуэщ. Экономикэмрэ правэмкIэ Москва дэт институтым экономикэмкIэ и къудамэр къиухащ. А псом къыдэкIуэу Анжелэ зи макъ дахэмкIэ гукъыдэж зыгуэшыф уэрэджыIакIуэщ.

Дэтхэнэ сурэтыщIми къелъытэ и лэжьыгъэм я нэхъыфIыр дяпэкIэ ищIынрауэ... КъБР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, художник Iэзэ Гъыдэ Валерэ апхуэдэ и гупсысэм арэзы утехъуэну тIэкIу гугъу мэхъу езым и IэдакъэщIэкIхэм ущеплъкIэ. «Мыбыхэм нэхъыфIыж щыIэ?» - упщIэр, ухуей-ухуэмейми, щхьэм къозэрыхь.

2023 гъэм Урысейм щыпсэу цIыху мини 2,5-м щIигъум федеральнэ бюджетым къыхэкI ахъшэкIэ унэ къызэращэхуну сертификатхэр иратыфынущ. Абы теухуа дэфтэрым Iэ щIидзащ УФ-м и Правительствэм и УнафэщI Мишустин Михаил.

Абы и фIыгъэкIэ цIыхухэм Iэмал яIэщ я псэукIэр ирагъэфIэкIуэну е фэтэрыщIэ къаIэрыхьэну.

ГъуазджэхэмкIэ Кавказ Ищхъэрэ къэрал институтым ЩIэныгъэм и махуэм ирихьэлIэу щагъэлъагъуэ абы и егъэджакIуэхэмрэ лэжьакIуэхэмрэ я щIэныгъэ лэжьыгъэхэр. Ар къызэрагъэпэщащ хабзэ хъуауэ къэралым и щIэныгъэ, егъэджэныгъэ, щэнхабзэ IуэхущIапIэхэм щрагъэкIуэкI урысейпсо Iуэхум хыхьэу.

Щэнхабэ щIэиным и илъэсыр гуфIэгъуэ зэIущIэшхуэкIэ иджыблагъэ Зеикъуэ (ХьэтIохъущыкъуей Ипщэ) къуажэм щызэхуащIыжащ. Бахъсэн щIыналъэм щIыпIэ унафэр щызехьэнымкIэ и IуэхущIапIэм щэнхабзэмкIэ и къудамэм къыхилъхьа жэрдэмыр даIыгъащ къуажэ унафэщIхэм, щэнхабзэ лэжьакIуэхэм, егъэджакIуэхэм, гъэсакIуэхэм, къуажэдэсхэм, щIалэгъуалэм.

Ленинград щIыналъэм мыгувэу къыщызэIуахынущ хьэпшыпхэр къыщагъэщIэрэщIэж дунейпсо IуэхущIапIэ. Апхуэдэ Урысейм иджыри къэс зэи иIакъым.