Урысейм ныбжьэгъугъэ къыхузиIэ къэралхэр дунейм и щIыналъэ зэмылIэужьыгъуэхэм щымащIэкъым. Абыхэм яхыубжэ хъунущ Ипщэ-КъуэкIыпIэ Азием щыIэ Шри Ланкари (1972 гъэр къэсыху Цейлону щытащ). Пэжу, КъухьэпIэм, псом хуэмыдэу США-м, къыхуигъэтIыгъуэхэм едаIуэри, зэгуэр абы и щIыб къытхуигъэзат, ауэ къызэрагъапцIэр къыгурыIуэжри, зыкъиIуэнтIэжащ. ИкIи ар ауэ сытми къэхъуакъым: къэралым Iэмал иIащ СССР-м, иужькIэ Урысейм уриныбжьэгъуныр сыт и лъэныкъуэкIи зэрынэхъыфIыр, абы узэримыгъэлъэпэрэпэнур къыгурыIуэну. Абы и фIыщIэшхуэ хэлъщ а къэралым и унафэщIу илъэс куэдкIэ лэжьа Банданараикэ Сиримавэ (1916 - 2000 гъгъ.) И зэфIэкIкIэ, псом хуэмыдэу ди къэралым къызэрыхущытамкIэ а бзылъхугъэр ебгъапщэ хъунущ цIыхубз политикэ цIэрыIуэхэу Ганди Индирэрэ Бхуттэ Беназиррэ.
Зи гугъу тщIыр 1916 гъэм сингал унагъуэ къулейм къыщалъхуащ. Къэралым бжыгъэкIэ щынэхъыбэ сингалхэм (тамилхэр щыетIуанэщ) я тхьэр Буддэщ. Абы и диным и къудамэ нэхъ ихъу-ипкIырт унагъуэм щызэрахьэр. Сиримавэ хабзэ ткIийхэм щIапIыкIащ. Лэжьыгъэм пасэу есащ, къулъшырыфым фIэкIа зы щIыпIи щеджакъым (адэ-анэм къалъытэрт бзылъхугъэм унагъуэр зэрихьэн фIэкIа нэгъуэщI къалэн имыIэу). И ныбжьыр илъэс 24-м иту ар дэкIуащ лIакъуэлIэшхэм къахэкIа Бандаранаикэ Соломон, илъэс 17-кIэ нэхъыжьым, абы бынищи хуигъуэтащ. Сиримавэ насыпыфIэт, зыми щIэмыхъуэпсу. АрщхьэкIэ абы къыпэплъэр нэгъуэщIт.
1948 гъэм Инджылызым Британие Зэныбжьэгъугъэм и доминиону хэтым и хуитыныгъэхэр Цейлоным ирита иужь, хытIыгум щызэрызехьэу хуежьащ. Оксфорд щеджа Соломон жыджэру хыхьат политикэм. Абы щэнейрэ правительствэм министр къулыкъу къыщратат.
1951 гъэм политик Iэзэм къызэригъэпэщащ Шри Ланкам и Щхьэхуитыныгъэм и парт (ПСШЛ).
1956 гъэм а партыр хэхыныгъэхэм щытекIуати, Соломон премьер-министр къулыкъур Iэрыхьащ.
Правительствэм и унафэщIыр Iуэхум ткIийуэ бгъэдыхьащ. Сингалхэм я бзэр хытIыгум щызекIуэ къэралыбзэ закъуэу ягъэуващ. Зыхъумэжыныгъэм теухуауэ Британием иращIылIа зэгурыIуэныгъэр якъутэжащ, абы и тенджыз, дзэ-хьэуа къарухэр Цейлоным ирашыжащ, Буддэ и диныр япэ ирагъэщащ. Абы католикхэр, нэхъ Iеижу тамилхэр зэгуигъэпащ.
1959 гъэм премьер-министрыр иукIащ щIэпхъаджащIэм.
Сиримавэ гуIэрт. Абы и лъэныкъуэхэр къелъэIуащ и лIым и пIэ иувэну: япэщIыкIэ партым, иужькIэ къэралым я унафэщI хъуну. Бзылъхугъэр абы пэплъатэкъым. Ауэ а зэманым а къулыкъур зыхуэфащэ нэгъуэщI цIыху «къабзэ» (къаугъэхэми Iулъхьэхэми хэмыпщIа) къэралым истэкъым.
Партым увыпIэшхуэ щызыIыгъхэр жыжьэрыплъэт. Абыхэм ялъагъурт и щхьэгъусэр яукIа иужь Сиримавэ къэралым цIэрыIуэ зэрыщыхъуар. Арати, ипэIуэкIэ зэи политикэм хэмыта бзылъхугъэр 1960 гъэм премьер-министру хахащ. Апхуэдэ къулыкъу нэхъапэм зы цIыхубзи иIыгъатэкым.
Социалист Iуэху еплъыкIэ зиIа и щхьэгъусэм пхиша гъуэгум ирикIуащ ар. Къэралым ей хъуащ банкхэр, кхъухь тедзапIэхэр, промышленностым и IэнатIэ зыбжанэ. Правительствэм и унафэм къыщIэхутащ къэрал щIыб сатур, ахъшэшхуэ къэзыт шей гъэкIыныр. Сингалхэм ефIэкIыныгъэхэр ягъуэтащ. Ауэ а псори зигу иримыхьхэри мащIэтэкъым. 1962 гъэм, уеблэмэ зэгурыIуат властыр традзыну. Сиримавэ ар нэхъ пасэу къищIащ икIи зыкъэзыIэтыну зи мурадхэр игъэтIысащ, Тамил федерацэ партыр зэбграхуащ, абы увыпIэшхуэ щызыIыгъхэр лъэхъуэщхэм ирадзащ.
Пэжу, 1965 гъэм екIуэкIа хэхыныгъэхэм ПСШЛ-р щытекIуакъым. Абы бзылъхугъэм дерс къыхихащ. Властыр щимыIыгъа зэманым абы езым и телъхьэ къищIащ правительствэм хуэмыарэзы псори. 1970 гъэм хэхыныгъэхэм щытекIуэри, Сиримавэ аргуэру премьер-министр хъуащ. Цейлоныр зэхъуэкIыныгъэ инхэм хуэкIуащ: конституцэщIэ къащтащ, и цIэр Шри Ланкауэ яхъуэжащ. Ар хъуащ зыми гуэмыхьа къэралхэм («ещанэ» къэралхэм) я зэщIэхъееиныгъэм щыпашэхэм ящыщ зы. Сиримавэ фIы дыдэу къыхущытт Совет Союзым, ар куэдрэ къакIуэрт, апщIондэхуи лъэныкъуитIым я зэпыщIэныгъэхэм заубгъурт.
И пщIэр апхуэдизкIэ лъагэти, бзылъхугъэм къыщыхъуащ сыт ищIэми къыдаIыгъыну. 1975 гъэм екIуэкIын хуея парламент хэхыныгъэхэр 1977 гъэм игъэIэпхъуати, ар къыхуагъэгъуакъым: ПСШЛ-р хэхыныгъэхэм къыщыхигъэщIащ. Бжьыпэр зыубыда и жагъуэгъухэм судым кърагъащтэфащ Сиримавэ политикэм илъэсиблкIэ хэтыну хуит зымыщI унафэ. 1986 гъэрщ ар политикэм щыхыхьэжар, ауэ япэрейм хуэдэу жыджэрыжтэкъым, жьыгъэм IэщIыхьа цIыхут. Арат и Iуэху щIэдэмыкIыжри. Ауэ къыдэIэпыкъуащ и бынхэр. И къуэ Анурэрэ ипхъу Чандрэрэ партым увыпIэшхуэ щаIыгът. 1994 гъэм и пхъур Шри Ланкам и президенту хахащ. Абы премьер-министру игъэуващ илъэс 78-рэ зи ныбжь и анэр. Иджы ещанэ а къулыкъур къылъысат.
Къытехьэлъэми, Сиримавэ яубзыхуа пIалъэр иухыху правительствэм и унафэщIу лэжьащ. 2000 гъэм и къулыкъум текIащ, мазитI нэхъ дэмыкIыуи лIащ. Апхуэдэу и гъащIэр иухащ политикэм зыхуэзымыгъэхьэзыра, ауэ абы лъэужьышхуэ къыщызыгъэна цIыхубзым
