Гъуэгуанэ тхыгъэхэр

 

 

Пщэдджыжь нэхущым тхьэрыкъуэ зэрыбыным я зэрызехьэ макъым сыкъигъэушащ. Ди пырхъуэм и щхьэм абгъуэ зыщIаитIым дунейр яхуримыкъуу зэзэкIэракухь, зыр адрейм йоубзэ, зэщогуфIыкI.

Апхуэдэу жьыуэ ахэр къыщытэджакIэ, дыгъэпс махуэ хъунущ, жысIэурэ зызогъэхьэзыр. А пщэху цIыкIухэм къаIэта си гукъыдэжым сызэрихьэу, сотIысхьэ япэу сызрихьэлIа гу псынщIэм. Нэхущ Чэрим и макъ дахащэм седаIуэурэ, гу псынщIэхэр щызэхуэсрэ цIыхухэм щызэбграш увыIэпIэм сынешэс. Аргуэру нэгъуэщI зы псынщIагъуэм ситIысхьэн хуей щыхъукIэ, уэркъ къафэм къыпещэ.

Нобэ сыту махуэ телъыджэ, адыгэ уэрэдхэмрэ къафэхэмрэ я щIэжьыуэ гуакIуэм сыхэсу, си гур лъатэу къэувыIэпIэм дытрешэ. ФIыщIэ ин хузощI гухум, ари къыпыгуфIыкIыурэ къызоплъ. Къыпызощэ си зекIуэм лъэсу. ТетIысхьэпIэм дэлэныр IэфIу зышхыу тес пщащэ цIыкIуитIым сащыблэкIым, сыгуфIэурэ, «фи хьэлэщ» яжызоIэ, къыщолъэтхэри, «упсэу!» - жэуап гуапэу къызатыж. Махуэ къэс сызыхуэзэ, жьауэ зыдз жыг цIыкIум и лъабжьэм, я чэзум ежьэу щызэхэт гухухэм (такси) деж сыщынэсым, зыкъысхуагъазэри, сэлам гуапэу къызах, ди «Джэгурэшым» къыщыпищэнуми къыщIоупщIэ. Зэи дамыгъэхуу, ди джэгум кIэлъыплъ мы дадэ щхьэ хужьхэм фIыщIэ яхузощIри саблокI. ЛэжьапIэм сыщыдыхьэм, зи щхьэгъубжэ абджхэр егъэжэхауэ щыт, хамэ къэрал щащIа гу псынщIэм къиIукI адыгэ псалъэмакъым сыкъызэрегъэплъэкI. ПащIэ дахэшхуэ зытет лIыр, адыгэ радиом зэредаIуэр къыщызгурыIуэм, зызогъэзыхри: «Упсэу!» - жызоIэ. ФIэгъэщIэгъуэну къызэплъа цIыхухъу нэфIэгуфIэм жиIэнум сыпэмыплъэу, лэжьапIэм сыдохьэ, бжэр Iузохри: «Уи махуэ фIыуэ!» - сабий зэхэтхэм къызжаIэ.

Мис, нобэрей си махуэр къызэхъулIащ! Аракъэ, Адыгэм и МахуэкIэ узэджэнур! Сэр-сэру сыкъыпыгуфIыкIыжурэ, сыдокIуей етIуанэ къатым. 

Дэтхэнэ зы дакъикъэми, дызэрыгуфIэн къыхэтхыфу дыпсэумэ, ди махуэр хуабэ, дахэ хъунущ, арауи къыщIэкIынщ насыпкIэ зэджэжыр.

 

 

Анэ Iущ 

Гуащэм и псалъэмакъыр хуэмыхьыж щыхъум, пщэдджыжьым псори лэжьакIуэ зэрыдэкIыу, нысащIэм и сабийр къищтэри, и дыщым кIуэжащ. ПщIантIэм дыхьэжри, и анэм и Iуэху ищIэу дэтти, къыпежьащ.

- Щхьэ уи закъуэ? - гузавэу къеупщIащ анэр.

И гукъеуэр хуиIуэта нэужь, анэр тIэкIурэ гупсысэри еупщIащ:

- Уи щхьэгъусэм уи жагъуэ къищIрэ?

- Хьэуэ.

- Узыхуейр уигъэгъуэтрэ?

- Абы зыри илажьэкъым.

- Уи щхьэгъусэм дагъуэ щимыIэкIэ, ущигъэпсэуфкIэ, аращ нэхъыщхьэр. Уи быныр адэншэу къэхъумэ, хьэхэбасэ хъунущ. Гугъуехь гуэр зымышэч щыIэкъым, гъази укъыздикIа пщIантIэм кIуэж.

Унэми щIимыгъэхьэу, пхъур къыдигъэкIыжри къиутIыпщыжащ. КъыздэкIуэжам иджыри псори лэжьакIуэ щыIэт, икIыжауи къащIагъэххэкъым.

Абы иужькIэ абы игъэзэжын Iуэху зэрихуэжакъым.

Анэ губзыгъэм и фIыгъэкIэ унагъуэр мыкъутэу къызэтенащ.

Пщэдджыжьыпэ

Пщэдджыжь нэхущщ. ЩIыIэфI дыдэщ. Щхьэгъубжэм удэплъмэ, уэс хьэщхьэтеуэр зытелъ жыгхэр дияуэ зэхэтщ. Адэ жыжьэу бгыщхьэ хужьхэр къыщолъагъуэ. Дунейр щэхущ, бзу закъуэтIакъуэхэм жыгыщхьэхэм зыщагъэсыс, зым полъэтыкIри, адрейм тотIысхьэ. Уэсым щышынэхэми ящымыщ ахэри. Абджыпсым къыпхыпс уэсчэсеймкIэ зызыхуэпа кхъужьеижьри, къыпына тхьэмпэхэм я къуэлэныр уэсудэм зэрыщIимыхъумэфам иригуфIэ нэхъей, зэщIэлыдэу къоплъэ.

Хьэкущхьэм тезгъэува шейнычри зиукIыжу мэфий, бахъэ кърихум уи гур егъэхуабэ. Мэжаджэри жьащ, абы и мэ гуакIуэм зэпымычу си сабиигъуэр здэщыIэ адэжь унэм сыщIешэжри, ари си жьэгум зэи дэзмыгъэкI…

Жыгхэм зыщапхъэх лъэхъэнэщ. Уэсри къос.

Иджыри зызымытIэщIа ди кхъужьеижьым и пщIащэ цIыкIухэри пылъэлъыжыну хунэмысакIэ. ЩIиуфащи къауц тепIэным, заущэхуауэ ахэр къытхущIоплъ.

 

Пщэдджыжь къэс дадэ жьыуэ къыщIэкIырт, пщIантIэм щыпэщащэрт, абы иужь и нысэхэм зыкъаужьырт. Къыбгъэдыхьэурэ къыщIэупщIэрт, гуапэу дэтхэнэри къелъэIурт я деж щIыхьэу ядэшхэну. Дадэм къуитху иIэт. Псори зэгъунэгъуу, зы пщIантIэу, бжыхьи я зэхуаку дэмыту псэурт. Нысэхэм яужь къуэрылъхухэр къэтэджырт. ЩIалэхэр, хэт лажьэрт, хэти еджэныр нигъэсырт. ЩIалиблыр къуэрылъхут. Ахэрат дадэр зыпэплъэр. Зэрахабзэу, дадэр зыбгъэдэс нысэ нэхъыщIэм и деж псори къекIуэкIырт, пщэдджыжьышхэ дадэм дащIырт. Дадэр ежьэртэкъым и къуэхэм, я Iуэхуи зэрихуэртэкъым, и къуэрылъхухэм яхэст. Нысэ нэхъыжьхэри къыщIыхьэрти, ифIэфI япщэфIахэри Iэнэм къытрагъэувэрт, къахэмыпсэлъыхьу щIэкIыжырт.

- СызэрывэлъэIуар зыщывмыгъэгъупщэ, - щабэу жеIэ дадэм.

- Умыгузавэ, дадэ, нобэ зэфIэкIынущ.

Къуэрылъхухэр щIокI, псоми къалэн яIэщ, дадэм IэплIэ хуащIурэ зэбгрокI.

Дадэм шкIэхэр дехури докI, джабэ лъапэм щызэхэс и ныбжьэгъухэм, ахэри куэд хъужыркъым, яхотIысхьэ, гуфIэу яжреIэ:

- ЩIалэхэм нысащIэ нобэ къысхуашэнущ, ежьахэщ, фэри зывгъэхьэзыр, фэращ си жьантIэм дэсынухэр.

Дадэхэри къыпогуфIыкI, я щхьэхэр гуапэу къыхуащI.

Апхуэдэу махуэ къэс, апхуэдэу пщэдджыжь къэс… дадэр къагъэгугъэурэ, къыпэпсэлъэжи къахэмыкIыу, гуапэу IэплIэ къыхуащIурэ зэбгрокI…

Зы пщэдджыжь гуэрым дадэ, зэрихабзэу, жьыуэ къыщIэкIакъым. Щабэу, еншэу зэрыпсэуам хуэдэу, макъыншэу дунейм ехыжащ. ГуфIэр иджыри зи нэгум имыкIа дадэ щылът, нурыр къыщхьэщихыу. И къуэрылъхухэр зэщыджэу гъырт.

Куэд щIауэ и акъылым имытыжми, абыхэм адэшхуэр фIыуэ ялъагъурт. Ялъагъурт я псэм хэлъу. Зи макъ лъагэу Iэтауэ зэхамыха дадэ къалъыхъуэнущ абыхэм куэдрэ. Абы и жьауэр, ар жьауэ дахэт, щабэт, IэфIт.