Iуэху пщIыр Iуэху мэхъу

Театрымрэ киномрэ я режиссёр цIэрыIуэ, Адыгэ Республикэм гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ ЕмкIуж Андзор щэнхабзэ зэпыщIэныгъэхэмкIэ республикищым ис адыгэ лъэпкъыр зэшэлIэным и гуащIэу хилъхьар мащIэкъым, ноби зи ужь итыр аращ. Ар иджыпсту Черкесск щолажьэ, Акъ Мухьэрбэч и цIэр зезыхьэ Шэрджэс къэрал драмэ театрым и унафэщIым и къуэдзэщ - Театрым и режиссёр нэхъыщхьэщ. Черкесск дыщыщыIа махуэхэм шэрджэс театрым и лэжьэгъуэ пIалъэр къызэIуихыжу къигъэлъэгъуащ Андзор игъэува «Сандро» спектаклыр.

Театр

- Урысей тхакIуэ цIэрыIуэ Искандер Фазиль и IэдакъэщIэкIхэмкIэ шэрджэс тхакIуэ Бемырзэ Зураб тхуигъэхьэзыра пьесэщ мыр, - жеIэ Андзор. - БлэкIа театр пIалъэр мыбы и премьерэмкIэ зэхуэтщIыжащ, къыкIэлъыкIуэри къризэIутхащ. ЦIыхум ягу ирихьауэ мы гъэм дгъэлъэгъуахэм ящыщщ Пушкин Александр къызэралъхурэ илъэс 225-рэ щрикъум ирихьэлIэу, абы и рассказхэм Бемырзэм и гъусэу къыхэтщIыкIа пьесэр. «Ди Пушкин» спектаклыр нэхъыбэу яфIэгъэщIэгъуэн хъуащ щIалэгъуалэм. Ар лъэхъэнитI зэзыпх теплъэгъуэт - актерым и Iэпкълъэпкъ лъэныкъуэр иджырейуэ, адрейр пасэрейуэ хуэпат, утыкури апхуэдэ дыдэу гъэпсат. Сэ сызыхуеяр иджырей щIалэгъуалэм Пушкиныр нэхъ гъунэгъуу зыхащIэнырт, ар пасэрей тхакIуэщ жамыIэу. ИкIи къызэхъулIауэ къысщохъу. Еплъыну къакIуэ ныбжьыщIэхэр залымыгъэкIэ къашэу аратэкъым, езыхэм я жэрдэмкIэ къекIуалIэрт, уеблэмэ зэ къэкIуахэм я ныбжьэгъухэр къашэурэ къытрагъазэрт. Мы фокIадэм ар щагъэлъэгъуэнущ Карачаевск, Черкесск, Адыгэ-Хьэблэ, Хьэбэз. 
Сэ комедиещIэ гъэувыным иужь сихьэнущ, зэрыунагъуэу къакIуэу еплъ хъууэ, дерс гуэр къыхахыу. 

Колледж

ЕмкIужыр зы IуэхукIэ зэи къэувыIэркъым, атIэ зыбжанэ зэдещIэ. Гъэ еджэгъуэщIэм ар ирагъэблэгъащ Даур Аслъэн и цIэр зэрихьэу Черкесск дэт Щэнхабзэмрэ гъуазджэмкIэ колледжым щригъэджэну. «Мыр си лэжьыгъэ нэхъыщхьэмкIэ сэбэп хъунущ, - жеIэ ЕмкIужым. – Актёр, режиссёр хъуну хуейуэ а IэщIагъэр къыхэзыхахэм си щIэныгъэр, зэрабгъэдэслъхьэным нэмыщI, адыгэбзэм ирипсалъэхэр къахэсхынурэ шэрджэс театрым къесшэлIэнущ. НобэкIэ абыхэм ящыщу щы къыхэсхауэ, си спектаклхэм щызогъэджэгу. Адыгэ театрым хуэдабзэу, адрей лъэпкъ театрхэми кIуэнущ щIалэгъуалэр». 

Кино

Театр гъуазджэм хуэдэ дыдэу киноми жыджэру щолажьэ Андзор. Иджы зыхуегъэхьэзыр полнометражнэ фильм трихыну. Куэд щыгъуазэщ Ленинград блокадэм къыдаша сабийхэр КъШР-м и Беслъэней адыгэ къуажэм дэсхэм къызэрырагъэламрэ зэрапIамрэ. Мы хъыбарым уи нэпс къемыкIуэу уедэIуэфыркъым икIи уегупсысыфыркъым. 
Ажалым кърихужьэу, Беслъэней къэса сабий мэжэщIалIэхэр зэралъагъуу, жылэдэсхэм лIыгъэ къызыкъуахри, унафэ ящI сабийхэр къуажэм къыданэну икIи унагъуэхэм трагуашэ. Апхуэдэ щIыкIэкIэ, зы сыхьэтым къриубыдэу сабий 32-м унагъуэ ягъуэт. Махуэ бжыгъэ нэхъ дэмыкIыу, Беслъэнейри, гъунэгъу жылэхэм хуэдэу, нэмыцэхэм яубыдащ. Ленинград къраш сабийхэм журти яхэту жаIэу хъыбар зрагъэщIа нэмыцэхэм икIэщIыпIэкIэ ахэр къуажэм къыдашыжыну унафэ ящI, зэзышэлIа унагъуэхэр яукIыну, хуей хъумэ, зэрыжылэу ягъэкIуэдыну къокIуэхэр. АрщхьэкIэ, Беслъэней дэс цIыху 1800-м щыщу зы цIыхум игу къэкIакъым бзэгу ихьыну е зыкъиумысыну. Нэмыцэхэм унэхэр къыздащым, бзылъхугъэхэр нэхъыфI дыдэу ялъагъу я бын хуэдэу, телъэщIыхьхэрт япIыну къащта цIыкIухэм. 
Сабийхэм журт зыбжанэ яхэтт, ауэ къуажэдэсхэр епIэщIэкIри, колхоз правленэм ахэр адыгэ цIэ-унэцIэкIэ щрагъэтхат. Апхуэдэу Кролик Марк Агъыржанокъуэ Муса хъуат, псалъэм папщIэ. Хуэсакъыурэ ажалым кърагъэлащ ныбжьыщIэхэр адыгэхэм: зы цIыху шхын щхьэкIи лIакъым, нэмыцэхэми яукIакъым, узми ихьакъым. 
Зауэр иуха нэужь, беслъэнейдэс сабийхэм я ныкъуэхэр я адэ-анэм къагъуэтыжри, дашыжат. Абыхэм яхэтащ адыгэ унагъуэхэр зыщымыгъупщахэри, зэкIэлъыкIуэу щытахэри. ЦIыху 14 къинащ а лъэхъэнэм Къэрэшей-Шэрджэсым, ахэр адыгэ унагъуэ хъужахэщ.
Беслъэнейдэсхэм я лIыгъэм теухуа хъыбарым фильм къытепщIыкIыну тыншкъым, ауэ Андзор зрипщытащ. 
- Сценарийри сметэри хьэзырщ, щытетхыну щIыпIэхэр къыхэтхащ. Иджы ахъшэкIэ зыкъытщIэзыгъэкъуэнухэр къыдолъыхъуэ. Ди проектыр УФ-м и Президентым и грант щат зэпеуэхэм едгъэхьащ, абы нэмыщIкIэ Кавказ кином зезыгъэужь фонд къызэIутхауэ абыи ахъшэ къытхурагъэхьмэ, сэбэп хъунущ. Реквизитхэр, нэмыцэ щыгъынхэр Москва къитшыжын хуейщ, «Мосфильм»-р абыкIэ сэбэп хъунущ, ауэ ахэр къапшэу мыбдеж къыщыбгъэсэбэпу пшэжыным мылъкушхуэ токIуадэ. Абыхэм яхэтщ машинэхэр, мотоциклхэр, Iэщэ-фащэхэр. Апхуэдэщ мафIэгу вагонхэри, вагон зытхух дыхуейщ а цIыкIухэр къызэрыракIутэмрэ къызэрыкIуэцIрашымрэ тетхын папщIэ. Мыбы щыщхэм я щыгъынхэр мыбдеж щедгъэдыфынущ, - жеIэ режиссёрым. 
- ЩIыпIэ телъыджэ иIэщ хьэрычэтыщIэ Дер Вячеслав, дяпэкIэ хьэщIэщхэр, зыгъэпсэхупIэхэр, шхапIэхэр щиухуэ къудейуэ. Абы деж дыщыIащ, и хэщIапIэр хуит къытхуищIыну икIи къыддэIэпыкъуну дыкъигъэгугъащ. Фильмым и процент 90-р абы и пщIантIэм щытетхынущ, абы папщIэ дэ дызыхуей ухуэныгъэхэр дэтщIыхьынущ, итIанэ Ленинград, Новороссийск сценэ гуэрхэр щытетхынущ. 
Мыбы къезгъэблэгъэнущ республикищым щыщ актёрхэр, къищынэмыщIауэ Москваи къисшынущ. 
Мыр документальнэ фильмкъым, атIэ художественнэщ. Лъабжьэ хуэхъур къэхъуа Iуэхущ, дэ дахуэзащ къуажэдэсхэм ящыщу ар зи нэгу щIэкIахэми. Дауи, мыбы режиссёрым и еплъыкIэ хэслъхьэнущ, сызэрыхуейуэ згъэщIэрэщIэнущ, ауэ щымыIарэ къэгупсысарэ хэтынукъым, художественнэ Iэмал къэзгъэсэбэпыну аркъудейщ.
Къуажэм щызэхуэтхьэсахэм нэмыщI, Урысейм ис адыгэхэм я лъэпкъ-щэнхабзэ автономием и тхьэмадэ Уэхъутэ Александр тхыгъэхэр, журналист, усакIуэ Чэнджэщауэ Артур архивым къыхиха дэфтэрхэр къыдитащ, сабийхэм ящыщу псэууэ къэнэжа дадэм - Адзын Рэмэзан - къыджиIэжахэр я лъабжьэу сценарийр зытхар Хьэкъул Ратмирщ, - къыджиIащ ЕмкIуж Андзор.