«Адыгэ литературэр и лъэщагъкIэ, дахагъкIэ ди Кавказ къуршхэм ебгъапщэ хъунумэ, а бгыуардэм зи лъагагъкIэ къахэщхэм ящыщщ ЩоджэнцIыкIу Iэдэм и цIэр зыхуэбгъэфэщэну щыгур. Адыгэ (Къэбэрдейм и мызакъуэу) гъуазджэм, щэнхабзэм заужьыным апхуэдизкIэ куэд хилэжьыхьащ, Iэдэм и фIыщIэм хуэфащэ увыпIэ ди тхыдэм щиIыгъщи, цIыхубэм абы и IэдакъэщIэкIхэм, и цIэмрэ и щхьэмрэ хужаIэ щытхъу псалъэхэм хэхъуэурэ екIуэкIынущ, - щитхащ тхакIуэ, УФ-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Мэзыхьэ Борис тхакIуэр къызэралъхурэ илъэси I00 щрикъум аби и творчествэм триухуа и тхыгъэм. - Япэу Iэдэм сыщыхуэзам (арат япэ дыдэу псэ зыIут тхакIуэу слъэгъуар) еянэ классым сыщеджэрт. Ди къуажэгъу щэджащэм ижь зыщIихуа школакIуэхэм закъуэтIакъуэ фIэкI яхэту къыщIэкIынтэкъым Алим и усэ гукIэ зымыщIэ, абы зригъэщхьу усэ, щэху-нахуэми зымытх. Сэри сыарат. А ттхы тIэкIури зыгуэрым щедгъэлъагъур зэзэмызэххэт – ауаным дыщышынэрэт хьэмэрэ укIытэр къыттекIуэрэт?
АтIэ, мис апхуэдэу усэ зэрыIыгъ къысIэщIэтхыхьри, сеуэри Къэбэрдей-Балъкъэрым и ТхакIуэхэм я союзым езгъэхьащ, си жьэкIэ жызмыIэIами, сигукIэ IэджэкIэ сыгугъэу. Мазэ хуэдиз дэкIагъэну письмоулъэ хужь къысхуэкIуащ, тхылъымпIэ кIапэ цIыкIу дэлъу. Абы итар ноби гукIэ сощIэ, зы псалъэ дэмыхуауэ: «Борис, уи тхыгъэхэр къытIэрыхьащ, деджащ. ЗыхущIэбгъэхьэрэ ТхакIуэхэм я союзым укъэкIуамэ, нэхъ гупсэхуу дызэпсэлъэнт. ЩоджэнцIыкIу Iэдэм».
ЗыхущIэзгъэхьэнтэкъэ! ЕтIуанэ махуэм Налшык сыкIуащ. Лъэсу. А зэманым нобэ хуэдэу машинэхэр дэнэкIи щызэблэжыртэкъым. ГъуэгупщIэри гъуэтыгъуафIэтэкъым. СыкIуащ Налшык, ди бэзэр гъуэгужьымкIэ – Щхьэлыкъуэ чырбыш заводым, Кэнжэм я губгъуэ унэм блэкIыу, Шыхъуэфэпс къуэ куур зэпиупщIу, кхъужьей IэплIакIуэхэр зэрыт жыг хадэм пхрыкIыу Затишьем, иджы КъБКъУ-р здэщытым, уезышалIэ гъуэгумкIэ. ТхакIуэхэм я союзым и унэри къэзгъуэтащ. Ар «Iуащхьэмахуэ» тхылъ тедзапIэр зыщIэс унэм и етIуанэ къатым хуэзэрт. Бжэм сыбгъэдыхьэри сытеуIуащ, итIанэ мащIэу Iусхащ. «КъыщIыхьэ», - зэхызох макъ щабэ. СыщIыхьэмэ, стIолым къыпэротэджыкIри къыспожьэ (къыспожьэ!) кIэстум хужь-гъуатIафэ зыщыгъ, зи натIэцыр мащIэу икIа лIы нэхутхьэху, зи нитIым гуапагъэр къыщIихыр. Апхуэдэу сигу къинащ Iэдэм, иужькIэ Iэджэрэ сыхуэза, нэгъуэщI фащэхэр щыгъыу мызэу слъэгъуа пэтми: лIы нэхутхьэху нэкIу хъурейуэ, натIэцыр мащIэу икIауэ, кIэстум хужь-гъуатIафэр хуэбыхъу-хуэбыхъуу щыгъыу, пыгуфIыкIрэ и нитIым гуапагъэм и хуабэр къыщIихыу.
Си Iэр къиубыдщ, сыдишэри, и пащхьэм сригъэтIысхьащ. ИтIанэ сызригъэцIыхури, си усэжь тIэкIухэри стIол къыдэгъэжым къыдихыжащ. Аргуэру зэ нэкIэ ирижэри зэпкърихын щIидзащ. Дауи, IэджэкIэ сыгугъат «зыхущIэгъэхьи къакIуэ» жиIэу къыщысхуитхым. Iэдэм Iэдэбу, сатыр, псалъэ зырызыххэу си усэхэр зэпкърихри, ахэр тха зэрымыхъуар хьэкъ къысщищIащ.
Ауэ «мыхэр хъуакъым жыпIэу щумыгъэтыжу тхэ. Тхэ, еджэ» жиIэу си Iэр къыщиубыдыжам, абы и «убэр» зымащIи щхьэрыгъажэ сщIатэкъым, апхуэдэу дахэу, балигъым хуэдэу пщIэ къысхуищIу къызэпсэлъати.
ЩоджэнцIыкIу Iэдэм цIыху хэтыкIэ дахэ зэриIэр, и къулыкъу, гъащIэм щиIыгъ щIыпIэ емылъытауэ, дэтхэнэ цIыхуми пщIэ хуищIу, гурыIуэрэ къыгурыIуэу зэрыщытам сэ нэхъ иужьыIуэкIэ мызэ-мытIэу срихьэлIащ.
Республикэм и ТхакIуэхэм я союзым иIэу щытащ лъэпкъ литературэр цIыхубэм я деж нэзыхьэс IуэхущIапIэ. Iэдэм и лIыфIыгъэкIэ къызэрагъэпэщауэ, Тхьэзэплъ Хьэсэн и унафэщIу. БюрокIэ зэджэу щыта а лэжьапIэм и фIыгъэкIэ усакIуэхэм, тхакIуэхэм я IэдакъэщIэкIхэр щIэкIыджакIуэхэм я деж нэхьэса хъурт.
АтIэ, мис а бюром и фIыгъэкIэ гъэмахуэ хъупIэхэм щылажьэ Iэщыхъуэхэм е колхоз губгъуэхэм ит мэкъумэшыщIэхэм я деж дыщыкIуэм деж куэдрэ слъагъурт Iэдэм езым нэхъ и ныбжьын тхьэмадэхэм ябгъэдэсу я закъуэу зыгуэрым зэрытепсэлъыхьыр, я гукъеуэ, гуфIэгъуэ къызэрырахьэлIэр. Апхуэдэ зэIущIэхэм иужькIэ зи Iуэху зэфIэзэрыхьа гуэрхэм щадэIэпыкъури мащIэрэтэкъым – КъБАССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и депутат, партым и обкомым хэт, а псор мыхъуми, фIэлIыкIышхуэ зиIэ тхакIуэм дежкIэ абы гугъуехь куэд хэлътэкъым.
Сигу къинэжащ СССР-р илъэс хыщI зэрырикъум и щIыхькIэ I982 гъэм и дыгъэгъазэ мазэм Москва Кремлым и Уардэунэ Иным СССР-мрэ РСФСР-мрэ я творческэ союзхэм я пленум щекIуэкIыу Iэдэм щыдэтлъэгъуа хабзэ дахэр, нэмыс щыпкъэр. А зэIущIэм хэтат Iэдэм щIыгъуу ди республикэм икIауэ ХьэхъупащIэ Хьэжбэчыр, Ерчэн Леонид, Даур Аслъэн, Молэ Владимир, Зумакуловэ Танзиля, Акъсырэ МуIэед, Каркаев Мухьэрбий, Крымшокалов Хьэмзэт сыми. НыбжькIэ нэхъ щIалэхэм Iэдэм и нэIэ къытригъэт зэпытт, къыджиIэрт дэ ди фэ ди лъэпкъхэм къызэрыраплъынур. Езыр сыт щыгъуи хуэдэу екIуу зыщыхуэпыкIат, къызыхэкIа лъэпкъым и щIыхьыр иIэту, и пщIэр имыгъэлъахъшэу къэралышхуэм и цIыху цIэрыIуэхэм яхэтт.
НэгъуэщI зыкIи гу лъыстащ абы щыгъуэ: ди къуэш абхъазхэм, адыгейхэм, шэрджэсхэм тхакIуэхэу а зэIущIэм хэтхэм дежкIэ ар малъхъэдист. Зыгъэпсэхугъуэ зэманми хьэщIэщым щыдгъэзэжам дежи абы и пэшым хьэщIэхэр куэду щызэхуэсырт. Псом хуэмыдэу куэдрэ Iэдэм тлъагъурт Шинкубэ Бэгърат, Жанэ Къырымырзэ сымэ я гъусэу.
ТхакIуэ цIэрыIуэм телъыджэу зыдригъэкIурт тхэнымрэ жылагъуэ Iуэху зехьэнымрэ: зыр адрейм сэбэп хуэхъуу, зым адрейр и щIэгъэкъуэну. Абы и мызакъуэу, а IуэхугъуитIым литературэм, тхакIуэ псоми я пщIэ къаIэтырт, тхэн Iуэхур зэрылъэпкъ Iуэхур наIуэ ящIу. Арагъэнт а зэманым тхакIуэхэм я псалъэм пщIэ щIиIэри.
ЩоджэнцIыкIу Iэдэмрэ абы и лъэхъэнэм псэуа тхакIуэхэмрэ литератор IэщIагъэм пщIэ, цIэ иIэ зэращIам и щыхьэтщ мыри. ЩоджэнцIыкIур КъБАССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и япэ сессиехэр къызэIузых нэхъыжьыфIу къекIуэкIащ. Ар пщIэт, щIыхьт езы тхакIуэм дежкIи, литературэм дежкIи.
Бзэ дахэ ззыIурылъ, гъащIэм куууэ кIуэцIрыплърэ и лъащIэ дыдэм щекIуэкI къэхъугъэхэр къызылъагъуфу дунейм тета тхакIуэ щэджащэм къигъэщIа усэ жьгърухэр, образ щIэщыгъуэхэр къэбэрдей литературэм и фIыпIэщ».
