Хэку зауэшхуэм щIидза къудейуэ итхат Симонов Константин «Къыспэплъэ» («Жди меня») зи цIэ усэр. Дызэрыт илъэсым усакIуэр илъэси 110-рэ зэрырикъум нэмыщI, ар Хэкум и хъумакIуэми хуэгъэфэщауэ щытщ. Аращ мы усэм теухуа хъыбарыр дигу къэдгъэкIыжыну щIытфIэигъуэр.
КъызэрыщIэкIымкIэ, Симоновыр и адэмкIэ ермэлы лъэпкъым щыщу щытащ, ар езым и шыфэлIыфэми тыболъагъукI. «Константин» цIэр щIалэм езым зыфIищыжауэ арат, къыфIаща Кирилл-м хэт «р»-мрэ «л»-мрэ къабзэу къызэримыпсэлъыфым къыхэкIыу. «Лениным и цIэр зезыхьэ саугъэтым» укъыфIэкIмэ, «Сталиным и цIэр зезыхьэри» хэнейрэ къызэрыхуагъэфэщам къегъэлъагъуэ Симоновыр усакIуэ къызэрыгуэкIыу зэрыщымытам къыщымынэу, тетыгъуэм хуэжыIэщIэ къулыкъущIэуи зэрылэжьар. ТхакIуэхэм я зэгухьэныгъэм и Секретарь нэхъыщхьэм и къуэдзэу лэжьам иужькIэ щIагъэкъуэншэжа унафэ куэд къищтауэ ягъэхъыбар. И анэр Оболенскэхэ джыназ лъэпкъым зэрыщыщым къыхэкIыу, Симоновым игъэунэхуащ и анэ шыпхъуищыр щIыпIэ жыжьэм зэрырашар, абыхэм ящыщу тIур лъэхъуэщым зэрилIыхьар. «Леишхуэ зэрызэрахьэр си ныбжьыщIэгъуэм си гум къинауэ щытащ», - игу къигъэкIыжащ иужькIэ усакIуэм. Аращ захуэмрэ къуаншэмрэ зэхэгъэкIыным мы тхыгъэм дыщIыщытемыгушхуэр.
1935 гъэм ЛитературэмкIэ институтыр къиуха нэужь, Симоновым и усэхэр «Молодая гвардия», «Октябрь» журналхэм къытрадзэн щIадзащ. Зауэ IэнатIэм ар щыIухьар 1939 гъэрщ, Халхин-гол щIыпIэм деж. ГъащIэ купщIафIэ къэзыгъэщIа усакIуэр Кавказ Ищхъэрэ фронтми щыIауэ щытащ ди щIыналъэр бийм къыщыIэщIагъэкIыжа илъэсхэм.
Усэр зыхуэгъэзар СССР-м нэхъ щыцIэрыIуэу щыта «артисткэ сырыхуищым» яз Серовэ Валентинэт. Дзэ корреспонденту зэрыщытым къыхэкIыу, сэлэтхэм я гъусэу щIытIхэм щис сыхьэтхэм, усакIуэр усэм цIыху зыбжанэм къахуеджащ, псом япэ - езыр зыгъэкIуа «Красная звезда» газетым и сурэттех Зельмэ Григорий. Ныбжьэгъум ар и блокнотым иритхэри, и лъабжьэм «Мурманск, 1941 гъэ, жэпуэгъуэм и 13» кIэщIитхэжат. А гъэ дыдэм дыгъэгъазэм и 9-м Симоновыр усэм радиом къыщеджащ. Къытрыригъэдзэну щытегушхуэм, «На штурм» газетми езыр щылажьэ «Красная звезда»-ми ар къыхуадакъым. «Мыр дзэм теухуа газетым къытебдзэну къезэгъыркъым, - къыжриIащ усакIуэм езым и редактор нэхъыщхьэм. - Сэлэтым и гур лейуэ щIэбгъэпIейтеин щыIэкъым. Ахэр армырами гугъу йохь». АрщхьэкIэ къратхыкIыху зэбгрыкIыурэ, цIэрыIуэ хъуа усэр икIэм-икIэжым «Правда» газет нэхъыщхьэм къытехуащ. Абы и редакторым игу иримыхьар «уэшх гъуэжьхэр» («желтые дожди») псалъэ зэпхарт. 1942 гъэм щIышылэм и 14-м газетым и 3-нэ нэкIубгъуэм къытехуа усэм напIэзыпIэм зэрыкъэралу зэлъищIысащ. ПсэзэпылъхьэпIэм Iут сэлэтхэмрэ абыхэм унэм къыщIана я щхьэгъусэхэмрэ, къапэплъэ хъыджэбзхэмрэ я дежкIэ мы усэр тхьэлъэIум хуэдэт. Зауэр иухыу зэмани дэкIыжа нэужь, 1970 гъэхэм абы хэта хъыджэбз гуэрым усакIуэм къыхуитхат: «ПщIэрэ уи усэр къызэрытщыхъуу щытар? УхэмыкIуэдэн папщIэ, «Ди Тхьэ, сыкъегъэл» жыпIэн хуейтэкъэ? Дэ Тхьэри ди фIэщ хъуртэкъым, дызэрелъэIун щIыкIэри тщIэртэкъым. Арати, уи усэр апхуэдэ тхьэлъэIум и пIэ идгъэувауэ щытащ».
«УамыукIын папщIэ, шэтемыгъахуэ папщIэу фIыуэ плъагъум и сурэтыр къыздепхьэкIын хуейуэ къэдгупсысат, - игу къигъэкIыжырт нэгъуэщI зыгуэрым. – Апхуэдэ «сурэт шэтемыгъахуэхэр» уи бгъэгущталъэм илъу къепхьэкIын хуейт. Симоновым и усэ «Къыспэплъэ» жыхуиIэми апхуэдэ къару иIэу дгъэуват. Ауэ абы укъихъумэн папщIэ, Iэмал имыIэу, уэ езым уи IэкIэ къиптхыкIын хуейт».
Дунейр шэрхъщи мэкIэрахъуэ. Нобэ цIыху дапщэм я къуэхэр, я щхьэгъусэхэр, я дэлъхухэр, фIыуэ ялъагъухэр щыIэ дзэ Iуэху хэхам? Къыпэплъэ гуэрым зыхуэзыхъумэж цIыхум и лъэр нэхъ быдэу щIым зэрытетыр зыми и дежкIэ щэхукъым. Аращ дэри Симоновым и усэр адыгэбзэм къидгъэзэгъэным дытезыгъэгушхуар.
Къыспэплъэ, сэ сынэкIуэжынщ.
Къэспэплъэ уи фIэщыпэу,
Уэшх гъуэжьхэм уи гур хагъэщIыху,
Къыспэплъэ, умыдзыхэу.
Къыспэплъэ, уэсыр щыетам,
Хуабаем къыщызэжьэ,
Адрейхэр гум щрагъэхуам,
МахуитI ямыгъэпэжу.
Къыспэплъэ, си тхыгъэ хъыбар
НыпIэрымыхьэу щытми,
Пэплъэныр зэраужэгъуар
Псоми я нэгум итми.
Къыспэплъэ, сэ сынэкIуэжынщ.
ХъуэхъуфIкIэ упемыжьэ
Зыпэплъэр гум щридзыжын
Чэзур къэсауэ зыбжым.
Си къуэми си анэми я фIэщ
Ирехъу сыщымыIэжу,
Ныбжьэгъухэм сыщрагъупщэж,
Къысхуэщыгъуэну пIащIэу.
Махъсымэ гуащIэм иреIуб,
Я гум сыкъагъэкIыжу.
Къыспэплъэ. Ахэм задумыщI.
Уэ щыт нэхъ тэмакъкIыхьу.
Къыспэплъэ, сэ сынэкIуэжынщ,
Сыхурикъунщ ажалым.
Къыспэмыплъам жиIэнкIи хъунщ:
«И кIэн къикIащ а щIалэм!»
Дэнэ щищIэн емыжьэфам
Зауэ лыгъейм и мафIэм
Уэ сыкъызэрыIэщIэпхар,
УкъызэрыспэплъамкIэ.
Псэууэ сыкъыщIелар дрелъ
Дэ ди зэхуакум щэхуу.
ПэплъэкIэ пщIэуэ аркъудейт,
Зыри къыппэмылъэщу.
