Муса бегъымбар-лъапIэм и зэманым журтхэм ящыщ лIы гуэр яукIати, ар зыщIар къащIэн папщIэ, Алыхьталэм жэм гуэр къурмэн ящIу, абы щыщ зы IыхьэкIэ хьэдэм теIэбэну унафэ къахуищIат. Апхуэдэу ящIа нэужь, лIыр къэхъужри, зыукIам и цIэр къриIуащ.
Къурмэн ящIа жэмым и хъыбарыр къызэрыгуэкIыу зэрыщымытам и хъыбарым ущрохьэлIэ «Рухьул Бэян»-кIэ зэджэ КъурIэн лъапIэм и тэфсирым.
«IисраIил и бынхэм (журтхэм) Тхьэм етауэ зылI яхэтт, зы щIалэ цIыкIурэ зы шкIэрэ иIэу. Махуэ гуэрым лIым и шкIэр мэзым ишэри, духьэ ищIащ: «Я ди Тхьэ! Мы шкIэр си къуэр ин хъуху схуэхъумэ». Зэман дэкIри, лIыр дунейм ехыжащ. ШкIэри танэшхуэ хъуащ, ауэ къаубыдыну хуежьэмэ, зыри зыбгъэдигъэхьэртэкъым.
ЩIалэ цIыкIури ин хъуащ. Абы апхуэдизкIэ ныбжьыщIэ жыIэдаIуэ къыхэкIати, и анэм зэ къыжриIар етIуанэу жримыгъэIэжу, игъэзащIэрт. ЩIалэм жэщыр Iыхьищ ирищIыкIырт: зы Iыхьэм нэмэз ищIырт, етIуанэм жейрт, ещанэм и анэм щхьэщыст, къызэрыушу зыхуейр хуищIэн папщIэ. Махуэм бгыщхьэм дэкIуейрти, пхъэ гъур зэхуихьэсурэ бэзэрым щищэрт. Къилэжь ахъшэри Iыхьищ ирищIыкIырт: зы Iыхьэр тхьэмыщкIэхэм яхуигуэшырт, етIуанэр и щхьэм тригъэкIуадэрт, ещанэр и анэм иритырт.
Зэгуэрым анэм щIалэм жриIащ: «Уи адэм зы шкIэ къыпхуигъэнауэ мэзым щIэтщ Алыхьталэм и анэмэту. Мэзым кIуэ, Ибрэхьим, Исхьэкъ, Екъуб сымэ я хьэтыркIэ ди Тхьэм сынолъэIу си шкIэр къызэптыжыну жыIи, къэгъуэтыж. ШкIэм нурыр къыщхьэщех, и фэм дыгъэпс тебзам ещхьу. «ДыщэпскIэ гъэщIэрэщIа шкIэ» щIыфIащар аращ».
ЩIалэр мэзым кIуэри, хъуакIуэу щIэт танэр къилъэгъуащ. «Ибрэхьим, Исхьэкъ, Екъуб сымэ я Тхьэм и цIэкIэ къызбгъэдыхьэ», - еджащ ар танэм. Мори къыбгъэдэлъадэри, Алыхьым и къарукIэ къэпсэлъащ: «Уа и анэм хуэжыIэщIэ щIалэ! КъыстетIысхьэ, ар лъэсу укIуэн нэхърэ нэхъ тыншщ».
- Си анэм «и пщэр убыд» жиIащ, сыптетIысхьэну унафэ къысхуищIакъым.
- Тхьэ пхузоIуэ, укъыстетIысхьами, къызэмыхьэлъэкIынут. Уи анэм узэредаIуэм щхьэкIэ, мо бгым «си деж къакIуэ» жепIэми, къодэIуэнущ уэ.
ЩIалэр унэм къэкIуэжащ. Арати, и анэм къыжреIэ:
- Си щIалэ цIыкIу, уэ утхьэмыщкIэщ, зыри уиIэкъым. Жэщхэм нэмэз пщIыуэ, махуэм пхъэ зэхуэпхьэсу удэтыну гугъущ. Мы танэр бэзэрым шэ, щэи, къыщIэкIым дрипсэунщ.
- Дапщэ зэрысщэнур?
- ДинарищкIэ щэ, ауэ сэ укъызэмычэнджэщауэ, уасэмкIэ угурымыIуэ.
Танэм и бэзэр уасэр динарищт. Алыхьталэм щIалэр и анэм фIыуэ зэрыхущытым щхьэкIэ фIы хуигъэзэну хуейуэ, цIыху сурэтым ит мелыIыч къыхуигъэкIуащ. Ар къоупщI:
- Дапщэ уи танэм жыпIэр?
- ДинарищкIэ сощэ, си анэр арэзымэ.
- Уи анэм жумыIэ, динарих уэстынщ.
- Мы танэм и хьэлъагъ дыщэ къызэптми, си анэм имыдэу уэстынукъым.
ЩIалэр унэм кIуэжри, псори и анэм жриIэжащ. ЕтIуанэ махуэми бэзэрым кIуэну зыщигъэхьэзырым, и анэм къыжриIащ:
- ДинарихкIэ щэ, си арэзыныгъэр и гъусэу.
МелыIычыр аргуэру къыбгъэдыхьащ щIалэм:
- ЖепIа уи анэм?
- Динарих нэхърэ нэхъ мащIэкIэ умыщэ, къызжиIащ, езыми сечэнджэщыжынущ.
- Динар 12 уэстынщ, уи анэм жумыIэ.
ЩIалэм аргуэру имыдэу, и анэм деж къэкIуэжри псори жриIэжащ. Анэм жеIэ:
- А къыпхуэкIуар цIыху сурэтым ит мелыIычщ, уигъэунэхуу аращ. Иджы къакIуэмэ, еупщI: «Сыт чэнджэщу къызэптын, сщэн мы танэр хьэмэ къэзгъэнэн?»
ЩIалэр бэзэрым макIуэ. МелыIычыр къыбгъэдохьэ. ЙоупщI:
- Сыт чэнджэщу къызэптын? Сщэн мы танэр, хьэмэ къэзгъэнэн?
МелыIычым къыжреIэ:
- Уи анэм деж кIуэжи, мыпхуэдэу жеIэ: «Мы танэр думыгъащэ! Махуэ гуэрым ар Муса-бегъымбар лъапIэр къэкIуэнурэ ищэхунущ, журтхэм ящыщ лIы гуэр зыукIар къищIэн папщIэ».
МелыIычым жиIэм едаIуэри, зэанэзэкъуэм танэр ящакъым. Алыхьталэм Iисраил и бынхэм къурмэн ящIыну зи гугъу яхуищIар а танэрат. Журтхэм абы и теплъэм щIэупщIэн щагъэтакъым, зэрыщытыр къащIэху. ЩIалэр и анэм зэредэIуам щхьэкIэ, Алыхьталэм а фIыгъуэр къылъигъэсауэ щытащ.
Дауи, мы хъыбарыр дахащэщ нэхъыщIэхэр ирибущиинкIэ. Ауэ тэфсирыр зи IэдакъэщIэкI Бурсалий Исмэхьил Хьэкъкъий гу лъыдегъатэ ныбжьыщIэр зыгъэса адэ-анэм я лъагагъми. Япэрауэ, и адэр Тхьэм етауэ зэрыщытам и щыхьэтщ абы шкIэр Алыхьым анэмэт зэрыхуищIар, а лъэIури къабыл зэрыхъуар. ЩIалэр зыхуэжыIэщIэ анэри анэ къызэрыгуэкIыу щытамэ, мелыIычыр къицIыхунтэкъым, Муса-бегъымбарми хуэзэнтэкъым. Псори къэгъэнауэ, нэгъуэщI дин зепхьэрэ пэт, зэман дэкIмэ къехыну КъурIэн лъапIэм и сурэхэм я нэхъ иныр зытепсэлъыхьыну жэмыр зепхуэн папщIэ, сыт хуэдэ цIыхуут ущытын зэрыхуейр?!
