Буреттэ (Хугаев Георгий и «ЩIакIуэ фIыцIэ» спектаклым), Салисэт («Гуащэ ябгэ» - Шамхалов Мэжид), Фёклэ Ивановнэ («Фызышэ» - Гоголь Николай), хужьу хуэпа цIыхубз («Пастух Махаз» - Искандер Фазиль), ФатIимэ («ЩыхупIэ» - Зэгъащтокъуэ Людмилэ), Аннэ Михайловнэ («Уахътыншэхэр» - Розов Виктор), КIулэ (ИугъащIэ лъагъуныгъэм!» Къэрмокъуэ Мухьэмэд), нэгъуэщI цIыхубз роль гъэщIэгъуэн куэд зыгъэзэщIа, ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей къэрал драмэ театрым и актрисэ Мэкъуауэ ФатIимэ театрым пасэу пыщIа хъуат.
Ди зэпсалъэр мыпхуэдэу къыщIидзащ ФатIимэ.
- Театрым «сыкъыщыхъуами» ярейщ, - жеIэ абы. - Москва дэт ГИТИС-р 1958 гъэм къэзыухыу Къэбэрдей-Балъкъэрым къэкIуэжахэм си адэ Николаи ящыщт. Мысостышхуэ Пщызэбий, Сокъур ХьэмщIасэ, Къардэн Борис сымэ, нэгъуэщIхэми зы гупу театр гъуазджэр ягъэкIуатэрт. Театрыншэу си гъащIэр си нэгу къысхущIэгъэхьэртэкъым, сэри абыхэм садэплъейуэрэ апхуэдизкIэ а дахагъэм сызэщIишати. Си адэр спектаклым щыджэгуми-щымыджэгуми, сыщыцIыкIум театрым зэпымыууэ дыкIуэу щытащ. Уеблэмэ гъащIэ Iыхьэшхуэ си нэгум щIэкIым хуэдэу, набдзэгубдзаплъэу утыкум щагъэлъагъуэм сэ сыхэплъэрт. Актерхэм «къагъэщIыр» сэ апхуэдизкIэ си фIэщ хъурти, зы шэчи къытесхьэртэкъым ар а дакъикъэм къэмыхъупэу. Апхуэдэу Iэзэу джэгуу арагъэнт ахэр. Зэгуэрым Пщызэбийрэ КIунэрэ хэту зы спектакль деплъу, абы и кIэ дыдэм Пщызэбий и IитIыр зы башышхуэм кIэрапхэри бгым щадза хуэдэу къагъэлъэгъуат. «Ар дауэ, Пщызэбий яукIауэ?!» - жысIэу си щхьэм схуигъэтIасэртэкъым. Артистхэр зэгъусэу утыку къихьэжа нэужь, сощIэж, абыхэм сахэлъадэу сахэзэухьауэ зэрыщытар. АпхуэдизкIэ псори си фIэщ хъурт. Дауи, Пщызэбий и джэгукIэр фIыуэ зымылъагъу, балигъхэр къэгъэнауэ, сабийхэми къахэгъуэтэгъуейт.
СыщыцIыкIум ахэр си нэгу зэрыщIэкIарагъэнщ IэщIагъэ къыхэхыным сыщынэсым куэдрэ сыщIэмыгупсысар. АрщхьэкIэ си адэ-анэм Москва дэт АвиацэмкIэ институтым и экономикэ къудамэм сыщIагъэтIысхьэну я гугъэу сашэ. Экзаменищым сыпхыкIат, ауэ гу лъыстат къалащхьэм щымыщхэм гулъытэ щIагъуэ къызэрытхуамыщIым. Сэ схуэдэхэр зэрахузэфIэкIкIэ пагъэхурт. Сэри аращ къысщыщIар ещанэ экзаменым (физикэмкIэ) сыщынэсым. Абы сызэрынэсари, ухуеймэ, згъэщIагъуэрт. Арати, къэзгъэзэжын хуей хъуащ.
- Уи адэр хуейтэкъэ театрым уи гъащIэр еппхыну?
- Хуэмейм къыщымынэу, абы сегупсысыну, уеблэмэ хуит сищIыххэртэкъым. «Ухуейкъым», - жиIэнти, пиупщIынт. АрщхьэкIэ сэри сыерыщти: «Уэ ухуейуэ щыщытакIэ, сэ сыт щIэмыхъунур?» - жысIэрти, сыпэувыжырт. Си гум быдэу ислъхьам сызэрыхуэкIуэну гъуэгур кIыхьу икIи мытынш дыдэу къыщIэкIащ икIи абы и пэкIэ сатум, юрист лэжьыгъэм сыхэтынуи сыхунэсащ. ИужькIэ Налшык дэт Музыкэ училищэм уэрэд жыIэнымкIэ и къудамэм сыщIэтIысхьащ. Училищэм илъэсищ сыщеджауэ, Москва Щукиным и цIэр зезыхьэ Театр институтым щIагъэтIысхьэнухэр къызэрыхахыр зэхэсхри, си адэм жесIащ: «Нэхъ мыхъуми, си Iуэхур ауэ къыздэпIыгъыну накIуэ, нэгъуэщI сыхуейкъым». Арати, Шэрджэс театрым и актер Iэзэу щыта Акъ Мухьэрбэч мыгъуэр и гъусэу театр бжэIупэм къыщыспэплъэу щыту сыкъыщIэкIыжауэ щытащ. Ар нобэр къыздэсым си гум гуапэу илъщ. Уегупсысмэ, куэд пхузэфIокI уи Iуэхур зэрыпхуэщIэныр зи фIэщ хъу цIыху уи щIыбагъ къыдэтмэ. НэгъуэщIу жысIэнщи, ар дамэ пхуохъу.
- Узыхэта спектаклхэр уи нэгу къыщIэбгъэувэжмэ…
- Къэрмокъуэ Мухьэмэд и тхыгъэм къытращIыкIа «ИугъащIэ лъагъуныгъэм!» спектаклыр Абхъазми щыдгъэлъэгъуауэ щытащ. Гуимыхужщ «Гуащэ ябгэ» лэжьыгъэри. Ар, зэрытщIэщи, ди театрым куэдрэ щагъэувыжащ, уеблэмэ Къэбэрдей псор абы «къызэхикIухьащ». ДыщэкI КIунэрэ ЖьакIэмыхъу КIунэрэ а спектаклым зэгъусэу щыджэгурти, ар плъагъуныр сыт и уасэт?! ИужькIэ ЖьакIэмыхъур - гуащэ ябгэу, ТыIэщ Маринэ нысэу джэгуу хъуащ. Сэ абы Салисэт и ролыр щызгъэзэщIат. Апхуэдэурэ зы лэжьыгъэм адрейр кIэлъыкIуэурэ, ди театрым къуажэхэм, гъунэгъу щIыналъэхэм зыкъыщыдгъэлъагъуэурэ екIуэкIащ.
Дэбагъуэ Роман режессурэр къыщиухым игъэхьэзыра «ХъуэпсапIэ» спектаклым Хьэмыку Жаннэрэ сэрэ зэшыпхъуитIу (Бланшрэ Стеллэрэ) дыщыджэгуат. Спектаклым мазийкIэ делэжьат. Жаннэ и юбилейм ирихьэлIэу дгъэлъэгъуауэ щытащ. Пьесэр гъэщIэгъуэн дыдэти, си гум къинэжахэм ящыщщ а лэжьыгъэр.
Ауэ, пэжыр жысIэмэ, сызыхуея ролыр згъэзэщIауэ къыщIэкIынукъым. ГъащIэр гъащIэщ, абы езым унафэ къыщытхуищI щыIэщ…
- «Лъагъуныгъэм текIуэда» спектаклым ущыджэгуащ. ЦIыхубзым и хьэлым и лъагъуныгъэри зэрелъытам теухуащ ар. Сыт хуэдэу къыщыгъэлъэгъуа хъуа абы хэта цIыхубзийм я хьэлыр а спектаклым?
- А пьесэр езыр инти, зэрыщыту бгъэувмэ, кIыхь дыдэ хъунут. Арати, ари ягъэкIэщIын хуей хъуахэм ящыщщ. Абы и лъэныкъуэкIэ сэ си образыр тIэкIу «хилъэфауэ» къысщохъу, цIыхубзым и хьэл дыдэмкIэ зыкъызэкъуэхыпIэ иIакъым. Абыи емылъытауэ, пэжыр жысIэнщи, спектаклым къыщыслъыса ролымкIэ сыарэзыщ.
Спектаклым хэт цIыхубз псоми щхьэж езым и Iуэху къызэрыригъэкIынум пылъу арат, псоми пцIы яупст. Абы и зэрани дэтхэнэми екIыжащ, куэдрэ яхъума я щэхухэр асыхьэтым наIуэ къэхъури. «Лъагъуныгъэм текIуэда» спектаклым игъэлъагъуэ цIыхубз хьэлхэм, дауи, узэхъуэпсэн яхэттэкъым.
- Театрым гъэсэныгъэ и лъэныкъуэкIэ сыт и къару?
- Нэхъыбэу гъэсэныгъэр унагъуэм къыщежьэ Iуэхуу къыщIэкIынщ. «Уи адэ-анэм уагъэсакъэ?» - жаIэу сыт апхуэдэу адыгэр щIыщIэупщIэу щытар?! Хабзэр унэм къыщIэкIти аращ. Мы зэманым, ди жагъуэ зэрыхъунщи, куэдым абы мыхьэнэ иратыжыркъым. Гъэсауэ, щапхъэу къалъытэр цIыху хэтыкIэ, псэлъэкIэ зыщIэрщ. Уегупсысмэ, ахэр къызэрыгуэкI дыдэщ, щIыжыпIэн хуеи щымыIэу. Театрым, дауи, цIыхур къыхуреджэ мамырыгъэм, зэгурыIуэм, гумащIагъэм. Гъуджэм къищым хуэдэу, гъащIэр къегъэлъагъуэ, зыгуэрхэми закърегъэцIыхуж. Абы и лъэныкъуэкIэ театрым и мыхьэнэр инщ, ауэ абыи ди зэманым къыпакIухь хъуа хуэдэу фэ ибоплъ. Адыгагъэм цIыхум и пщIэм уригъэбэкъуэнутэкъым зэи, иригъэпцIыжынутэкъым и псалъэм, и къуэш, и шыпхъум пэщIигъэувэнутэкъым. Дыхуейт, дауи, а фIыгъуэхэр ди щIэблэми яхэлъу къэтэджыну.
Абы и лъэныкъуэкIэ куэд къызыхэпхыфын лэжьыгъэщ Розовым и «Уахътыншэхэр» тхыгъэм Дэбагъуэ Роман къытрищIыкIа спектаклыр. Абы тхыдэмкIэ егъэджакIуэ Аннэ Михайловнэ и ролыр щызогъэзащIэ. Вероникэ гъащIэм и IэфIыр фIэкIуэдауэ: «Сыт, сыт сыщIэпсэум и мыхьэнэр?!» - щыжиIэмкIэ: «Уи ужькIэ къэбгъанэр арауэ къыщIэкIынущ», - къыжреIэ абы Аннэ Михайловнэ. Ар псалъэ пэж дыдэу къысщохъу. НэгъуэщI зы гупсыси щыпхышащ абы, спектаклым лъабжьэ хуэхъуу: «Зауэм ныкъуэдыкъуэ ищIыр Iэпкълъэпкъ закъуэркъым, абы цIыхум и псэри ечатхъэ, и гущIэр еунэщI. Мис ар куэдкIэ нэхъ шынагъуэщ»... Аращи, лъэпкъ театрыр щIэлажьэр цIыхугъэр дигъэхъумэн, дахагъэр, фIыр плъапIэ тхуищIын папщIэщ.
- Упсэу, ФатIимэ. Уи мурадхэр къохъулIэну ди гуапэщ.
