Ди газетымкIэ хъыбар зэрывэдгъэщIащи, щэкIуэгъуэ мазэм продюсер цIэрыIуэ Хьэцей Тимур и жэрдэмкIэ къызэIуахащ «Черкес-FM» радиостанцыр. Адыгэ радиом и ехъулIэныгъэхэмкIэ къыддэгуэшэну ди хьэщIэщым къытхуеблэгъащ радиостанцым и гъэзэщIакIуэ унафэщI ГъукIакъуэ Идар.
- Хьэцей Тимур куэд щIауэ зыщIэхъуэпс Iуэхугъуэт адыгэбзэкIэ лажьэ радио къызэригъэпэщыныр. ХъыбарыщIэхэм къищынэмыщIа, нэтын зыбжани догъэхьэзыр. Псалъэм папщIэ, «Удыхьэшхынумэ, къеблагъэ» нэтыныр махуэм 12-рэ къыдот, пщыхьэщхьэкIэ цIыхухэм Iэмал яIэщ таурыхъхэм едэIуэну. Шэч хэмылъу, а псор зытещIыхьар ди лъэпкъ щэнхабзэр хэIущIыIу зэрытщIынырщ.
Фигу къэзгъэкIыжынщи, «Черкес-FM»-м и лъэтеувэр щэкIуэгъуэм и 6-м Iэтауэ щыдгъэлъэпIауэ щытащ Москва къалэм дэт Vegas City Hall-м. А пшыхьым къедгъэблэгъат ди артист цIэрыIуэхэр: Нэхущ Чэрим, Сокъур Ольгэ, Апэнэс Астемыр, Быштэ Азэмэт, Къэзан Сэтэней, Дзыбэ Мыхьэмэт сымэ. Апхуэдэуи нэгъуэщI лъэпкъхэм щыщ артист пажэхэри (Каримов Ринат, Третьяк Татьянэ, Царикати Феликс) къэтшащ, езыр-езыру дызэхэтIысхьэжауэ мыхъуу, адрейхэ-ми дадэлэжьэну, ди щэнхабзэр хэIущIыIу тщIыну дызэрыхуейр къридгъэлъэгъуэн мурадкIэ. СызэреплъымкIэ, ари мыхьэнэшхуэ зиIэщ. Абы и щыхьэту къыщIэкIынщ а пщыхьэщхьэм Каримов Ринат утыкум щыжиIар: «Мыпхуэдэ пшыхь сыкъызэрырагъэблэгъам срогушхуэ, псом хуэмыдэу адыгэбзэкIэ уэрэд жысIэну сызэригуапэр къыхэзгъэщыну сыхуейт». Пэжыр жыпIэмэ, апхуэдэ Iуэху бгъэдыхьэкIэр куэдым ягу ирихьащ.
- Идар, радиом сыт хуэдэ щIыпIэхэм ущедэIуэфыну?
- Радиор телефоным требгъатхэ гуэдзэнщ (приложениещ) икIи нобэ абы ущедэIуэфынущ Урысей Федерацэм, Тыркум, Сирием, Иорданием, США-м, Израилым, нэгъуэщI къэралхэми. Ауэ иджыпсту ар зэрылажьэр адыгэбзэрэ урысыбзэкIэщ. Ди мурадщ нэтынхэр иджыри бзиткIэ дгъэхьэзырыну: тыркубзэрэ хьэрыпыбзэкIэ. ДызыхущIэкъур гурыIуэгъуэу къыщIэкIынщ - адыгэхэр щыпсэу къэрал псоми далъэIэсыну, ди Iуэху зыIутым, псэукIэм, хабзэм, щэнхабзэм ахэр хэдгъэгъуэзэну дызэрыхуейрщ.
- Радиом елэжь гупым и гугъу къытхуэпщIамэ арат.
- IуэхущIапIэм гупыфI зэригъэуIуащ. Псом хуэмыдэу ди лэжьыгъэм къыдошалIэ зэфIэкI зиIэ, зэчий зыбгъэдэлъ цIыхухэр. Псалъэм папщIэ, гушыIэхэмрэ таурыхъхэмрэ къеджэр ди Къэбэрдей къэрал театрым и актёр пажэхэращ, къыддоIэпыкъу щIыпIэ телевиденэм и редакторхэри. Техникэ лэжьакIуэхэм я гугъу пщIымэ, абыхэм яхэтщ Black Star радиом щылэжьахэр. Апхуэдэуи Езанэ каналым и дикторхэр къыддолажьэ. ЖысIэнуращи, Iуэхум фIыуэ хэзыщIыкI IэщIагъэлIхэр зэхуэтшэсащ. Къэбгъэлъагъуэмэ, лэжьыгъэ нэхъыщхьэхэр зыгъэзащIэхэр цIыхуи 8 мэхъу, ауэ Iуэхум къетшалIэм и бжыгъэр жыпIэмэ, 25-м щIигъуу къыщIэкIынущ.
- Нэтыным кIуэну лэжьыгъэхэр дауэ къызэрыхэфхыр, Идар?
- Пэжыр жысIэнщи, хъыбарыщIэхэри, таурыхъхэри, макъамэхэри къыщыхэтхкIэ кхъузанэм щIэдмыгъэкIауэ эфирым дгъакIуэркъым. Сыту жыпIэмэ, дэ мыхьэнэшхуэ идот «утыку къитхьэ» лэжьыгъэм купщIэ щIэлъын зэрыхуейм. Ар къыддэлажьэ артистхэм яжыдоIэри, ахэри хущIокъу я лэжьыгъэр нэхъыфI зэращIынум. Абы и лъэныкъуэкIэ цIыху куэдым я гупсысэ Интернетым щатхащ, къыхэтх уэрэдхэмрэ макъамэхэмрэ ягу зэрырихьыр, зэрытемызашэр къыхагъэщу. Ди уэрэджыIакIуэ пажэхэм къищынэмыщIа, къыдэдаIуэхэм фIыуэ ялъэгъуащ Иуан БетIал, ГъукIэ Ислъам, КIыщхэ Ислъамрэ Каринэрэ я уэрэдхэр, нэгъуэщIхэри.
Мы зэманым таурыхъыу 100-м щIигъу диIэщи, махуэ къэс абыхэм дахэплъэурэ нэтыным дгъэкIуэнур къыхыдох. А Iуэхум набдзэгубдзаплъэу дыбгъэдохьэ, сыту жыпIэмэ абыхэми къащыхэкI щыIэщ ди зэманым къемызэгъ псалъэхэр е Iуэхугъуэ гуэрхэр къыщыIуэта пычыгъуэхэр яхэту. Пщыхьэщхьэ къэс сыхьэт 21:30-м гущэкъу уэрэдхэр къыдот.
- Радиом зэрызевгъэужьынум ехьэлIауэ фиIэ мурадхэр сыт хуэдэ?
- Радиом и рубрикэхэм зедгъэубгъунущ. Абыхэм ящыщу къыхэзгъэщынут Апэнэс Астемыр иригъэкIуэкIыну «Фи пщэдджыжь фIыуэ» нэтыныр. КъищынэмыщIауэ, сабийхэри мы Iуэхум къыхэтшэнущ, усэхэм къедгъаджэу. Видео-нэтын щхьэхуэ дгъэхьэзырынущ, цIыхухэм сэлам щызэрах хъуну. Псалъэм папщIэ, Тыркум щыпсэу ди лъэпкъэгъум хэкурысхэм абдеж защыхуигъэзэфынущ, хъуэхъу тхыгъэхэр къагъэхьыфынущ. Апхуэдэуи тхьэмахуэм и кIуэцIкIэ нэхъыбэрэ зэдэIуэну яфIэфI артистхэр щыдгъэбелджылыну нэтын диIэнущ. Зи гугъу сщIы псори тыншкъым, жэуаплыныгъэ зыхэлъщ, ауэ гукъыдэж диIэщи, дыхущIэкъунущ едгъэжьа Iуэхур екIурэ-ещхьу зэрыдгъэзэщIэнум.
Къалэну зыхуэдгъэувыжар адыгэбзэкIэ радио къызэрызэIутхыным деж къыщынэркъым, атIэ, зэрыжысIауэ, икъукIэ мыхьэнэшхуэ идот ди Iуэхур къызыхуэтыншэу къызэрызэдгъэпэщыным, ар иджырей мардэхэм тету зэрыдгъэлэжьэным.
- Сыт хуэдиз цIыху иджыпсту къывэдаIуэрэ?
- Радиор къыщызэIутха япэ махуэ дыдэм ар зи телефонхэм тезыгъэтхахэм я бжыгъэмкIэ Урысей Федерацэм 52-нэ увыпIэр щыдубыдащ, нэхъыбэрэ къыщагъэсэбэп приложенэ 200-м ящыщу. Нобэ цIыху мини 10-м нэблагъэ йодаIуэ «Черкес FM»-м. СызэреплъымкIэ, зэман гъунэгъум абы нэхъыбэж къызэщIиубыдэнущ, Тыркум, Иорданием, Сирием, Израилым щыпсэу ди лъэпкъэгъухэри ди радиом едаIуэу хъумэ. Иджыри къэс мыпхуэдэ диIакъым икIи си гугъэщ щхьэусыгъуэ зэхуэмыдэхэмкIэ адыгэбзэр зыIэщIэхуахэми ар сэбэп яхуэхъуну, абы къыдихьэхыжыну.
ГъукIакъуэ Идар