Илъэс къэс гъатхэпэм и 25-м УФ-м щагъэлъапIэ Щэнхабзэм и лэжьакIуэм и махуэр. 2007 гъэм и шыщхьэуIу мазэм къэралым и Президент Путин Владимир абы теухуа унафэм Iэ щIидзауэ щытащ. А махуэр убзыхуныр и жэрдэмт УФ-м щэнхабзэмкIэ и министр Соколов Александр. Абы и къэпсэлъэныгъэм къызэрыхигъэщамкIэ, гъатхэпэм и 25-м ди къэралым и хэгъуэгу куэдым щэнхабзэм и лэжьакIуэм и махуэр щагъэлъапIэми, псоми зэдайуэ зы пIалъэ пыухыкIа ямыIэу къекIуэкIырт.
ЦIыхур къызэригъэщIрэ щэнхабзэм хуеIэу, абы и курыхыр и плъапIэу зэрыщытым и фIыгъэщ иджырей лъагапIэхэр щIызыIэригъэхьэфар.
А IэнатIэ мытыншым пэрыт дэтхэнэми и къалэныр инщ. Ар къызэрыгуэкI цIыхум имылъагъур зыхэзыщIэщ, игу къэмыкI гупсысэм лъэIэсыфщ. Аращ цIыху гъащIэр щIэщы­гъуэ, хьэлэмэт зыщIыр, къызэрыгуэкI махуэр хэзыIэтыкIыфыр.
Щэнхабзэр къыгуэхыпIэ имыIэу зэпхар цIыхум и творчествэм и закъуэкъым, атIэ ар махуэ къэси ди гъащIэм хэтщ. ЩIэныгъэлIхэм зэрыжаIэмкIэ, щэнхабзэр цIыхум къыхуэгъэщI дахагъэ гуэрщ, гум екIуэлIэжрэ псэр зыгъэин, гуш­хуэныгъэ къыпхэзылъхьэ къару абрагъуэщ.
УщымыгуфIыкIынкIэ Iэмал иIэкъым щэнхабзэм и лэжьакIуэ пэрытхэр дызэриIэм. Абыхэм ящыщ зыбжанэм нобэ ди гуапэу я гугъу фхуэтщIыну дыхуейт.

Бахъсэн  щыщ баритон  дахэ

Къэбэрдей-Балъкъэр, Ингуш республикэхэм щIыхь зиIэ я артист, хорым и дирижёр, композитор, уэрэд­жыIакIуэ Зеущэ Iэуес ди республикэми нэгъуэщI щIыналъэхэми фIыуэ къыщацIыху. Ар ящыщщ лъэпкъ эстрадэм зи лъагъуэ щыпхызышыж зырызхэм.
Уэрэд 200-м нэблагъэ и Iэдакъэ къыщIэкIащ Iэуес. Ар ядолажьэ уэрэджыIакIуэ цIэрыIуэхэу Сокъур Ольгэ, ­Даур Иринэ, Тхьэгъэлэдж Светланэ, Ракитинэ Иринэ, Мамбэт Мадинэ, Батыр Мухьэдин, Ташло Алий, Хъуп­сырджэн Албэч, Теппеев Алим, «ИМАН» гупым, нэгъуэщIхэми.
Бахъсэн къалэ дэт ЩэнхабзэмкIэ уардэунэм и унафэщIу Iэуес илъэсийкIэ лэжьащ. ЦIыху мин 57-м щIигъу зыдэс къалэм абы гуфIэгъуэ зэхыхьэ куэд екIуу, нэгузыужьу къыщызэрегъэпэщ. Рок унэтIыныгъэми зыщригъэужьащ Зеущэм Бахъсэн къалэ. Мэршэнкъул Заурбэч зи унафэщI «Baksan» рок-гупыр куэдым фIыуэ ялъагъу. 2013 гъэм КъБР-м ЩэнхабзэмкIэ и министерствэм иригъэкIуэкIа къэпщытэныгъэхэм къызэрагъэлъэгъуамкIэ, Бахъсэн къалэм ЩэнхабзэмкIэ и уардэунэр республикэм щынэхъыфIхэм ящыщщ.
Щэнхабзэм и лэжьакIуэм и махуэм ирихьэлIэу дэ упщIэ зыбжанэкIэ зыхуэдгъэзащ Бахъсэн къалэм ЩэнхабзэмкIэ и унэм и унафэщIым и къуэдзэ Зеущэ Iэуес.

- Iуэху гъэщIэгъуэнхэр зэревгъэ­кIуэкIым сыщыгъуазэщ, Iэуес. Абы­хэм я гугъу къытхуэпщIамэ арат.
- Сыт хуэдэ IуэхущIапIэми хуэдэу, дэри илъэсым тщIэнур дубзыхуауэ щытщ. ­Къапщтэмэ, зы илъэсым дауэдапщэу 150-м нэблагъэ идогъэкIуэкI. Абы къи­щынэмыщIауэ, къэрал махуэшхуэхэм дыхэтщ, щIыналъэм щыпсэухэм я нэгу зыдогъэужь. Хэгъуэгузэ­хуаку, дунейпсо, республикэ­псо фестивалхэм ди зэфIэкI щыдогъэлъагъуэ. Гъуазджэр, цIыхубэм я  Iэужь дахэхэр ­хъумэным, абы зегъэужьыным махуэ къэс долэжь. ЦIыхухэр щэнхабзэ гъащIэм къыхэтшэну ди мураду, Iэмал зэмылIэужьы­гъуэхэр къыдогъэсэбэп. Нэгу­зыужь концертхэр, махуэ­шхуэ зэхыхьэхэр, зэпеуэ­хэр, пса­пащIэ Iуэхухэр, Щэн­­хабзэмкIэ унэм щыла­жьэ­хэр дызэдэIэпыкъуу­рэ, къызыдогъэпэщ. ­Хэку зауэшхуэм и ветеранхэм, зи Iэпкълъэпкъыр тэмэму къызыдэмыбзхэм, зи ныбжь хэкIуэтахэм, бын куэд зыпI унагъуэхэм гулъытэ нэхъыбэ зэрахуэтщIыным яужь дитщ. ЖысIэну сы­хуейт, къыдэкIуэтей щIэблэм я творческэ зэфIэкIым зегъэужьынми дызэрыхуэнабдзэгубдзап­лъэр. ЩэнхабзэмкIэ унэм и творческэ гупхэу «Джэгуа­кIуэ», «Бахъсэн ауз», Бахъуэ БетIал и цIэр зезыхьэ цIыхубэ театрыр, «Ва­гъуэ цIыкIухэр», «Модис» къэфа­кIуэ ансамбл­хэр щIыналъэм, хэгъуэгум щекIуэкIа зэпеуэхэм мызэ-мытIэу къыщыхэжаны­кIащ. Апхуэдэхэщ ­«Iуащхьэмахуэ и щыгу щагъэзащIэ къа­фэхэр» (2009), «Дон щыпсэу лъэпкъхэр унагъуэ зэгурыIуэщ» (Дон Iус Ростов, 2009), «YALOVA FOLKLOR» (Тырку - 2012, 2014 гъ.гъ.), «Рампа Дружбы» (2010), Адыгэ щэнхабзэм и фести­валь (Адыгэ Республикэ, 2010), «Rock show in Baksan» (2013), «Nal-Rok» (2013) фес­тивалхэр, нэгъуэщI куэди.
Ди усакIуэ щэджащэ Що­джэнцIыкIу Алий Хэку зауэшхуэм и зэманым Бобруйск деж зэрыщыхэкIуэдам куэд щыгъуазэщ. 2012 гъэм абы къыщызэрагъэпэща дунейпсо фестивалым драгъэб­лагъэри зыкъыщыдгъэлъэ­гъуащ.
- Лъэпкъым и пщэдейр зэлъыта щIэблэр щэнхабзэ Iуэхухэм къыфхуешалIэрэ?
- ЩIэблэм ядэлэжьэныр ди къалэн нэхъыщхьэхэм ящыщщ. Бэрэбанэ, пшынэ еуэнымкIэ, лъэпкъ къа­фэ­хэмкIэ, уэрэд жыIэнымкIэ гупжьейхэр диIэщи, хуей псори къокIуалIэ. УнэтIыныгъэ куэдымкIэ дадолажьэ ди щIэблэм.
- ЩэнхабзэмкIэ унэм и унафэщIу узэрыщыта пIалъэм зэфIэвгъэкIа Iуэхухэм утезгъэпсэлъыхьынут.
- ЩэнхабзэмкIэ унэм и пэш 13 зетхьащ, къафэм зыщыхуагъасэ пэшхэм я унэлъэгу­хэр, щхьэгъубжэхэр зэт­хъуэ­кIащ, къызэдгъэпэщ дауэдапщэхэм еплъыну къытхуэкIуэхэр зытесыну шэнти 140-рэ къэтщэхуащ, бжэ 14 тхъуэжащ. Иджыри къэс ди къарукIэ унэр зэтетIыгъами, адэкIэ дыпэлъэщыжынутэкъым. Бахъсэн къалэ администрацэм и унафэщI Мам­хэгъ Хьэчим и фIыгъэкIэ программэм дыхагъэхьащи, ЩэнхабзэмкIэ унэр мыгувэу къызыхуэтыншэу тхузэрагъэпэщыжыну дыщогугъ. Псом нэхърэ нэхъыщхьэращи, длэжьыр гунэс ящыхъуу цIыхухэр къокIуалIэ.
- Иджыпсту уи лэжьыгъэр сытым нэхъ теухуа?
- УнафэщI къулыкъум сытетыху, ЩэнхабзэмкIэ унэр зыхуей зэрыхуэзгъэзэным, абы щылажьэхэм лей къатезмыгъэхьэным яужь ситащ. Иджы си псэм хэлъ щэнхабзэм хуиту сыхуэлэжьэну Iэмал сиIэщи, зи гугъу фхуэсщIа мурадхэр догъэзащIэ, творческэ гупсысэхэр гъащIэм хыдопщэ. Мы гъэм зи ныбжьыр илъэс бжыгъэ дахэ ирикъухэу композиторхэу Жырыкъ Заур, ХьэIупэ ДжэбрэIил, тхакIуэ Сонэ Абдулчэрим сымэ я пшыхь къызэдгъэпэщащ. МафIащхьэтыхьри пасэрей адыгэхэм я хабзэм тету Iэтауэ дгъэлъэпIащ.
Ди лэжьыгъэр зэредгъэ­фIэкIуэным яужь дитщ, ауэ, ди жагъуэ зэрыхъунщи, ­дызыхуеину IэмэпсымэхэмкIэ ирикъуу  дыкъызэрызэмыгъэпэщам делъахъэ. Псалъэм папщIэ, видеонэтынхэр къызэрагъэлъа­гъуэ проектор дыхуэны­къуэщ. Ар диIамэ, ди пшыхьхэр нэхъ гъэщIэг­ъуэн тхуэщIынут.
- Уэрэд куэд уи Iэдакъэ къыщIэкIащ. Птхы­хэр зызыхъуэж зэманым декIуу щытын хуейуэ къэзылъытэхэри щыIэщ. Уэ зыдэбгъэшрэ зэманым?
- Музыкэм иIэну гъащIэр елъытащ а упщIэм. Сэ къызэрысщыхъумкIэ, си IэдакъэщIэкIхэм зэманым и нэпкъыжьэ ятелъкъым, ахэр классикэ жыпхъэм нэхъ пэгъунэгъущ. Усэ къыхэсххэри зытеухуар  сыт хуэдэ лъэхъэнэми дызыгъэпIейтей Iуэхущ. ИлъэсыщIэ уэсым теу­хуауэ, Мырзэ Залымджэрий и усэр и лъабжьэу, акапельнэ хорым иджыблагъэ уэрэд хуэстхащ. Залымджэрий и усэхэр газетым тету слъагъури, макъиплI зэщIэжьыуэкIэ уэрэд стхыну сигу къэкIат. Апхуэдэу, ­КъардэнгъущI Зырамыку жиIэу щыта уэрэдхэм селэжьыжауэ къыдэзгъэкIыну согъэхьэзыр.
- ЛъагапIэ инхэр зыIэ­рызыгъэхьэфа, творчес­кэ зыужьыныгъэ ин зы­гъуэта цIыхум и хъуэпсапIэми сыщIэупщIэнут.
- Творчествэм ехьэлIа си  мурад згъафIэхэр къызэхъулIэну сыхуейт. Совет зэманым уи гупсысэр гъащIэм хэппщэну куэдкIэ нэхъ тыншт, худсоветыр хэплъэрти, Iуэхур утыку къипхьэ хъуну къалъытэмэ, къыбдэIэпыкъурт. Иджы мылъку зиIэращ зи Iуэху дэкIыр.

Епсэлъар  Щомахуэ  Залинэщ.

Адыгэм  и  дыщэ  макъ

ЛIэщIыгъуэ ныкъуэ нэблагъэ­кIэ узэIэбэкIыжрэ лъэпкъ гъуаз­джэм и зыужьыныгъэм уриплъэжмэ, абы зи гуащIэ хэзылъхьа уэрэджыIакIуэ цIэрыIуэхэм я цIэхэр мымащIэу къипIуэфынущ. Ауэ абыхэм ящыщу классикэ уэ-рэд жыIэкIэр къэзыгъэIурыщIэфахэр закъуэтIакъуэххэщ. Эст­радэ уэрэд гъэзэщIэкIэр щытепщэ нобэрей зэманыр къапщтэмэ, зи макъыр лъэщу, классикэ ма­къамэм хуэунэтIауэ зэтегъэпсыхьа-зэтеухуауэ щыIэр зырызыххэщ. Абыхэм ящыщщ Адыгеймрэ Къэбэрдей-Балъкъэрымрэ щIыхь зиIэ я артист ­Гуазэ Тимур. И лэжьыгъэм, фIыуэ илъагъу IэщIагъэм, дяпэкIи зы­хуигъэувыж къалэнхэмрэ мурадхэмрэ ятеухуауэ иджыблагъэ абы депсэлъылIащ.

- Тимур, гъуэгуанэ дахэ, IэщIагъэ гъэщIэгъуэн къыхэзыхауэ гъащIэм зи лъагъуэ щхьэхуэ щыпхызышыж дэтхэнэ цIыхуми уепсэлъылIэн щыхъукIэ, япэу зыщIэупщIапхъэр абы и къыщIэ-дзапIэрщ. Уэрэд жыIэным сыт щыгъуэ гу хуэпщIат икIи хэт абы удригъэхьэхат?
- Сэ зызэрысщIэжрэ уэрэд жы­зоIэ… СызэрыцIыкIурэ. Сыщалъхуа жылэжьым - Тэрч щIыналъэм хыхьэ Ботэщей къуажэм - и курыт еджапIэм сыщыщIэсым еянэ гъэ еджэгъуэр къэдухыхукIэ музыкэмкIэ дерсхэм уэрэд щыжысIащ, абы иужькIэ а предметым демыджэжу хуежьэри, си уэрэд жыIэнри тIэкIу нэхъ кIащхъэ хъуащ. Класс нэхъыжьхэм сыщыщIэсым уэрэд­жыIакIуэ сыхъу­ным сегупсысыххакъым, атIэ математикэмрэ информатикэмрэ фIыуэ сщIэрти, ­КъБКъУ-м и инженер-техникэ ­къудамэм сыщIэтIысхьэну си мурадащ. Ди унагъуэкIэ щыгъэтауэ, лъэпкъкIи къытхэткъым макъамэр, уэрэд жыIэныр IэщIагъэ зыхуэхъуа, абыкIэ щапхъэ зытесхыни сыкъэзыухъуреихьхэм яхэтакъым - ар къыздалъхуауэ, сэ езым схэлъу сыкъэхъуауэ къыщIэкIынущ. АрщхьэкIэ зэфIэкI пхэлъыныр мащIэщ, ар зыузэщIын, гъуэгуанэ щхьэхуэм ухуэзыунэтIын гъащIэм ущримыхьэлIэмэ…
- Мис а гъуэгуанэм утезышахэм е абы утехьэнымкIэ сэбэп къыпхуэхъуахэм, уи япэ творческэ лъэбакъуэхэм нэхъ гупсэхуу я гугъу уэзгъэщIынут.
- Курыт еджапIэр къэзуха къудейуэ, адэкIэ здэзунэтIынур убзы­хуа мыхъуауэ, зы махуэ гуэрым зэрымыщIэкIэ гъуэгум дыщызэрихьэлIауэ щытащ а лъэхъэнэм къызэIуахагъащIэ (илъэсиплI хъууэ арат зэрылажьэрэ) Кавказ Ищхъэрэм ГъуазджэхэмкIэ и къэрал институтым и егъэджакIуэ Шэрыб Валерэрэ сэрэ. Дэ Тэрч щIыналъэм хыхьэ зэгъунэгъу къуажитIым, сэ - Ботэщей, ар - Астемырей, дыщыщти, нэхъапэкIи дызэрыцIы­хуауэ, дызэнэIуасэу щытт. Абы и чэнджэщкIэ сыкъыщIэтIысхьащ езым щригъаджэ, иджы сэри нобэкIэ сыщылажьэ институ­тым. КъэпщытакIуэ гупым я пащ­хьэ щызгъэзэщIа адыгэ цIыхубэ уэрэдыжьымрэ «По Дону гуляет казак молодой» уэрэдымрэ къызэ­хъулIауэ къалъытат. Абы ипкъ иткIэ институтым щIэтIысхьэнухэр щагъэхьэзыр курсым сыкъащтэри, илъэситIкIэ сыщеджащ. ИужькIэ япэ курсым сыщIэтIысхьащ.
- Классикэ уэрэд жыIэкIэм дауэ ухуэкIуа, псалъэм папщIэ, цIыхубэ уэрэд гъэзэщIэкIэр къы­хыумыхыу?
- Япэрауэ, си макъым классикэ IукIэр, нэхъ тегъэчыныхьауэ жыпIэмэ - «лирическэ тенор»-кIэ дызэджэр - езым пкърышыпсы­хьауэ пкърытт. ЕтIуанэрауэ, абы япэу гу лъызытэу классикэ жыIэкIэм и лъагъуэм, сыхуей-сыхуэмейми, сыхуэзыунэтIар институтым и ректор Рахаев Анатолэщ. А лъэхъэнэм - 1996 гъэм - Нэхущ Чэрим и творчествэр зэфIэувагъащIэу, ар псоми я нэIурыт-я щапхъэу щытти, а лъагъуэм техьэ дэтхэнэ ныбжьыщIэри абы ещхь дыхъуну дыщIэхъуэпсырт. Ректорым и деж сыщIыхьэу цIыхубэ уэрэд жыIэкIэр къызэрыхэсхар щыжесIэм, «уэ узыхуейм ухурагъэджэнущ» жиIэри сыкъыщIигъэкIыжауэ щытащ, ауэ сызыхурагъэджар си макъыр зыхуэунэтIа классикэрщ. ИужькIэ, пIалъэ дэкIыжауэ, еджапIэри къэзухауэ, институтым уэрэд жыIэн гъуазджэмкIэ и кафедрэм и егъэджакIуэ нэхъыжь, зи нэIэ сыщIэту седжа, си макъыр псыхьынымкIэ зи гуащIэшхуэ къызэзыхьэлIа КъуийцIыкIу Валерэ къызэрызжи­IэжамкIэ, сэ сыкъыщIэкIыжа нэужь­кIэ, ар ректорым ириджэри унафэ къыхуи­щIат классикэ уэрэд жыIэкIэм ­тегъэпсыхьауэ сригъэджэну. Нобэр къыздэсми Ра­хаевым фIыщIэ хузощI си макъым гурыгъуазэкIэ зэрыпхыплъыфам, си зэфIэкIыр здэунэтIыпхъэ лъэныкъуэм псом япэу гу зэры­лъитам папщIэ. ФIы­щIэшхуэ хуэфащэщ си егъэджакIуэ КъуийцIыкIу Валери.
- ЕджапIэр къэбуха нэужь уи творческэ гъуэгуанэм дауэ зишэщIа? Япэ дыдэ дауэ утыку уихьа? Сыт бгъэзэщIа?
- Кавказ Ищхъэрэм ГъуазджэхэмкIэ и къэрал институтыр къыщызуха 2001 гъэ лъандэрэ къэрал филармонием, сыщеджа институтым камернэ ансамблымрэ концертмейстер IэзагъымкIэ и кафедрэм (2014 гъэ пщIондэ), уэрэд жыIэн ­гъуазджэмрэ дирижированиемкIэ и кафедрэм (2014 гъэм къыщыщIэ-дзауэ нобэ къэсыху) сыщолажьэ. 2008 гъэм щегъэжьауэ МузыкэмкIэ къэрал театрым срисолистщ. Япэ дыдэу сызыхэтар Леонкавалло Руджеро и «Паяцы» оперэрщ.
- Нэхъ гукъинэж пщыхъуауэ, нэхъыфI дыдэу плъагъуу сыт хуэдэ ролхэр, уэрэдхэр бгъэзэщIа? Иджыри бгъэзэщIэну узыщIэ­хъуэпс гуэрхэр щыIэ?
- Нэхъ гукъинэж сщыхъуахэм ящыщщ 2011 гъэм Адыгэ Республикэм срагъэблагъэу Нэхей Аслъэн и «Уафэгъуагъуэ макъ» («Раскаты далекого грома») оперэм Хьэгъур и партиер зэрыщызгъэзэщIар. А оперэр зыхуатхар драматическэ тенорым и макъыр арат (сысейр лирическэ тенорщ). Апхуэдэу щытми, едэIуахэм къызэрызжаIэжамкIэ, сыпэлъэщащ. Ар къызэхъулIауэ къалъытэри, «Адыгэ Республикэм щIыхь зиIэ и артист» цIэ лъапIэр къысхуагъэфэщауэ щытащ. Апхуэдэуи, Леонкавалло Руджеро и «Паяцы» оперэм Арлекин и партиер, Рахманинов Сергей и «Алеко» оперэм Цыджан щIалэщIэм и ролыр щызгъэзэщIахэщ, Чайковс­кий Пётр и «Иоланта» оперэм щыщу Водемон и партиер згъэхьэзыращ. Нэхъыбэ дыдэу сызыщIэ­хъуэпсыр композитор цIэрыIуэ Верди Джузеппе и «Травиата» оперэм хэт Альфред и ролыр згъэзэщIэныр аращ. Дызэрыт илъэсым ар ди театрым щагъэувыжыну мурад ящIащи, сыщогугъ а ролыр сэ къыс­хуагъэфэщэну.
- Макъамэм и сыт хуэдэ жанрхэр нэхъыфIу плъагъурэ, бгъэзащIэрэ? УэрэджыIакIуэхэм ящыщу хэт щапхъэгъэлъагъуэу щыт уи дежкIэ?
- Уэрэдыр зыгъэзащIэм абы псэ хилъхьэмэ, ар къехъулIэмэ, сыт хуэдэ жанрри дахэу утыку ири­хьэфынущ, едаIуэхэм гунэс ящы­хъун хуэдэу. Сэ, къапщтэмэ, оперэм щыщ ариехэр, романс­хэр, неаполитан уэрэдхэр, адыгэ цIыхубэ уэрэдхэр, нэ­гъуэщIхэри бзэ зэмылIэужьы­гъуэхэмкIэ жызоIэ. Зи уэрэд жыIэкIэр нэхъ зэпэщауэ, зи макъыр нэхъ лъэщ дыдэу, абы хуэдэ иджыри куэдрэ къэмыхъужыну гунэс сщыхъур Паваротти Лучанэ и макъымрэ и уэрэдхэмрэщ. Ар икъукIэ зэфIэкI куу зыбгъэдэлъа цIыхущ.
- АдэкIэ уи лэжьыгъэ, IэщIагъэ и лъэныкъуэкIэ сыт хуэдэ мурадхэр, хъуэпсапIэхэр уиIэ? Щэху хэмылъмэ, уи творческэ гъащIэм и къэкIуэнум мащIэу дыхэгъэгъуа­зэ.
- Сызытет лъагъуэм адэкIи ­пыс­щэ­ну, уэрэдыщIэхэм, ролы­щIэхэм зеспщытыну, къызэщIэ­къуауэ жы­пIэмэ, сылэжьэну си ­мурадщ.
- Тхьэм къуигъэхъулIэ! Ди псалъэмакъым узэрыхэтам папщIэ фIыщIэ пхузощI!

Епсэлъар ХЬЭВЖОКЪУЭ  Людмилэщ.
Сурэтыр Къарей Элинэ  трихащ.

КIэхумахуэ ФатIимэ: ГъащIэр фIыуэ солъагъу

ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей къэрал драмэ театрым и лэжьакIуэ пажэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым щIыхь зиIэ и артисткэ КIэхумахуэ ФатIимэ сценэм зэритрэ илъэс 25-м щIигъуа­ми, и зэфIэкIым нэхъри хэхъуэ зэпытщ. Я къэухьыр здынэскIэ, гупсысэкIэкIэ, дуней тетыкIэкIэ зэхуэмыдэ бзылъхугъэхэм я ролхэр уи фIэщ хъууэ, уигу ящIэгъуу, е лъагъумыхъуныгъэ яхууигъэщIу мэджэгу ар. Къэрмокъуэ Мухьэмэд и «Лъа­гъуныгъэм и хьэтыркIэ», Абу Умар и ­«Лъагъуныгъэмрэ зэныбжьэгъугъэмрэ» тхыгъэхэр я лъабжьэу траха кинохэр хэт зымылъэгъуар?! Абыхэм ФатIимэ гуимыхужу щыджэгуащ.

- Театрыр щызимыIэж дакъикъэм сэр нэхърэ нэхъ насыпыншэ щIым тетынукъым, - къыддогуашэ ар.
Иужьрей зэманым театрым щагъэувахэм ящыщу балъкъэр тхакIуэ Ольмезов Мурадин и «Унэ лъапIэ» пьесэм ФатIимэ езым и цIэджэгъум и ролыр щигъэзэщIащ.
- Ди зэманымрэ ди цIыхухэмрэ хуабжьу зыхуэныкъуэщ, игъуэу ягъэува пьесэщ ар. Я нэпс къекIуарэ зыщIэгупсысыжу щIокIыж цIыхухэр а спектаклым еплъа нэужь. Адэ-анэмрэ абыхэм я щIэблэмрэ я зэ­хущытыкIэм, балигъ хъуа нэужь, быным я щхьэ Iуэху зэрыдэкIын фIэкIа, я нэхъыжьхэм зэремыгупсысу лей зэрытрагъэхьэм теу­хуащ ар. Уеблэмэ, спектакль нэужьым я адэ-анэхэм я деж телефонкIэ псалъэурэ, абыхэм я Iуэху зытетым зыщызыгъэгъуэза куэд зэрыщыIэр сощIэри, абы сегъэгуфIэ. Пьесэм и гупсысэ нэхъыщхьэр цIыхухэм я деж зэрынэтхьэсыфым ар и щыхьэтщ. А спектаклым  щызгъэзэщIа ролыр зыкIи спэгъунэгъукъым. Си дуней тетыкIэм къы­щ­­хьэщыкI ролхэращ нэхъ къы­­з­эхъу­лIэр, уи зэфIэкIхэр къызыкъуэпхынымкIи сэбэп ­хъур апхуэдэхэращ, - жеIэ КIэхумахуэм.
ФатIимэ зыкъызэриумысыжымкIэ, абы ищIа ролхэм ящыщу нэхъыфIу илъа­гъур иужьрейуэ игъэзэщIарщ. Тхьэмахуэ дэкIмэ, Къэрмокъуэ Мухьэмэд «Лъагъуныгъэм и къарур» и пьесэм къытращIыкIа спектаклым и премьерэ щыIэнущ. Илъэс 25-рэ ипэкIэ а спектаклым ДыщэкI КIунэрэ ТIыхъужь Алийрэ щыджэгуу щытати, абыхэм я фэеплъу ар къагъэщIэрэщIэжащ.
Къэрмокъуэм и Iэдакъэ къыщIэкIа ­«Лъа­гъуныгъэм и хьэтыркIэ» пьесэращ Фа­тIимэ нэхъыбэу цIэрыIуэ зыщIари, дыщогугъ иджырейми апхуэдэ щытхъурэ щIэупщIэрэ иIэну. А псом къыщымынэу, абы таурыхъхэм хэт лIыхъужьхэм я псэ­лъэкIэхэр хьэлэмэту егъэIу.
- Си лэжьыгъэмрэ си унагъуэмрэ сахэдэн хуей Тхьэм симыщIкIэ. ЗэрысхузэфIэкIкIэ, лъэныкъуитIри зэрызмыгъэныкъуэным яужь ситщ, - жеIэ артисткэм. - Си жей къэтми, гугъу сехьми, а тIури къызыхуэтыншэу зэрызэдэсхьыным сыхущIокъу. Уи уна­гъуэр бгъэныкъуэу уи лэжьыгъэр зэфIэбгъэхьэкIэ мыхьэнэ иIэкъым. Пщэдджыжь къэс Къэрэгъэш сыкъокI. Гъуэгур къыщызэхьэлъэкIхэм деж Москва дэсхэм зызолъытри (абыхэми зэманышхуэ трагъэкIуадэ гъуэгум), си гур фIы сощIыж. Сытхьэусыхэркъым, тхьэусыхэрейхэри сфIэфI­­къым. Си уна­гъуэм, гуащэ-тхьэмадэм си Iуэхур къызэрыздаIыгъым, сызэрызэхащIыкIым къару мыкIуэщI къысхелъхьэ. ФIыуэ слъагъу­хэр схуэузыншэмэ, абыхэм я хэщIыныгъэ сымылъагъуу сыпсэумэ, сынасыпыфIэщ. Адрей псори, гугъу зебгъэхьмэ, пхузыIэрыгъэхьэнущ.
«ЦIыху гуфIэрейхэм я гум куэд ща­-        гъэ­пщкIу», - псалъэ пэжхэм зыщIыпIэ сыкъыщеджауэ щытащ. Сэ гъащIэр фIыуэ солъагъу, сыгуфIэну Iэмал сиIэу сынэщхъеинукъым. Сыкъэзыухъуреихь цIыхухэм зэрызатезмыгъэхьэлъэным яужь ситщ. Мы гъащIэм си пщэ къыщыдэхуэ роль псори нэгъэсауэ згъэзэщIэну, лъэужьыфIэ сы­хъуну сы­хуейщ.  

Инэрокъуэ  Данэ.

Сурэтыр Къарей Элинэ  трихащ.

Темыркъан Юрий - дирижёр, СССР-м и цIыхубэ артист,
СССР-м, РСФСР-м я Къэрал саугъэтхэм я лауреат

Гъэсашэ Наталье - уэрэджыIакIуэ, УФ-м и цIыхубэ артисткэ,
КъБР-м и Къэрал саугъэтым и лауреат

Къардэн Хьэсэн - композитор, УФ-м и цIыхубэ артист,
КъБР-м и Къэрал саугъэтым и лауреат

ЖьакIэмыхъу КIунэ - актрисэ, Урысей
Федерацэм щIыхь зиIэ и артисткэ,
КъБР-м и Къэрал саугъэтым и лауреат

Бещтокъуэ Хьэбас - КъБР-м и цIыхубэ усакIуэ

Къэзан Сэтэней - КъБР-м, АР-м, КъШР-м щIыхь зиIэ
я артисткэ

Зумакуловэ Танзиля - КъБР-м и цIыхубэ усакIуэ,

РСФСР-м и Къэрал саугъэтым и лауреат

Теувэж СулътIан - режиссёр, УФ-м
гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ

Бейтыгъуэн Сэфар­бий - тхыдэдж, тха­кIуэ, публицист

Тут Заур - УФ-м, Къэбэрдей-Балъкъэр, Адыгэ, Къэрэшей-Шэрджэс, Осетие Ищхъэрэ,

Дагъыстэн республикэхэм я цIыхубэ артист

Пащты Герман - УФ-м и цIыхубэ сурэтыщI

Котляровэ Марие - УФ-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ

Хьэмыку Жаннэ - актрисэ, КъБР-м и цIыхубэ артисткэ

Хъупсырджэн Албэч - оперэ уэрэджыIакIуэ, УФ-м щIыхь зиIэ и артист