Нэрымылъагъу абрагъуэхэр

Шыхулъагъуэ (Млечный путь) галактикэм и кум хуэзэу япон астрономхэм къыщагъуэтащ алъандэрэ зыщымыгъуазэу щыта пкъыгъуэ абрагъуэ. АбыкIэ хъыбар зэбгригъэхащ щIэныгъэм къыщыунэху къэхутэныгъэ телъыджэхэм тетхыхь Science Alert сайтым (Австралие).

Астрофизикхэм гу лъатащ хьэршым гъуэз зэмылIэужьыгъуэу щызэхэувэ пшэ гуэрэнхэм ящыщу Шыхулъагъуэ галактикэм и кум хуэзэу къыщылъагъуэхэм къызэрекIуэкIыпхъэу зэрызыщамыгъазэм. 
Еджагъэшхуэхэм зэрыхуагъэфащэмкIэ, ар и нэщэнэщ, блэкI псори, здэкIуар къахуэмыщIэу, «думпу» зыщIэзылъафэ, хьэлъагъ ин дыдэ зиIэ нэрымылъагъу «мащэ кIыфIхэм» («чёрная дыра») ящыщ зым, астрофизикхэр алъандэрэ зыщымыгъуазэу щытам, абдеж зэрызыщигъэпщкIуам. 
Абы ипэкIэ, щIэныгъэлIхэр зыбжанэрэ кIэлъыплъащ Шыхулъагъуэ галактикэм и кум псынщIащэу щызэрызехьэ гъуэзыпшэхэм я зыгъэзэкIэм. Абыхэм ящыщ зыр, HCN-0.085-0.094 нагъыщэ зратар, Iыхьищу зэхэтщи, язым адрейхэм нэхърэ нэхъ псынщIэжу зегъэкIэрахъуэ. Ар къызыхэкIыу къалъытэр, а Iыхьэр Iэмалыншэу «мащэ кIыфIым» зэрызыщIилъафэрщ.
Хьэршым зыщызыгъэпщкIу мыбы хуэдэ нэрымылъагъу пкъыгъуэ абрагъуэхэр, къашэч и лъэныкъуэкIэ, лIэужьыгъуэ зыбжанэу зэщхьэщедз. Абыхэм яхэтщ, ди Дыгъэм нэхърэ 62-кIэ нэхъ хьэлъэ «цIыкIужьейхэри», ямылейуэ зэхэубарэ ди Дыгъэм хуэдэу минищэ бжыгъэ къэзышэчыфын «мащэ кIыфIыжьхэри». Шыхулъагъуэм и кум «къыщалъэгъуар» курыт хьэлъагъэ зиIэщ.