Таурыхъ

Дзыгъуэ цIыкIур унащхьэм тесурэ езэшат, жьы къабзэм хэтыну, дуней хуитым тетыну хъуапсэрти, и ныбжьэгъу бзу цIыкIум деж кIуэри, жриIащ.
- СыщIэзэшыхьащ мы унащхьэ кIыфIым, моуэ IуэхущIэ гуэрым зеспщытынт.
- Дегъауи, щIыр дыгъавэ, - жи бзум.
- Дыгъавэ, - жи мыдрейми гуфIэу.
Зэгъусэу щIыр явэри хьэ хащIащи, щыIуахыжынум йожьэ.
Хьэр бэв хъуат, лъагэ хъужрэ щхьэмыжым хьэдзэр изу илъу. Дзыгъуэм хьэр Iуихыжащ, бзум игужащ. Зы Iуащхьэ псо къытрахат. Къэнэжыр – зыми и жагъуэ ямыщIу зэхуагуэшыжынрат. 

Таурыхъ

Къуажэ гуэрым лIы быдэ, къузгъун дэст. Унагъуэр Iэнэм зэрыпэрытIысхьэу лIым щIакхъуэр иупщIатэрти, и нысэхэм еплъу тIысыжырт, зэ зым, зэм адрейм еплъырт, езыри шхэртэкъым. Ар зылъагъу нысэхэри мышхэу, мэжалIэу къэтэджыжырт. ЛIыр зыхуейххэр арати, псори лэжьапIэ зэбгрыкIыжа иужь, щэху цIыкIуу ирикъуху шхэрт, ефэрти, хьэку дапхъэм зыщигъэпсэхуу телът.
Зэгуэрым, лIым и нысэ нэхъыщIэр и дыщым щыхьэщIэну зригъэшэжащ. Ар и адэ-анэм яхуэтхьэусыхащ, и тхьэмадэм кърищIэр къанэ щымыIэу яхуиIуэтэжащ. 

Япэ Iыхьэ

Ди лъэпкъыр гъунэгъу лъэпкъхэм я IуэрыIуатэм къызэрыхэщым дауэ дыдимыхьэхынрэ? Нобэ фи пащхьэ итлъхьэ таурыхъыр цIыхум игъэщIэрэщIэжа хъыбару щытми, зытепсэлъыхьыр осетинхэм адыгэшхэм я нэхъ лъэрызехьэхэм хабжэ щолэхъур зэрахуэн зэрыщIадзарщ. 

Зорин Валентин

(Повестым щыщ пычыгъуэ)

Журналист цIэрыIуэ, жылагъуэ обозревателу Урысейм и къэраль телевиденэм илъэс куэдкIэ щылэжьа Зорин Валентин «ЩхьэдэхыпIэ» зыфIища и повестыр зытеухуа хыдзэм и адмирал Серебряков Лазарь Кавказ зауэр къезыхьэлIа кхъухьтетхэм яхэтащ, ауэ абы и цIэр куэдрэ къызэрырамыIуэным, уеблэмэ зэращыгъупщэным хущIэкъуащ урыс пащтыхьым и блыгущIэтхэри а зэманым хы флотым бжьыпэр щызыIыгъа прибалтикэ къулыкъущIэхэри.

Таурыхъ

ЩыIащ-псэуащ зы щакIуэжь, хьэ гъэсаитI иIэт абы. Махуэ гуэрым ахэр иришажьэри, къиущыхьу мэз иным щIэтурэ жэщ къытехъуащ. МафIэ бзий илъагъум хуэкIуэмэ, пхъэдакъэм мафIэшхуэ ещIэкIауэ исырт, абы и кум зы блэжь жабзэу хэст. Блэ гужьеяр къопсалъэри жеIэ:
- Ей, щакIуэжь, мы мафIэм сыкъыхэпхмэ, насыпыфIэ усщIынщ. Мы дунейм зыхыумыщIыкI щымыIэу усхуэщIынущ, хьэкIэкхъуэкIэм я бзэри бзухэм ейри къыбгурыIуэу усщIынщ, сыкъегъэл закъуэ, - жи.

ЕтIуанэ Iыхьэ
 

         Пщы гуэрым кхъэлэгъунэ иригъэщIащ:

         «СылIэмэ сыщIэфлъхьэжынщ», - жери.

         - Кхъэлэгъунэ езгъэщIащи, къакIуи къызэхъуэхъу, - жери пщыр Жэбагъы еджащ.

         Жэбагъы къэкIуащ, мэрэмэжьей фалъэр иубыдри хъуэхъуащ:

         - И кIуэцIыр нэщIрэ и щIыфэр щIэращIэу тхьэм куэдрэ дигъэлъагъу мы кхъэлэгъунэр, - жери.

         Пщым къыгурыIуакъым абы къикIыр.

Таурыхъ зимыIэ лъэпкъи ар зымыщIэ е абы щIэмыдэIуа зы цIыхуи щыIэу къыщIэкIынкъым. «Таурыхъ жыхуаIэр къару телъыджэщ, жьыри щIэри дихьэхыу, уи зэши тригъэурэ уи гуауэри пщхьэщихыу, мэжалIэр пщигъэгъупщэрэ цIыхум ямылъэгъуа дуней утришэу. Абы и гуащIэр апхуэдизщи, Iуэху блэкI зиIэм ар щегъэгъупщэф, зи щхьэ зи жагъуэу пIэм хэлъри къегъэдэIуэф. Махуэ псом лэжьар, таурыхъ едэIуэн нэхъ Iуэху ямыIэу, зы мэлыхъуэ пщыIэм икIрэ адрейм кIуэуэ, зы къуажэм икIрэ нэгъуэщI къуажэм кIуэуэ щытащ», - жиIащ Нало Заур.

…Дыгъэпсыр зытридзэ пырхъуэм сыкъытехьащ пщэдджыжьым, купем сыкъыщIэкIри. ЦIыху куэд зэрыс вагоным зэрыщыхабзэу, асыхьэту къысIурыуащ сабынымэмрэ дыхумэмрэ щызэхэзэрыхьа хьэуа хъэлъэр.

         КIыщокъуэм и творчествэм фIыуэ щыгъуазэхэм зэращIэщи, усакIуэр зауэм Iухьауэ щытащ япэу къыдигъэкIа и усэ тхылъыр иIыгъыу. Iэщэм щIыгъуу къалэмри зыгъэбзэн хуей хъуа усакIуэм зауэм здыIутми и творчествэм пищащ. ЗэуапIэ губгъуэм Алим щыIущIэжащ балъкъэр усакIуэ, и ныбжьэгъуфI Кулиев Къайсын. А зэманми иужькIи КIыщокъуэм дилъагъуу щыта цIыхугъэмрэ лIыгъэмрэ теухуауэ Кулиевым итхыжащ: «Дон губгъуэ диту Алим зы усэ къысхуеджауэ щытащ. ИгъащIэкIэ сщыгъупщэжынукъым сэ а усэр, апхуэдизкIэ гукъинэ сщыхъуащи.